Tien jaar decentralisatie sociaal domein. De grootste verbouwing van de verzorgingsstaat sinds zijn ontstaan

Tien jaar geleden zijn taken op het gebied van jeugd, werk en inkomen en maatschappelijke ondersteuning overgedragen van het Rijk naar gemeenten. De decentralisatie stond in het teken van meer maatwerk, betere samenwerking en efficiëntere zorg dichtbij de burger. Intussen is de balans opgemaakt.

Movisie – landelijk kennisinstituut voor het sociaal domein – wijdt de nieuwjaarsbijeenkomst aan tien jaar decentralisatie in Utrecht op 20 januari 2025. Op het programma van de bijeenkomst staat de presentatie van de interviewbundel Als we dat hadden geweten van Piet-Hein Peters en Marcel Ham. De bundel bevat interviews met negentien personen die zicht hebben op wat terecht is gekomen van de beloften van de decentralisatie: beleidsmakers van het eerste uur, ervaringsdeskundigen, sociaal werkers en onderzoekers. Zij blikken terug, maken de balans op en kijken vooruit.

Vier ambities

393 Gemeenten kregen op 1 januari 2015 voor de extra taken ruim tien miljard euro mee. Dat was een miljard minder dan daarvoor op de rijksbegroting stond. Ruim 1,8 miljoen mensen maakten op dat moment gebruik van een voorziening die sindsdien onder het sociaal domein valt. Het ging om ‘de grootste verbouwing van de verzorgingsstaat sinds zijn ontstaan’.

Decentralisatie streefde naar: integraal kunnen werken; nabijer zijn; meer ruimte voor professionals; meer ruimte voor burgers – burgerkracht, zelfredzaamheid, eigenaarschap.

De verwachting was dat als deze vier ambities gerealiseerd zouden worden, de burger betere ondersteuning zou krijgen dan voorheen. Aan de geïnterviewden in de bundel zijn hierover vragen gesteld. Worden mensen met beperkingen, met weinig inkomen, zonder werk of met andere belemmeringen nu beter ondersteund en geholpen dan voor 2015? Behalve om ideeën en verwachtingen in de afgelopen tien jaar, wordt de geïnterviewden ook gevraagd hoe het verder moet. Hoe kan het beter? Daarover doen de deskundigen intrigerende suggesties. Maar zeker is in ieder geval wel: twijfel aan de inzet van tien jaar geleden is er niet of nauwelijks. De beloften van de decentralisatie staan volgens de geïnterviewden nog recht overeind

Als we dat hadden geweten – Naar een beter lokaal sociaal domein, door Piet-Hein Peeters & Marcel Ham. Interviews met o.a. Jos van der Lans, Pieter Hilhorst, Albert-Jan Kruiter, Jenny Zwijnenburg, Renske Imkamp. Uitgeverij Van Gennep: https://vangennep-boeken.nl/?s=als+we+dat+hadden+geweten

Nieuwjaarsbijeenkomst: Als we dat hadden geweten, Movisie, 20 januari 2025: www.movisie.nl/agenda/nieuwjaarsbijeenkomst-we-dat-hadden-geweten

Decentralisaties waren een meesterzet, maar moeten wel beter, door Piet-Hein Peeters, Marcel Ham, Sociale Vraagstukken, 14 januari 2025: www.socialevraagstukken.nl/de-decentralisaties-waren-een-meesterzet/