De afgelopen tijd heb ik meerdere verhelderende gesprekken gehad met praktisch wijze zorgverleners waaronder bevriende artsen en een verpleegkundig specialist, waarvan een met jarenlange ervaring bij Médecins du Monde en de ander jarenlang als tropenarts bij Artsen zonder Grenzen, ook tijdens eerdere epidemieën. In een prettige dialoog gekomen tot de volgende inzichten en grove berekening:

Wat volgens hen momenteel nodig is, is de intensive care-zorg en ziekenhuizen zoveel als mogelijk te ontzorgen en de tijd proberen te vertragen door inzetten op preventie en zorg vanuit de topprioriteit: duurzaam omgaan met mensen. Deels door in thuiszorg en eerste lijnszorg ook in te zetten op behandeling, in menselijke maat, thuis, waar nodig palliatief. Daarbij de intramurale organisaties waar langdurige zorg gegeven wordt ook allesbehalve vergetend.

Grote lijn van te nemen maatregelen: zórg in de breedste zin van het woord. Zorg is wat mensen doen om de wereld leefbaar te houden.

Concreet uitgewerkt – bovenop de prachtige lokale initiatieven die ontstaan zijn vanuit liefde en gezond verstand die al bijdragen aan het ontzorgen van kwetsbare mensen en de (reguliere) zorg –  aanvullend de broodnodige, basale maatregelen:

1. Zorg voor óvervloed aan maximale persoonsbeschermende middelen (mondkapjes, mutsen, spatbrillen, gezichtsmaskers, beschermende pakken, handschoenen). Sla in wat voorhanden is, desnoods tegen de hoge prijzen waartegen mensen het proberen te slijten. So be it.
Snelheid is geboden. Trek er gerust € 2 miljard voor uit, verdeel deze hulpmiddelen over de hele zorgsector. Daarbij inbegrepen het volgende (punt 2):

2. Zorg voor overvloed aan hygiënische maatregelen en middelen. Daar waar nog gewerkt wordt en ook voor burgers die thuisblijven, dat laatste inbegrepen in punt 3;

3. Voorzie in basisbehoeften qua o.a. voeding van alle burgers, in overvloed. Begin met bijvoorbeeld komende zes weken distributie voor alle 17 miljoen inwoners van Nederland hierin te voorzien. Drie maaltijden per dag. Grove schatting: € 10 per persoon per dag. Doe daarbij een beroep op burgers om, daar waar mensen hierin al ruim voorzien zijn, een deel te delen met anderen, uiteraard met behoud van afstand en voorzichtig langsbrengen i.v.m. hygiëne. Rekensom: 17 miljoen mensen, € 10 per persoon per dag, zes weken lang. Zo’n € 7 miljard. Geef hierbij de boodschap aan mensen mee: blijf binnen, tenzij vervulling van een vitale functie of ter (veilige) verdeling van deze basisbehoeften met kwetsbare medemensen. Hiermee medezorgen dat mensen zo weinig mogelijk redenen hebben om onnodig de deur uit te gaan.

4. Blijf gezond verstand gebruiken en breid indien nodig deze maatregelen uit naar langere termijn. Blijf observeren en werken vanuit de context van de patiënt, vertrouw op de basisobservaties en het onderbuikgevoel van verpleegkundigen en blijf deze steeds bijstellen en reflecteren.

Nu is niet het moment meer om te verstijven, maar om te luisteren en te handelen. Veel van wat we tot op heden deden, deed Italië ook. Het is hoog tijd te “Doen wat nodig is” om te voorkomen dat we krijgen wat Italië kreeg.

Wellicht is het al te laat en zal nooit te achterhalen zijn of bovenstaande maatregelen effectief zijn geweest, maar dat is wel vaker zo bij preventie. Als maatregelen achteraf onnodig leken, zou het ook zomaar kunnen dat ze juist heel effectief zijn gebleken. Het gaat nooit perfect of foutloos.

Het geld, die 9 miljard, is er. Om te zórgen. Waar het vandaan komt doet er even niet zo toe, maar mogelijk is dat De Nederlandsche Bank de verplichting van de zórgverzekeraars om reserves aan te houden (momenteel € 9,4 miljard) loslaat en zórgverzekeraars hun hart ten aanzien van goede en toegankelijke zórg laten spreken en in beweging komen. Sterker nog, toegang tot gezondheid. En dat gaat, ook in deze crisis, over veel meer dan het medische en verpleegkundige, maar over zoals hierboven al gezegd: dat wat men doet om de wereld leefbaar te houden.

Als de overheid dit zelf wilt bekostigen, ook prima. Als het maar gebeurt.

Luc Pluijmen is zelfstandig adviseur bij ‘De mens zien’: http://demenszien.nu

De afbeelding bovenaan is van Gerd Altmann