Einde van marktgerichte GGZ?

“PsyQ beëindigt ‘met stopwatch’ in één klap trajecten die zorgpolis niet vergoedt”, kopt het Algemeen Dagblad op 27 mei 2020. https://www.ad.nl/den-haag/psyq-beeindigt-met-stopwatch-in-een-klap-trajecten-die-zorgpolis-niet-vergoedt~a087747f6/  PsyQ is een onderdeel van Parnassia, de grootste aanbieder van Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) van Nederland.
“Volgens woordvoerder Erny Grootveld van Parnassia Groep moeten de specialistische ggz-trajecten weg bij PsyQ. Die zouden moeten worden ondergebracht bij andere takken van het zorgbedrijf, zoals Indigo, waar goedkopere basis-ggz wordt gegeven. Onder druk van de zorgverzekeraars en hun gemaximeerde budgetten moeten hij en zijn collega’s elk jaar ‘met man en macht nieuwe cliënten binnenhalen, om zo ons geld te verdienen”.

Dit bericht veroorzaakte een storm van reacties op sociale media. Hoogleraar Psychiatrische Epidemiologie en Publieke GGZ aan het UMC Utrecht Jim van Os reageerde op de recente publiciteit over de recente maatregelen van Parnassia en PsyQ: “Een betere illustratie voor het feit dat het NL systeem van fee-for-service leidt tot bizarre zorg kun je nauwelijks bedenken”.

Meest lucratieve behandeling

Wat is er aan de hand? Het wordt steeds duidelijker dat bij marktgerichte ggz-aanbieders classificaties, diagnoses,  zorgzwaartes en behandelmethodes heel erg vloeibaar zijn en dat niet wordt gezocht naar een passende diagnose voor basis-ggz of specialistische ggz maar vooral wordt gezocht naar de meest lucratieve behandeling en niet naar de meest aansluitende behandeling voor de patiënt.

Er wordt een vervolgtraject voorgesteld bij Basis-GGZ-aanbieder Indigo, maar sluit dit wel aan bij deze groep patiënten met complexe problematiek? Wellicht zijn de cliënten die nu worden binnengehaald om financiële redenen beter af bij een vrijgevestigde eerstelijnspsycholoog of psychotherapeut of een ambulante instelling als Buurtzorg T.  Ook hier speelt helaas de marktwerking weer een grote rol. Goedkopere (Generalistische) Basis-GGZ werd en wordt ook gegeven door ervaren vrijgevestigde (eerstelijns) psychologen. Helaas worden deze eerstelijnspsychologen na het Bestuurlijk akkoord toekomst GGZ 2013-2014  door de zorgverzekeraars geplaagd door pakketmaatregelen, hogere kosten voor de patiënt, omzetplafonds en productmixen.

Hoe is het zo ver gekomen?

De keuzevrijheid van de patiënt wordt beperkt. De ene ggz-aanbieder wordt afgeremd in de aanname van cliënten door omzetplafonds terwijl de andere aanbieder met man en macht nieuwe cliënten kan binnenhalen! Is er in de ‘GGZ-markt’ dan nog wel een gelijk speelveld? Wie hebben er belang bij dit soort maatregelen? Eerstelijnspsychologe Bea Jansen is helemaal klaar met dit beleid waarin eerstelijnszorg door grote GGZ-instellingen wordt voorgetrokken ten koste van vrijgevestigden. Zij schrijft op Twitter: “Hoe het succes van vrijgevestigde psychologen die zeer kosten efficiënt werkten (en werken) onderuit werden gehaald door managers die bang waren voor hun eigen comfortabele positie… ten koste van de cliënten  (en de zorgkosten)”.

Hoe is het allemaal zo ver gekomen? Parnassia (de grootste GGZ-aanbieder van Nederland) en Achmea (de grootste zorgverzekeraar van Nederland) waren tien jaar geleden belangrijke GGZ-adviseurs van Minister Schippers. Het rommelde toen ook al tussen vrijgevestigde psychologen en grote GGZ-instellingen. Een oud directeur van PsyQ en Parnassia liet in 2010 een proefballonnetje op en vergeleek in Zorgvisie van juli 2010 de vrijgevestigde psychologen met “muskusratten die de toch al modderige dijk ondergraven”.

Na meer geruchten over bezuinigingen in de GGZ schreef  de Landelijke Vereniging Eerstelijnspsychologen in april 2011 samen met Landelijk Platform GGZ (LPGGZ), Nederlandse vereniging van pedagogen en onderwijskundigen (NVO) en Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) een brief aan Minister Schippers waarin o.a. te lezen was dat uit cijfers van zorgverzekeraars bleek dat 30% van het totaal aantal cliënten in de eerstelijns psychologische zorg binnen de GGZ behandeld wordt voor 3% van de totale kosten van de GGZ.

Je zou verwachten dat de Minister en de zorgverzekeraars blij zouden worden van dergelijke cijfers, maar niets is minder waar. Achmea, Parnassia en minister Schippers hadden hele ander plannen met de GGZ.

Mirro-model

In juni 2011 maakte minister Schippers op het NOS-journaal bekend dat ze 600 miljoen euro ging bezuinigen op de GGZ. Met name de vrijgevestigde eerstelijnspsychologen werden daardoor zwaar getroffen. Intussen startte Achmea samen met o.a Parnassia  een eigen stichting met de naam Mirro. In de plannen van Mirro werden de eerstelijnspsychologen al helemaal niet meer genoemd!  Stephan Valk directeur van Parnassia (o.a. PsyQ en Indigo) verklaarde in mei 2012 namens Mirro:

“We willen een einde maken aan de mismatch tussen zorgvrager en -aanbieder. In Mirro onderscheiden we drie categorieën. De huisarts is voor de eenvoudige ggz-klachten, ondersteund met e-health-modules voor selfmanagement. Matige problematiek kan wellicht ook nog bij de huisarts, maar dan wel met steun van gespecialiseerde ggz-aanbieders. Ernstige ggz-klachten moeten direct naar de tweede lijn”.

Daar waren veel partijen het niet mee eens. De Volkskrant meldde op 8 maart 2014:

“Verzekeraar Achmea zet psychologen en huisartsen onder druk om te werken met een methode die de zorgverzekeraar zelf mede heeft ontwikkeld. Wie weigert mee te doen aan dit zogenoemde Mirro-model voor psychologische zorg, wordt financieel gekort”. https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/verzekeraar-achmea-zet-artsen-onder-druk~b9e60a47b/

Het overbodige KIBG-keurmerk

Na GGZ-breed verzet liet  Achmea hun ambitie om op deze manier de eerste lijn via Mirro te hervormen los. Zij boden nog wel e-Health aan maar hun Mirro-keurmerk werd onder een andere naam voortgezet , te weten onder de naam KIBG (Keurmerk Basis-GGZ). Dit particuliere keurmerk is omarmd door Indigo (Parnassia) (zij krijgen met dit keurmerk vaak een hogere vergoeding van zorgverzekeraars) maar het is omstreden bij vrijgevestigden omdat het KIBG keurmerk een forse overlap heeft met het landelijk verplichte Kwaliteitsstatuut. In het KIBG keurmerk worden deelnemers aangespoord om cijfermatige data aan te leveren aan zorgverzekeraars. Omdat deze dataverzameling  volgens de meeste vrijgevestigde psychologen veel  extra bureaucratie geven bij de behandelaren en bijna niets zeggen over de werkelijke kwaliteit van de behandelaar is dit KIBG- keurmerk overbodig.  Ik schreef daar een blog over in Arts en auto: Klatergoud. https://www.artsenauto.nl/klatergoud/

Wantrouwen tegen de professional

Alle inspanningen en investeringen van Parnassia, Achmea en Minister Schippers hebben helaas niet geleid tot een snellere, betere en goedkopere GGZ met name omdat alle maatregelen zijn gebaseerd op wantrouwen tegen de professional. Een oplossing voor de lange wachttijden voor patiënten met complexe problemen komt niet dichterbij, de keuzevrijheid van de patiënt wordt beperkt, het opleidingsniveau van de behandelaars daalt en veel psychiaters verlaten de GGZ-instellingen vanwege de bureaucratie en beginnen voor zichzelf. Pogingen van zorgverzekeraars om via benchmarken kwalitatief betere behandelaren te selecteren met ROM-vragenlijstjes is een debacle geworden. https://www.parool.nl/nederland/tientallen-miljoenen-later-is-dit-ggz-project-totaal-mislukt~b021ca273/

Pleidooi voor herbezinning

Gezien de al jaren durende crisis in de GGZ pleit ik  voor herbezinning van het Ministerie van VWS,  zorgverzekeraars, GGZ-aanbieders (instellingen en vrijgevestigden), patiënten, huisartsen en het sociale domein.

Een sterke onafhankelijke eerstelijns GGZ  kan veel intensieve en dure verwijzingen naar de specialistische GGZ voorkomen mits deze geen speelbal wordt van financieel gedreven managers van GGZ-instellingen die behandelaren reduceren tot one-trick pony’s en zich inspannen om zoveel mogelijk lucratieve cliënten binnen te halen. Terwijl steeds meer patiënten klaagden over lange wachttijden en onpersoonlijke behandelingen, werden de bestuurders van zorgverzekeraars verblind door flashy presentaties over ronkende keurmerken, afnemende symptomen en tevreden patiënten.

Helaas werden zo aan zorgverzekeraars veel knollen voor citroenen verkocht.

Fritsch Bosch is psycholoog en auteur van het boek ’Help, de psycholoog verzuipt!’: https://beroepseer.nl/help-de-psycholoog-verzuipt/

Afbeelding bovenaan is van Gerd Altmann