Lessen om jeugdhulp te verbeteren: vertrouwen is beter dan controle

Charles de Monchy en Bert Bröcking gaan op Zorg & Sociaalweb in op een studie over de ervaringen met het doorverwijzen naar specialistische jeugdhulpverleners in de regio Amsterdam. Charles de Monchy is plan facilitator en onderzoeker, Bert Bröcking publiceerde het proefschrift Sturen zonder schuren. De rollen van client, hulpverlener en overheid in de jeugdhulp (2016). Klik hier.

Jeugdzorg: controleren is duur, vertrouwen

Regio Amsterdam-Amstelland en Zaanstreek-Waterland werken sinds 2018 met ‘resultaatgerichte inkoop’, hetgeen inhoudt dat bij complexe hulpvragen eerst de ouders en de jeugdige samen met het Ouder en Kind Team (OKT) de hulpvraag in een Perspectiefplan omschrijft, waarna een Jeugdloket op basis daarvan bepaalt welke hulp hoe lang ingezet kan worden. Ouders, jeugdige en OKT kunnen dan op basis van deze zg. SPIC (Segment Profiel Intensiteit-Combinatie) een aanbieder zoeken die de hulp kan bieden.

De bedoeling van deze werkwijze is op papier: meer regie van de jeugdige, meer integraal werken, betere samenwerking in de keten en meer resultaatsturing. In de praktijk lijkt het vooral te gaan om beheersing van de kosten: in 2018 had de gemeente een overschrijding van 40 miljoen op een begroting van 140 miljoen, en dit was een manier om de verwijzing naar (dure) meervoudige specialistische hulp te beperken. Dat was de reden om het bepalen van de ‘hulpzwaarte’ bij de ouders en OKT weg te halen en onder te brengen bij een daartoe opgericht Jeugdloket.

De studie beperkt zich tot de vraag in hoeverre de werkwijze helpt om de doelen te behalen, en het korte antwoord luidt: het helpt niet of werkt zelfs averechts: lange wachttijden, minder adequate hulp en hogere kosten zijn het gevolg.
Desondanks is de conclusie dat de werkwijze niet over boord hoeft maar verbeterd kan worden. Volgt een aantal aanbevelingen.

Een betere aanpak, en bovendien substantieel goedkoper, is volgens de auteurs ontwikkeld in Utrecht waar jeugdigen en ouders complexe hulpvragen samen met het jeugdteam en specialistische hulpverleners bespreken. Het gesprek gaat niet zozeer over wát er zou moeten gebeuren, maar wíe het beste zou kunnen helpen. Als ze daar uit zijn, gaat men meteen aan de slag, en dat is gemiddeld binnen twee weken. Dit is mogelijk vanwege een lumpsum financiering, waardoor er niet per casus wordt afgerekend. Uiteraard wordt er wel een gezinsplan bijgehouden, maar dat is niet de basis voor de toegang tot specialistische hulp. Dat is de snelste route naar hulp, en dus de beste voor de jeugdige en de ouders.

Lees de hele blog: Jeugdzorg: controleren is duur, vertrouwen is beter, door Charles de Monchy & Bert Bröcking, Zorg & Sociaalweb, 9 november 2020: https://sociaalweb.nl/nieuws/jeugdzorg-controleren-is-duur-vertrouwen-is-beter/

Vier lessen om jeugdhulp te verbeteren

In april 2020 publiceerde Zorg & Sociaalweb de blog Doen wat werkt: vier lessen om jeugdhulp te verbeteren, geschreven door Charles de Monchy i.s.m. Ernst-Jan Wind van adviesbureau Impulsor voor gezondheidsprofessionals.

Ze schrijven dat het erop lijkt of het in heel Nederland slecht gesteld is met de jeugdzorg, zoals in Rotterdam bijvoorbeeld, terwijl er ook gemeenten zijn waar het prima gaat, zoals in Utrecht.

“Wat doen we met de kennis die in Utrecht wordt opgedaan? Trekken we daar lessen en conclusies uit? Tot nu toe lijkt het een goed bewaard geheim, en daar zijn wellicht goede redenen voor. Het is nu eenmaal onverstandig je hoofd boven het maaiveld uit te steken, en een negatieve vergelijking is moeilijk te onderbouwen. Toch hebben wij de situatie in Utrecht en Rotterdam op een rij gezet om te kijken wat we hiervan kunnen leren”.

De vier lessen:

1. Vertrouwen werkt sneller dan controleren met contracten
2. Werkplezier is het eerste verbeterpunt
3. Faciliteer de samenwerking, niets gaat vanzelf
4. Focus op wat werkt in de praktijk van de wijk

Extra les:

5. Financiële problemen in de jeugdzorg zijn oplosbaar

In de blog worden de lessen uitgebreid uitgewerkt. Lees de hele blog Doen wat werkt: vier lessen om jeugdhulp te verbeteren, door Charles de Monchy en Ernst-Jan Wind, Zorg & Sociaalweb, 15 april 2020: https://sociaalweb.nl/nieuws/doen-wat-werkt-vier-lessen-om-jeugdhulp-te-verbeteren/

Aanbevolen Ècht doen wat nodig is. Pleidooi voor kleinschalige effectieve jeugdhulp, Stichting Beroepseer, 2018: https://beroepseer.nl