Autoritair gedrag neemt toe, tegenmacht wordt uitgeschakeld, maar praten over macht is taboe

In een interview in Binnenlands Bestuur vertelt Henk Stil aan Wouter Boonstra dat praten over macht, laat staan over machtsmisbruik een taboe is. Henk Stil, organisatiedeskundige en adviseur voor de expertgroep Klokkenluiders, is bezig aan een nog te publiceren boek met de werktitel Als de macht doorschiet… waarin het in eerste instantie gaat om bewustwording: “Er is te weinig structurele aandacht voor het probleem. Het Angelsaksische marktdenken is ook in de (semi)publieke sector mainstream geworden. Macht wordt gebruikt om meer omzet te halen: reorganisaties, bezuinigingen, nieuwe benoemingen. We zien de gevolgen daarvan wekelijks in de krant. De Vestia’s, het VUMC, Van Rey. De voordelen voor de hoofdrolspelers zijn groot, zoals meer status en macht, maar de gevolgen zijn funest. Ik hoop dat het besef doordringt dat we op een andere manier moeten werken”.

Tegenmacht wordt uitgeschakeld
Stil voert als organisatieadviseur al dertig jaar complexe opdrachten uit op het gebied van management en medezeggenschap om vertrouwen binnen organisaties te herstellen. Hij kwam al veel misstanden tegen, maar de laatste jaren ziet hij wezenlijke verslechteringen. “Tegenmacht wordt uitgeschakeld. De raad van commissarissen en raad van toezicht worden waterige organen, waardoor het toezicht faalt. Ook externe toezichthouders, zoals externe accountants en de inspecties, falen. Daarnaast neemt autoritair gedrag toe. De weerstand van medewerkers wordt gebroken. Dit type gedrag leidt tot misstanden en foute beslissingen”.

Escalatieschaal voor machtsmanipulaties
Stil maakte voor het boek een escalatieschaal voor machtsmanipulaties. Het begint met het kortsluiten van kritiek. “Houd je mond, wij weten het beter.” ‘Een normaal mens zou zeggen: goh, wat vind jij? Wat zijn je argumenten? Kun je er ook anders naar kijken?’ Dan volgt het zwartmaken, het isoleren van critici, en het inschakelen van bevriende adviseurs of commissies. “Bij de overheid moeten commissies iets onderzoeken. Ik hoorde eens van een rijksrechercheur: aan de opdrachtformulering kan ik afzien dat we het probleem niet moeten benoemen. Dat soort dingen”.

Lees het hele artikel: Machtsmisbruik is een structureel probleem, door Wouter Boonstra, Binnenlands Bestuur, 31 januari 2015: www.binnenlandsbestuur.nl

Expertgroep Klokkenluiders: http://expertgroepklokkenluiders.nl/expertgroep/advies-ondersteuning/

Over Henk Stil zie Centrum Spinoza: www.centrumspinoza.nl (Website is opgeheven).