‘Door de glazen deur zag ik een medewerker naar me toe lopen, hevig nee schuddend met haar hoofd en vinger.’ Is het sociaal werk bezig te verharden?

De Antwerpse opbouwwerker Sarah El Massaoudi vraagt zich af of het naïef is om te denken dat je als sociaal werker zelf een start zou kunnen maken “met het eigenhandig vertolken van de verandering die we willen in de bredere samenleving?” Volgens haar wel: “Ik begin alleszins graag bij mijzelf”. Ze vindt dat sociaal werk moet terugkeren naar haar basis: er zijn voor mensen.
Procedures en regels zijn belangrijk, maar zonder uitzonderingen of maatwerk worden starheid en machinaal handelen bijna onvermijdelijk. Kilte loert dan om de hoek.
El Massaoudi geeft op Sociaal.Net – Vlaams online platform voor sociale professionals – voorbeelden uit haar praktijk, waaruit blijkt hoe het in haar beroep niet en wél behoort toe te gaan.

Hoog tijd om elkaar een spiegel voor te houden

”Ik kreeg onlangs telefoon van een mama met vijf kleine kinderen en een zieke partner. Het gezin dreigde dakloos te worden en was dringend op zoek naar een woning. Ik verwees de moeder door naar de juiste diensten. Vervolgens vertelde ik haar dat ik vanuit mijn huidige job niets meer kon doen behalve luisteren naar haar verhaal.
De vrouw barstte in tranen uit. Ze had al verschillende instanties opgebeld, maar kreeg nergens gehoor.
De laatste medewerker die ze sprak, zou de telefoon abrupt opgehangen hebben. Hij gaf aan haar niet te begrijpen. Het Nederlands van de mama was inderdaad niet vlekkeloos, maar met een beetje moeite kon ik haar prima verstaan.
…
Toen ik het verhaal van de mama vertelde aan mijn collega opbouwwerkers, bleek dat ook zij die ongevoeligheid meer opmerken. Het uitwisselen van onze ervaringen, bracht mij terug naar een situatie van enkele maanden geleden.

Ik had bij een eerstelijnsdienst een afspraak voor een overleg. Toen ik aankwam was het kantoor gesloten. Ik belde aan. Door de glazen deur zag ik een medewerker naar me toe lopen, hevig nee schuddend met haar hoofd en vinger. Ik keek haar verward aan en bleef staan. Ze deed de deur – nauwelijks – open en zei emotieloos door het kiertje: ‘We zijn gesloten’. Vooraleer de deur terug dichtging, flapte ik snel de naam van mijn werkgever uit, alsook de naam van de medewerker waarmee ik afgesproken had. Ik mocht toch binnen.

Onderweg naar mijn werkplaats, zinderde die ontvangst bij me na.

Ik ben vrouw, heb een migratieachtergrond en draag een hoofddoek. Zou die medewerker vriendelijker geweest zijn indien ik een witte, blonde vrouw was? De kans is relatief groot. Al wierp het gesprek met mijn collega’s en onze gezamenlijke ervaringen nog een ander licht op deze gebeurtenis.

Wat deze situatie extra pijnlijk maakte, is dat de medewerker mij wellicht zag als iemand die langskwam met een hulpvraag. Ik werd de deur gewezen, nog voor ik een woord kon uitspreken. Of ik nu net was weggelopen van mijn agressieve man of louter informatie kwam vragen, waarbij het dan terecht zou zijn om mij beleefd op de openingsuren te wijzen, het had geen verschil gemaakt. Ik kreeg niet de kans om ook maar iets te vragen.
….
Door de verharding verlopen ook contacten met collega’s, zowel intern als extern, stroever. Hoog tijd dus om elkaar liefdevol een spiegel voor te houden: Laten we samen pleiten voor meer zachtheid”.

Kortom, laten we simpelweg terugkeren naar de basis van het sociaal werk: er zijn voor en met mensen.

Lees het hele verhaal van Sarah El Massaoudi, ‘Sociaal werk moet terugkeren naar haar basis: er zijn voor mensen’, Sociaal.Net, 18 januari 2021: https://sociaal.net/column/sociaal-werk-moet-terugkeren-naar-haar-basis/

Lees in dit verband ook over de presentietheorie van Andries Baart. Joost Bonte had begin 2019 een uitgebreid interview met Baart: ‘Als sociale professional moet je nabij zijn’ . Lees het op Sociaal Net, 21 januari 2019: https://sociaal.net/verhaal/andries-baart-presentie/

Afbeelding bovenaan is van Gerd Altmann