De Universiteit van Amsterdam als schuldenaar

De Universiteit van Amsterdam bestaat sinds 1632 en had tot voor kort geen schulden. Maar nu wel. Hoe dat komt staat uitvoerig beschreven in een in De Groene Amsterdammer gepubliceerd artikel: Het Maagdenhuis als profit center. Al lezend kunnen we de weg volgen die de universiteit heeft afgelegd vanaf de jaren negentig: “Nog niet zo lang geleden was dit academische bolwerk een chaotische archipel van historisch gegroeide eigenaardigheden, potjes geld, belangen en petten. Twintig jaar later is de universiteit in een acceptabel jasje gegoten voor ABN Amro en later Deutsche Bank… Stapsgewijs zijn de doelstellingen en organisatiestructuur aangepast aan de wensen van de bankiers. Maar die aanpassing heeft een prijs. Een nieuwe kaste van managers nam de universiteit over, universitaire diensten zijn getransformeerd tot profit centers. De kerntaken van de universiteit, goed onderwijs en onderzoek, staan bloot aan de risico’s van een groots vastgoedavontuur”.

Via invoering van de ‘nieuwe economie’, neo-liberalisme, privatisering van staatsbedrijven, het New Public Management, decentraliseren van taken en verantwoordelijkheden, worden risico’s, kosten en verantwoordelijkheden vanaf het hoogste niveau naar beneden verschoven.
Dat geldt ook voor de Universiteit van Amsterdam: “Waar voorheen onderwijs en onderzoek de agenda van de bestuurders in het Maagdenhuis bepaalden, wordt de universiteit sinds de jaren negentig mede gestuurd door een ‘commerciële vastgoedstrategie’. Een tweede cruciale stap in dit proces is de wet Modernisering Universitair Bestuur (mub) die in 1998 wordt aangenomen. Deze wet komt in plaats van de Wet Universitaire Bestuurshervormingen (wub), waar nog de zweem van de roemruchte Maagdenhuis­bezetting omheen hangt. Door de mub wordt het college van bestuur niet langer gehinderd door inmenging van medewerkers en studenten. Zij leidt al snel tot een centralisatie van macht aan het Spui, waar de bestuurders zetelen. Stapsgewijs komt een nieuwe managerskaste aan de knoppen te zitten”.

Met de aanvang van de plannen voor een nieuw universiteitsgebouw, eind jaren negentig, begint een nieuw hoofdstuk voor de universiteit waarin de ontwikkelingen worden bepaald  door rekenmodellen, financiering en vastgoed, met als gevolg torenhoge schulden.

Tegen het eind van het artikel wijzen de auteurs van het artikel op een paradox: “De huidige situatie behelst een bizarre paradox. De belastingbetaler geniet minder publieke voorzieningen en de semi-publieke sector moet meer doen met minder. Ondertussen is de financiële sector verworden tot een zwaar gesubsidieerde, en met de nationalisatie van ABN Amro en SNS Reaal deels ook publieke sector. Hoe cynisch: bestuurders van universiteiten en ziekenhuizen moeten hun instelling inrichten naar de wensen van hun financiële broodheer. Die wordt op zijn beurt veelal in leven gehouden door de belastingbetaler…”

Het Maagdenhuis als profit center, door Rodrigo Fernandez en Reijer Hendrikse, beiden financieel geograaf, De Groene Amsterdammer, 20 maart 2013: www.groene.nl/artikel/het-maagdenhuis-als-profit-center