In november 2017 werd voor de eerste keer de BZK-scriptieprijs uitgereikt. Het betreft een prijs voor degene die de origineelste en relevantste afstudeerscriptie schrijft over werken in het openbaar bestuur.
De BZK-scriptieprijs is een initiatief van de directie Ambtenaar & Organisatie van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Konkinkrijksrelaties (BZK) en stimuleert studenten om onderzoek te doen op het brede terrein van ‘arbeid en organisatie’.

Voor deze eerste scriptieprijs ontving het ministerie 29 scripties over zeer uiteenlopende onderwerpen. Over vakmanschap en mobiliteit; leiderschap en flexibilisering, aantrekkelijk werkgeverschap en het vertrek van burgemeesters. De scripties zijn beoordeeld door een deskundige jury bestaande uit beleidsmakers. Er is gelet op originaliteit, beleidsrelevantie en kwaliteit.
Drie prijswinnaars hebben zich weten te onderscheiden doordat zij nieuwsgierigheid wisten op te wekken. Zij krijgen naast een geldbedrag ook de uitnodiging om een dag mee te lopen met een topambtenaar van het ministerie.

De eerste prijs is gegaan naar Lysanne van Schaik voor haar masterthesis: Professionalism als uitdaging tegen burn-out, waarin het verband wordt onderzocht tussen professionalism en het risico op burn-out.
Aanleiding voor het onderzoek is de recente constatering dat het burn-outrisico alsmaar blijft stijgen. Burn-out wordt omschreven als een vorm van overbelasting die vaak tot uiting komt op het werk. Hoewel burn-outs door de actualiteit vrij nieuw lijken te zijn, is dit niet het geval. Al sinds de jaren zeventig is er veel over burn-outs verschenen in de wetenschappelijke literatuur. De term burn-out komt oorspronkelijk uit de Verenigde Staten en beschrijft het proces van emotionele uitputting op het werk. Volgens de Maslach Burnout Inventory (MBI), de meest gebruikte test, wordt burn-out vastgesteld aan de hand van drie criteria: emotionele uitputting, depersonalisatie en bekwaamheid. In Nederland wordt burn-out vaak omschreven als een ‘opgebrand gevoel’.

Een verstoorde balans

Door de opkomst van de kenniseconomie is de arbeidsmarkt niet meer zoals tientallen jaren geleden. Er komen steeds meer hoogopgeleide mensen bij die zich blijven ontwikkelen, zowel op professioneel als op sociaal gebied. Er is steeds meer vraag naar ‘professionals’. De medewerker anno nu is een professional, gespecialiseerd in specifieke kennis en onderdeel van een brede professie. Met professionalism wordt bedoeld de houding en het gedrag van een werknemer t.o.v. de professie. Hoewel de excellentiedruk bij deze professionals hoog ligt, krijgen zij veel energie bij een positieve houding ten opzichte van hun beroep.

Andere factoren die bijdragen aan een burn-outrisico zijn emancipatie en de verandering in werkverdeling. Mannen en vrouwen werken tegenwoordig beiden; privé worden de taken anders verdeeld dan voorheen. Medewerkers besteden ook steeds meer tijd aan hun werk en ervaren meer druk; er wordt meer van hen geëist. Hierdoor krijgen Nederlanders steeds meer te maken met een verstoorde balans tussen hun professionele en persoonlijke leven.

Omdat het aantal mensen met een burn-out of een hoog burn-outrisico gestaag toeneemt, is burn-out niet alleen in de wetenschappelijke literatuur, maar ook in de populaire media een terugkerend thema. Veel media hebben het onderwerp de afgelopen tijd onder de loep genomen. In 2016 bijvoorbeeld werd de film Everybody Happy uitgebracht over een komiek met een burn-out en in maart 2017 zond jongerenzender BNN een documentaire reeks uit over de problematiek rondom burn-out. Dat een jongerenzender zoveel tijd en geld besteedt aan het (populair) onderzoeken van burn-outs is relevant: steeds meer jongeren krijgen te maken met burn-outklachten terwijl, zo bleek uit het programma, burn-out zich nog in de taboesfeer bevindt en door veel jongeren als falen wordt beschouwd.

De grootste oorzaak van een burn-out is een verstoorde balans, als de aan de professionals gestelde eisen veel druk of stress veroorzaken. Voorbeelden hiervan zijn
– het begin van de carrière, waarbij werknemers nog onervaren zijn en veel prestatiedruk ervaren;
– werkdruk, omschreven als de druk die wordt ervaren om binnen een bepaalde tijd een prestatie te moeten leveren;
– red tape, omschreven als onnodige bureaucratische regelgeving en procedures die het behalen van werkdoelen moeilijker maken;
– algemene professionele en persoonlijke eisen.

Leeftijd maakt niet uit

Een voorbeeld van druk of stress in het persoonlijke leven is de de leeftijd. Een hoog burn-outrisico werd in het verleden vaak toegeschreven aan bepaalde leeftijds-of beroepsgroepen, terwijl steeds duidelijker wordt dat het vinden van een balans in elke levensfase voorkomt. Tegenwoordig blijkt dat ook jongeren steeds meer moeite hebben om werk en privé in balans te houden en dat leidt tot een hoger burn-outrisico. De Nederlandse arbodienst ArboNed die gaat over arbeidsomstandigheden- en verzuimbeleid, stelde al vast dat de gemiddelde leeftijd van de piek van het meeste psychische verzuim, steeds verder zakt. Andere voorbeelden zijn o.m. de gezins- en thuissituatie, maatschappelijke betrokkenheid en persoonlijke eigenschappen.

Het onderzoek van Lysanne van Schaik is een waardevolle bijdrage aan de kennis over de relatie tussen professionaliteit, sociale en professionele levensfasen en het burn-outrisico. De resultaten laten zien dat er een significante relatie bestaat tussen de mate van professionaliteit en het burn-outrisico, in de zin dat een hoge mate van professionaliteit leidt tot een lager burn-outrisico. Elke leeftijdscategorie heeft een even hoog burn-outrisico. Dit onderzoek draagt ook bij aan de kennis over hoe werkgevers een burn-out bij hun werknemers kunnen voorkomen.

Klik hier voor downloaden Professionalism als uitdaging tegen burn-out, door Lysanne van Schaik, 2017: https://studenttheses.uu.nl

BZK scriptieprijzen voor USBO studenten, Universiteit Utrecht, 6 november 2017: www.uu.nl/nieuws/bzk-scriptieprijzen-voor-usbo-studenten

Bekijk ook de video hieronder waarin Lysanne van Schaik vertelt over haar onderzoek. Duur: 1.40 min