Han Konings, hoofdredacteur van Cursor kreeg op dinsdag 3 oktober 2023 te horen dat hij ‘met onmiddellijke ingang’ uit zijn functie is ontheven. Cursor is het onafhankelijk online magazine van de Technische Universiteit Eindhoven. Dinsdagavond laat ging de homepage van de Cursorwebsite op zwart. De redactie plaatste een Statement:

“Al enige tijd ervaren wij, de redactieleden van Cursor, een beperking in onze persvrijheid. Als triest slotstuk daarvan – en tot onze grote ontsteltenis – is vandaag hoofdredacteur Han Konings per direct uit zijn functie ontheven. Daarom publiceren we nu dit statement.

Cursor ervaart vanuit het College van Bestuur van de TU/e en de redactieraad een steeds groeiende druk om bepaalde artikelen, die als onwenselijk worden gezien, niet te publiceren. Het meest recente voorbeeld daarvan is een artikel over belangenvermenging, geschreven door onze collega Bridget Spoor. Er werd een negatief advies uitgebracht door de redactieraad inzake het publiceren van dit artikel, dit was echter niet op basis van journalistieke principes. Het artikel zou volgens de redactieraad “niet voldoen aan de informatiebehoeften van de TU/e-gemeenschap”.

Kort daarna werd er druk uitgeoefend op onze hoofdredacteur Han Konings om een andere functie binnen de organisatie te gaan bekleden. Dit na een eerste poging hiertoe in 2021, ook na een gevoelig artikel.

De inperking van de journalistieke vrijheid en de uitgeoefende druk hebben al een lange tijd een negatieve impact op de redactie. Gebleken is dat het huidige redactiestatuut niet voldoende bescherming biedt – zoals de Nederlandse Vereniging van Journalisten wél voorschrijft – om de onafhankelijkheid van Cursor te waarborgen.

We voelen enorme onzekerheid over de toekomst van Cursor als een onafhankelijk medium dat volgens algemeen geldende journalistieke normen over zaken schrijft die met de TU/e-gemeenschap te maken hebben of voor deze gemeenschap relevant zijn. Ook over zaken die minder gunstig zijn voor de reputatie van de universiteit dus, zoals het geval was met het artikel in kwestie.

Er is door de redactie grondig gecheckt of het artikel in overeenstemming met alle afgesproken journalistieke principes is geschreven; alle bronnen en feiten zijn zorgvuldig gecontroleerd. Er is ruimte voor wederhoor gegeven en de persoon waar het artikel over gaat, heeft geen feitelijke fouten kunnen aantonen. Toch bleef de redactieraad bij haar negatieve advies om te publiceren en werd de druk om niet te publiceren steeds beter voelbaar. De hoofdredacteur heeft besloten om het artikel onder deze omstandigheden niet te publiceren, omdat hij bang was voor de gevolgen.

Onze collega Bridget Spoor “kon hier niet mee leven”, zoals ze meermaals bij de rest van de redactie aangaf, en voelde zich uiteindelijk genoodzaakt om deze kwestie in eigen regie te nemen middels de Wet bescherming klokkenluiders. Op 26 juni heeft ze een officiële klacht ingediend bij de universiteit. De klacht kwam na vele omwegen terecht bij de commissie melding onregelmatigheden. Pas eind oktober worden de betrokkenen gehoord.

In deze situatie kunnen wij ons werk niet naar behoren uitvoeren. We vragen het College van Bestuur om transparant te zijn naar de gemeenschap over of Cursor als onafhankelijk journalistiek medium moet kunnen functioneren. Als dat het geval is, dan zijn de volgende stappen nodig om die onafhankelijkheid te garanderen:

• • De huidige redactieraad maakt plaats voor een nieuwe, onafhankelijke redactieraad;
  • De redactieleden van Cursor krijgen een stem bij het aanstellen van een nieuwe hoofdredacteur;
  • Het redactiestatuut wordt herzien om de onafhankelijkheid van Cursor te waarborgen”.Redactie Cursor

Ga naar Cursor op zwart, 3 oktober 2023: www.cursor.tue.nl/nieuws/2023/oktober/week-1/cursor-op-zwart-4/

Lees ook de commentaren onder het Statement. Bijvoorbeeld deze:

“Als de beroepsvereniging voor journalisten (NVJ) onderschrijven we jullie actie van harte. Journalistiek kan alleen maar bestaan in onafhankelijkheid. Alleen dan neem je je lezers serieus en kan je je controler.ende functie volwaardig vervullen. Juist in een universitaire gemeenschap is een onafhankelijke en kritische stem van grote waarde. Cursor is geen marketing en communicatie krantje maar een onafhankelijk universiteitsblad. Het universiteitsbestuur zou dat moeten respecteren en koesteren! Thomas Bruning, alg Secr Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ)”.

ScienceGuide spreekt steun uit voor Cursor, het universiteitsblad van de TU Eindhoven, door Frans van Heest, Science Guide, 4 oktober 2023: www.scienceguide.nl

Universiteitsblad TU Eindhoven op zwart: ‘Beperking van persvrijheid’, Omroep Brabant, 4 oktober 2023: www.omroepbrabant.nl

U P D A T E  II

Als universiteiten de pers monddood proberen te maken, door Frans van Heest & Michiel Bakker, Science Guide, 18 oktober 2023: www.scienceguide.nl

U P D A T E  I
5 oktober 2023

Bekend is intussen dat de hele kwestie draait om een artikel over de nieuwe rector van de universiteit, Silvia Lenaerts, een Belgische scheikundige die voorheen als hoogleraar en vicerector verbonden was aan de Universiteit Antwerpen. Sinds 11 mei 2023 is Lenaerts rector magnificus van de Technische Universiteit Eindhoven.

Lenaerts zou zich de schijn van belangenvermenging op de hals hebben gehaald, vanwege een rol in een reclame over de chemische industrie. Cursor wilde het artikel publiceren, maar kreeg een negatief advies van de redactieraad. Die raad zou volgens de redactie het artikel willen verbieden omdat het de reputatie van de universiteit zou kunnen schaden. De redactie evenwel hield voet bij stuk en wilde publiceren. Daarop werd Konings weggestuurd. Op zijn ontslag volgde het protest van de redactie: een Statement op de website en het zwart lakken van delen op de homepage.

Nu is de publicatie alsnog openbaar. Journalist Bridget Alcione Spoor publiceerde haar verhaal op 5 oktober 2023 op LinkedIn. Zij schrijft:

Ik heb besloten de stukken die niet naar buiten mochten komen over vermeende belangenvermenging van de rector waar de Volkskrant vandaag over schrijft, alsnog naar buiten te brengen, mede omdat ik hoor dat niet iedereen de PDF goed kan openen die erin zit van mijn stuk. En hier deel ik ook het tweede stuk waar na lobbyen wel wederhoor op kwam, maar dat vervolgens toch niet werd toegestaan te publiceren door de rector zelf en wederom een negatief advies kreeg van de redactieraad.

Het eerste artikel waarop geen wederhoor kwam, Weerstand tegen nieuwe rector door INEOS-advertentie: https://lnkd.in/eXgGFhXj
Tweede artikel, “Praten kan altijd, maar met respect voor elkaars mening”:  https://lnkd.in/eaj5NKWr

U P D A T E

Interim-hoofdredacteur Cursor, Cursor, 15 november 2023: www.cursor.tue.nl/nieuws/2023/november/week-3/interim-hoofdredacteur-cursor/

Met ingang van deze week is Roy op het Veld aangesteld als interim hoofdredacteur van Cursor. Daarmee heeft het universiteitsblad van de TU/e weer een hoofdredacteur, nadat Han Konings begin oktober uit zijn functie werd ontheven. De redactie voelde zich beperkt in haar persvrijheid en uit protest ging de website van Cursor ‘op zwart’.