Verslag met analyse van gevolgen van Covid-19-crisis op levenskwaliteit van oudere burgers in EU

In januari 2021 heeft de Europese Commissie met haar Groenboek over de vergrijzing*) een debat op gang gebracht over de vergrijzing ofwel ‘demografische transformatie’.
Er is onderzoek gedaan naar de invloed van Covid-19 op ouderen waarvan verslag is gemaakt, bedoeld als bijdrage aan het debat dat gaat onder meer over het recht op toegang tot gezondheidszorg en langdurige zorg en middelen die een waardig leven op oudere leeftijd waarborgen.

Het verslag COVID-19 and older people: Impact on their lives, support and care, gepubliceerd op 28 januari 2022, bevat een analyse van EU-enquêtegegevens en is gebaseerd op informatie van het netwerk van Eurofound-correspondenten. Eurofound is de Europese Stichting tot verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden en een agentschap van de Europese Unie, opgericht in 1975 en gevestigd in Dublin.

Levenskwaliteit

Het verslag schetst een beeld van de impact van de Covid-19-crisis op de levenskwaliteit van oudere burgers, op hun welzijn, financiën, werkgelegenheid en sociale leven. Het verkent de effecten op het gebruik van zorgdiensten en de afhankelijkheid van ouderen van andere vormen van ondersteuning.
In het verslag worden beleidsmaatregelen gepresenteerd die in de EU-lidstaten zijn genomen om ouderen op alle bovengenoemde gebieden te ondersteunen. Het gaat onder meer om maatregelen ter ondersteuning van zelfstandig wonen en regelingen ter ondersteuning van de integratie van ouderen op de arbeidsmarkt of ter voorkoming van werkloosheid, die allemaal een rol spelen bij de levenskwaliteit van oudere burgers.

Belangrijkste bevindingen

• Tijdens de COVID-19-pandemie zijn de sociale contacten in alle leeftijdsgroepen in de EU afgenomen. Onder ouderen deden zich bijzonder zorgwekkende trends voor bij 80-plussers, van wie 18% in de zomer van 2020 aangaf zich eenzamer te voelen dan voor de pandemie en een derde sinds het begin van de pandemie zijn of haar huis niet meer had verlaten.
• De geestelijke gezondheid van mensen van alle leeftijden verslechterde tijdens de pandemie, maar jongeren en 80-plussers werden het zwaarst getroffen. In de zomer van 2020 voelde 23% van de 80-plussers zich vaker verdrietig dan vóór de pandemie. Hoewel toegang tot geestelijke gezondheidsdiensten voor velen belangrijk is, is het ook van cruciaal belang om de oorzaken van geestelijke gezondheidsproblemen aan te pakken, zoals sociaal isolement en moeilijkheden om de eindjes aan elkaar te knopen.
• Zowel inkomensdalingen als -stijgingen kwamen minder vaak voor bij ouderen, voor wie het pensioen een stabiele bron van inkomsten bleek te zijn. Uitgaven in verband met de pandemie, zoals voor privévervoer en zorgdiensten, veroorzaakten echter financiële problemen, vooral voor groepen met lage inkomens.
  De invoering van zorgdiensten die minder afhankelijk zijn van het inkomen, kan de situatie van mensen met een laag inkomen helpen verbeteren.
• Tijdens de pandemie nam de kans op verminderde lichaamsbeweging toe met de leeftijd. In de zomer van 2020 ging 41% van de 50-plussers minder vaak wandelen dan vóór de pandemie. Om gezond leven aan te moedigen, obesitas aan te pakken – wat vooral veel voorkomt onder 55 tot 74-jarigen met een laag inkomen – en positieve gewoonten te ondersteunen, is het belangrijk om lichaamsbeweging en actieve wijzen van vervoer in de gemeenschap te faciliteren.
• Laagtechnologische e-gezondheidszorg (per telefoon) vergemakkelijkte de toegang tot gezondheidszorg tijdens COVID-19, maar veel ouderen gaven nog steeds de voorkeur aan face-to-face consulten en bijna de helft van de 50-plussers die ervoor koos e-gezondheidszorg te gebruiken, meldde dat deze niet volledig aan de behoeften voldeed. Om in de toekomst een beter aanbod van e-gezondheidszorg te waarborgen, is een betere afstemming op de behoeften van de mensen nodig, alsook de erkenning dat e-gezondheidszorg beperkingen heeft, met name bij veeleisende vormen van zorgverlening.

Noot
*) Groenboek over de vergrijzing: www.eerstekamer.nl/eu/edossier/e210005_groenboek_over_de

Rapport COVID-19 and older people: Impact on their lives, support and care, door Hans Dubois; SannaNivakoski, Klára Fóti, Valentina Patrini en Massimiliano Mascherini, Eurofound (2022), Publications Office of the European Union, Luxembourg: https://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/ef_publication/field_ef_document/ef21053en.pdf

Samenvatting in het Nederlands: COVID-19 en ouderen: impact op hun leven, ondersteuning en zorg, Europese Stichting tot verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden Eurofound, januari 2022: https://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/ef21053nl1.pdf

Eurofound: www.eurofound.europa.eu/