Minder bureaucratie, meer blauw op straat
De laatste tijd wordt de politie overspoeld met de hartenkreet van minister Opstelten dat de bureaucratie drastisch moet verminderen, dat we slimmer en efficiënter moeten werken. Daardoor zou er meer blauw op straat komen.
In het korps Limburg-Zuid nam de leiding het initiatief door de medewerkers op te roepen om onnodige administratie (figuurlijk) het raam uit te gooien. Die oproep was niet aan dovemansoren gericht.
Vol goede moed werd gestart met het kanaliseren van ideeën die zouden moeten leiden tot meer efficiency en minder administratieve rompslomp. De criminele wereld moest de borst maar nat maken, want men zou te maken krijgen met een politiemacht die daadkrachtiger en efficiënter het kwaad aan de wortel ging uitroeien. Dienders zouden immers achter de computer vandaan komen. Het project kreeg de toepasselijke naam: Simpel & Eenvoudig. Het werkt als volgt:
Iedere medewerker mag een idee indienen dat bijdraagt aan het vereenvoudigen van procedures, het verkleinen van de papierberg en het beëindigen van activiteiten die er bij nader inzien niet echt toe doen. Alle inzendingen worden door een speciale werkgroep gewogen en beoordeeld. Gekeken wordt onder meer naar de haalbaarheid, de kosten, het effect en eventuele afhankelijkheid van anderen. Maandelijks wordt uit de grote berg inzendingen een winnaar gekozen, goed voor een aantal vlaaien, uiteraard naar Limburgse traditie. Deze winnaar doet mee aan de eindronde aan het eind van het jaar. Uit twaalf beloonde maandelijkse ideeën wordt dan het allerbeste plan gekozen. De bedenker daarvan ontvangt een reischeque ter waarde van duizend euro. Een mooi idee, aan de eerste ronde deden al bijna honderd deelnemers mee.
Alsof de duvel er mee speelde kwamen gedurende de periode dat het project loopt, vanuit de hoek van de minister, de staatssecretaris en van de procureurs-generaal nieuwe protocollen aanwaaien. Simpel & Eenvoudig zet ramen open om onzinnige papierkraam naar buiten te werken, tegelijkertijd zetten wij andere ramen wagenwijd open en laten nieuwe administratie met de kruiwagen afleveren. Die papieren tijgers regelen tot in de kleinste mazen van de wet de inbeslagname, overdracht, bewaring en afhandeling van voertuigen, verdovende middelen en (vuur)wapens. Op de werkvloer werden die protocollen als bureaucratische monsters ervaren. Iemand anders noemde ze walgelijke gedrochten. Uitvoering ervan zal veel extra manuren en geld gaan kosten, als ze al uitvoerbaar zijn. Intussen blijkt dat er vanaf het moment van de invoering van Simpel & Eenvoudig geen diender extra op straat is gekomen, althans dat is nog niet gemeten, voor zover zoiets meetbaar is natuurlijk.
Mijn werkzaamheden binnen het Regionale Beslag Huis reiken verder dan het administratief werk. Als een soort primus interparis treed ik namens de groep naar buiten en probeer de bureaucratische en administratieve problematiek op de werkvloer over te brengen naar het management, zowel binnen als buiten het korps. De voorbije decennia ontwikkelde de politie een soort verzamelwoede en een wirwar aan identificaties van het beslag. In gelijke tred volgden Domeinen, het Openbaar Ministerie en de Voorziening tot Samenwerking Politie Nederland (VTSPN). Ik probeerde die ontwikkeling te doorgronden en hier en daar een signaal af te geven om er een halt aan toe te roepen.
Een van mijn opdrachten was om de beheersbaarheid van in beslag genomen goederen te optimaliseren. De aantallen goederen werden – op initiatief van het Openbaar Ministerie – binnen een jaar drastisch teruggebracht door middel van opruimingsacties onder leiding van het OM. Het terugdringen van de nummer- en stickercultuur, alsmede het vereenvoudigen van bestaande protocollen bleek echter een vorm van zelfkastijding te zijn. Ik werd weggestuurd met dooddoeners als : “de rek is er uit bij de minister”, “we moeten het nu eenmaal uitvoeren, want het is ons opgelegd” of “het heeft geen zin om er iets tegen te ondernemen”.
Ik liet me niet met een kluitje in het riet sturen. Ik ging het gesprek aan met de korpschef, e-mailde de minister, de portefeuillehouder beslag van de Raad van Korpschefs en de directeur politie bij het Ministerie van Justitie en Veiligheid, stelde tijdens een ontmoeting in Utrecht persoonlijk een vraag aan de kwartiermaker Gerard Bouman en gaf regelmatig signalen af bij de Domeinen en VTSPN. Blijkbaar wist ik daardoor mensen te prikkelen.
In Limburg-Zuid werd naar aanleiding van de kritische opmerkingen een impactanalyse van het protocol verdovende middelen uitgevoerd. Daaruit werd de conclusie getrokken, dat er minstens zes fte’s bij moeten komen voor dit onderdeel van de bedrijfsvoering. Uiteraard kost het op jaarbasis een bom geld extra. De uitkomst van dat rapport komt terecht bij de kwartiermakers van de Nationale Politie. Via andere kanalen, zoals het Beslag Interventie Team (BIT) kwam mij ter oren, dat mijn initiatieven blijkbaar veel stof hadden doen opwaaien, tot aan de directeur generaal van het ministerie, de heer Schoof toe. Van hem kreeg ik een persoonlijke brief waarin hij liet weten dat er tegemoet gekomen gaat worden aan de opmerkingen uit het veld, dat het BIT aan het einde van dit jaar een audit gaat uitvoeren naar de toepassing van de protocollen en dat onwerkbare instructies in de evaluatie worden betrokken. Hij ging ervan uit dat gebruik zal worden gemaakt van de impactanalyse die door Limburg-Zuid was opgesteld, Al met al zullen die zaken ertoe bij kunnen dragen dat de protocollen opnieuw zullen worden bijgesteld. Blijkbaar hebben mijn acties en wellicht die van anderen bijgedragen aan deze ontwikkeling.
Er is nog hoop in het land der blinden.
Een ander punt van kritiek is het vier ogenprincipe. Daarbij komt dat er voor de uitvoering van de protocollen nieuwe formulieren zijn ontwikkeld. Het principe is vermoedelijk ontstaan als gevolg van het misdadige gedrag van de een of andere collega in het land. Als je dan bedenkt dat uit onderzoek is gebleken dat de politie in Nederland een van de meest betrouwbare is van de hele wereld, dan is het wrang te moeten constateren dat binnen de eigen gelederen zoveel wantrouwen heerst tegen medewerkers op de werkvloer. Het misdadig gedrag van een enkeling heeft dus enorme gevolgen voor heel politie Nederland. De protocollen slaan in mijn beleving op dit punt de plank helemaal mis. Ik verwelkom derhalve van ganser harte de audit aan het eind van het jaar.
Mathijs van Boxsel, auteur en schepper van o.a. de Encyclopedie van de domheid, zou zich bij wijze van spreken de vingers aflikken bij zoveel domheid. Maar er is hoop, van Boxsel is nog volop actief om domheid aan de kaak te stellen, In zijn boek wordt het geklets om zichzelf te rechtvaardigen “verbalisatie” genoemd en hij ziet dit als een noodkreet om aan verveling te ontkomen. De noodkreet zit verpakt in principebesluiten, rapporten, notulen, protocollen, petities, jaaroverzichten etc. Hij vermoedt dat protocollen te zijner tijd deel uitmaken van een speciale rapportotheek.
Misschien kan van Boxsel eens gaan praten met minister Opstelten, ofschoon ik mij niet kan voorstellen dat de bewindsman of zijn ambtenaren en medewerkers bij andere instanties zich zitten te vervelen bij zoveel inventiviteit.
Onze kwartiermaker van de nieuw te vormen Nationale Politie, Gerard Bouman noemde de protocollen een diarree aan regels, die een gevolg zijn van doorgeschoten creativiteit. Zij staan haaks op de intentie om minder bureaucratie te vormen en ervoor te zorgen dat Nederland veiliger wordt door meer zichtbare politiemensen in de publieke domeinen te laten werken. Bouman legde de verantwoordelijkheid terecht bij de korpschefs én de uitvoerders op de werkvloer. Als er eerder op een professionele manier was omgegaan met de regels die er al lang waren, dan zou men nu niet worden geconfronteerd met zoveel shit.
Zijn metaforische zienswijze gaf mij andermaal nieuwe hoop.
Het is de mens in de organisatie die zich bewust moet gaan worden van zoveel domheid. Want, om met een stichtelijk woord van Matthijs van Boxsel te eindigen: “Geen mens is intelligent genoeg de eigen domheid te begrijpen: maar niet getreurd, want intelligentie is niets anders dan het product van de vergeefse pogingen greep te krijgen op de domheid.”
Jacques Smeets