Steeds meer kunstmatig intelligentie (AI)-programma’s voor fabriceren afbeeldingen. Hoe zit het met auteursrecht van kunstenaars?

Wat zal de invloed zijn als het DALL-E model straks commercieel beschikbaar is, was de vraag bij de lancering van DALL-E2 in april 2022. Antwoord: “Het zal in ieder geval zorgen voor een revolutie in het creatieve werkveld. Marketeers kunnen met een simpele zoekvraag professionele afbeeldingen genereren. De kosten voor ‘u-vraagt-wij-draaien-creativitiet’ worden nihil. Tegelijkertijd zal er meer behoefte komen aan echte creativitieit. Aan mensen die deze technologie gebruiken om op een nieuwe manier bestaande problemen op te lossen”.

Een revolutie zal het zijn, aldus Michiel Willekens, oprichter van The Future is Now – website over technologie en de mens – in zijn artikel Hoe werkt DALL-E2? Voor de eindgebruiker is het gebruik simpel. Het model maakt nieuwe afbeeldingen en kan bestaande afbeeldingen aanpassen op basis van de invoer van een simpele tekst.
DALL·E 2 is een Artificial intelligence-model waarvan de eerste versie gelanceerd is in 2021, de tweede (beta)-versie in april 2022. Het is een model dat fotorealistische afbeeldingen produceert op basis van algoritmen en kunstmatige intelligentie^*). De lancering leverde bewonderende reacties op, bijvoorbeeld een over de “sensationele resultaten”.

Niet iedereen enthousiast

We zijn intussen aanbeland in 2023. Niet iedereen blijkt enthousiast over DALL-E, AI en kunstmatige creativiteit. In Villamedia – journalistiek maandblad en online platform – schrijft Jonas Jongerius over een groep internationale kunstenaars die naar de rechter is gestapt. Hij begint zijn artikel met uitleg over de werking van DALL-E:

“ ‘Een tekenaar die zich zorgen maakt’, tik ik in op het kunstmatige intelligentie-programma DALL-E. En voilà: na nog geen tien seconden verschijnt er een mannetje met papier en pen op mijn beeldscherm. Met de handen in zijn oranje haar en angst in de ogen kijkt hij me aan. Best een passend beeld voor bij mijn verhaal. En wie vul ik in bij de C van copyright? Helemaal niemand”.
Geef DALL-E een korte tekstopdracht en binnen een paar seconden verschijnen er een aantal bijzonder doeltreffende plaatjes op je beeldscherm. De aanvrager kan putten uit een oneindig reservoir van datasets waarin miljoenen afbeeldingen zitten, aldus Jongerius: “Vertel aan dat slimme programmaatje wat je wilt zien – en maak het dan vooral zo gek en gedetailleerd als je zelf wil – en hopla: een aantal afbeeldingen bij de gegeven tekstopdracht. Er wordt hiervoor ter inspiratie ook gebruik gemaakt van het werk van kunstenaars en illustratoren. Terwijl zij er niet betaald voor worden”.

Een hele juridische opgave

Een groep kunstenaars en schrijvers in de V.S. is inmiddels een rechtszaak aangespannen tegen een aantal makers van deze speciale kunstmatige intelligentie-programma’s. De groep beweert dat de rechten van kunstenaars en schrijvers worden geschonden. Inmiddels heeft ook fotodatabank Getty Images zich gericht tot de rechtbank vanwege misbruik van hun foto’s om AI-software te ‘trainen’. De AI-programma’s zijn afhankelijk van door mensen gemaakte beelden voor het ontwikkelen van software.

Het wordt een hele juridische klus. De uitdaging is uit te vinden wat de regels zijn. De juristen, in opdracht van de kunstenaars, eisen alleen al van Stability AI, bouwer van open AI-tools, een schadevergoeding van maar liefst vijf miljard dollar. Juridisch gezien wordt dit tasten in het duister. Het betreft een van de eerste rechtszaken tegen kunstmatige intelligentie rondom het auteursrecht.

Tekstproductie

NOS Nieuws berichtte op 16 januari 2023 dat scholieren de geavanceerde tekstgenerator ChatGPT gebruiken voor allerlei huiswerkopdrachten, zonder dat docenten daar doorheen prikken. Bij de NOS hadden zich, na een oproep, ruim 250 scholieren gemeld die bevestigen de software te gebruiken voor schoolopdrachten.
Het gaat om losse alinea’s en antwoorden op deelvragen, maar ook om complete verslagen, werkstukken en essays die aan ChatGPT worden ‘uitbesteed’. Scholieren gebruiken ChatGPT ook om spelfouten uit hun teksten te halen of om op ideeën te komen.
ChatGPT wint enorm aan populariteit. Met het gratis programma kunnen teksten worden geschreven die nauwelijks te onderscheiden zijn van door mensen geschreven teksten. Dat gebeurt op basis van kunstmatige intelligentie: het programma is zelflerend en wordt steeds beter in wat het doet, al zijn er fundamentele vragen over de betrouwbaarheid.
Microsoft heeft meegedeeld vanaf januari 2023 tien miljard dollar te investeren in OpenAI, het bedrijf achter ChatGPT. Ook DALL-E wordt gemaakt door OpenAI.

OpenAI zegt een missie te hebben. Het bedrijf bestaat uit een niet-commerciële moedermaatschappij, OpenAI Inc., en het commerciële bedrijf OpenAI LP.  OpenAI is eind 2015 opgericht door Elon Musk, Sam Altman, Peter Thiel e.a. Musk verliet in februari 2018 de Raad van bestuur, maar bleef donateur. In 2019 is de commerciële tak OpenAI LP opgericht met een investering van 1 miljard dollar van Microsoft.
Volgens OpenAI vormt geavanceerde kunstmatige intelligentie een existentieel risico voor de mensheid.  OpenAI’s missie  is  ervoor te zorgen dat toekomstige AI-algoritmen het beste voor hebben met de mensheid en dat deze technologie niet in de verkeerde handen komt…

Protest

Online is op grote schaal een protestactie gaande, gestart door leden van de ArtStation-community tegen AI-geproduceerde kunstwerken. Het protest begon op 5 december 2022 toen de Bulgaarse kunstenaar Alexander Nanitchkov twitterde: “De huidige AI-‘kunst’ wordt gemaakt over de rug van honderdduizenden kunstenaars en fotografen die miljarden beelden hebben gemaakt en tijd, liefde en toewijding hebben besteed om hun werk zielloos te laten stelen en te gebruiken door egoïstische mensen voor winst zonder het minste idee van ethiek”.
Nanitchkov plaatste op ArtStation een logo met daaronder de tekst ‘No to AI generated images’. Het logo verspreidde zich al snel en werd de basis van de momenteel getoonde protestbeelden op de site.

Noot
^*) Kunstmatige intelligentie (KI), artificiële intelligentie of Artificial Intelligence (AI). Computers doen normaal wat je ze vraagt, maar niets meer: ze hebben geen creatieve inbreng. Met kunstmatige intelligentie wordt geprobeerd om de menselijke manier van denken na te bootsen. Zo is er OpenAI, een bedrijf dat zich bezighoudt met kunstmatige intelligentie die zelf in staat is om nieuwe informatie te produceren. Dit soort generatieve modellen is er ook voor beeld: zo kan een ander programma van de makers van ChatGPT, Dall-E, op commando plaatjes produceren.

B E E L D

De Federatie Beeldrechten organiseert in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam op 16 februari 2023  het evenement BEELD. Daar worden de resultaten van het onderzoek Waarde van beeld, beeld van waarde gepresenteerd dat gaat over“de economische waarde van beeld in Nederland”. Dit onderzoek toont onomwonden aan de politiek, het publiek en de rest van de wereld wat de beeldsector zelf al wist, dat dit een sector is waar je niet omheen kan.
Meer info op: https://federatiebeeldrechten.nl/

De Federatie Beeldrechten is een samenwerkingsverband tussen Pictoright – visuele auteursrechten Nederland – en de zeven beroepsorganisaties die de belangen van ontwerpers, illustratoren, fotografen, fotojournalisten en beeldend kunstenaars behartigen. Binnen de federatie zetten zij zich gezamenlijk in voor een betere auteursrechtelijke positie van de makers.

Referenties

Zorgen om AI: ‘Ik hoop toch dat kranten en tijdschriften gebruik blijven maken van authentiek werk’, door Jonas Jongerius, Villamedia, 23 januari 2023: www.villamedia.nl

Hoe werk DALL-E2? The future is now, door Michiel Willekens, 21 juli 2022: https://thefutureisnow.ai/articles/dall-e-2/

Artists stage mass protest against AI-generated artwork on ArtStation, door Benj Edwards, Ars Techica, 15 december 2022: https://arstechnica.com/information-technology/2022/12/artstation-artists-stage-mass-protest-against-ai-generated-artwork/

Artists Protest After ArtStation Features AI-Generated Images [Update], door Luke Plunkette, Kokatu , 13 december 2022: https://kotaku.com/artstation-ai-art-generated-images-epic-games-protest-1849891085

Alexander Nanitchkov: https://artofinca.artstation.com/

Are A.I. Image Generators Violating Copyright Laws?, door Ella Feldman, Smithsonian magazine, 24 januari 2023: www.smithsonianmag.com/smart-news/are-ai-image-generators-stealing-from-artists-180981488/

AI-generator Stable Diffusion voor rechter gedaagd door Getty Images, Executive people, 19 januari 2023: https://executive-people.nl/713335/ai-generator-stable-diffusion-voor-rechter-gedaagd-door-getty-images.html

Inbreuk op auteursrecht bij het gebruik van kunstmatige intelligentie? RWV Advocaten, 17 januari 2023: https://rwv.nl/nieuws/2023/inbreuk-op-auteursrecht-bij-het-gebruik-van-kunstmatige-intelligentie

Kunstenaars starten rechtszaak: kunstmatige intelligentie maakt inbreuk op ons auteursrecht, door Laurens Verhagen, De Volkskrant, 16 januari 2023: www.volkskrant.nl/

Schrijven met behulp van schrijfrobots. Verbieden of stimuleren? door Dick van der Wateren, Blogcollectief Onderzoek onderwijs, 1 januari  2023:  https://onderzoekonderwijs.net

Afbeelding bovenaan protest-logo ontworpen door Alexander Nanitchkov (human freelance illustrator and concept artist): No to AI generated images: https://www.artstation.com/artwork/aGWWq8