De belangstelling voor nieuws onder Nederlanders is in het afgelopen jaar gedaald tot 49 procent. In coronajaar 2021 was dat nog 64 procent;  in 2023: 51 procent. Dat blijkt uit het Digital News Report dat Reuters Institute for the Study of Journalism jaarlijks in Nederland publiceert in samenwerking met het Commissariaat voor de Media (CvdM). Het CvdM Media brengt het rapport voor de zevende keer uit (in het Nederlands).
Voor het onderzoek zijn in januari en februari 94.943 volwassenen uit 47 landen ondervraagd. In Nederland hebben 2.037 respondenten de vragenlijst ingevuld.

In vergelijking met andere landen hebben Nederlanders nog relatief veel vertrouwen in nieuws. De nieuwsmerken hebben in Nederland vooralsnog ook een goed imago: mensen zijn bekend met de merken en ze worden vertrouwd. Toch laat het op 17 juni 2024 gepresenteerde rapport een paar zorgelijke trends zien. De interesse in nieuws neemt af. Ook het vertrouwen in nieuws daalt licht. En er is een veranderend nieuwsgebruik onder jongeren (18 tot 34 jaar): zij kiezen steeds meer voor sociale media als belangrijkste nieuwsbron.

Jeugd

De grootste zorg gaat dan ook uit naar de jongste groepen. In deze groepen is de nieuwsinteresse altijd lager geweest, maar inmiddels toch wel op een dieptepunt aangekomen. Jongeren en jongvolwassenen wenden zich minder vaak tot de kanalen en platformen waar de nieuwsmedia het meest mee uit de voeten kunnen en tegelijkertijd een groot, maar inmiddels steeds ouder, publiek bereiken.

Misinformatie en AI

Er zijn ook zorgen over toenemende mis- en desinformatie, over wat echt of nep is qua online nieuws. Aan die zorgen is sinds kort ook toe te voegen het door AI – kunstmatige intelligentie – gemaakte nieuws. Slechts 13 procent voelt zich daar enigszins of zeer prettig bij. De meerderheid voelt zich daar niet prettig bij.
Volgens de onderzoekers is het belangrijk dat gebruik van AI altijd bekend wordt gemaakt.

Twee aanbevelingen

1. Brug bouwen tussen journalistiek en jongeren
Het zou goed zijn als nieuwsmedia aansluiting vinden bij de nieuwsbehoeften van jongeren. Zijn waar jongeren zijn, en nieuwsaanbod bieden dat relevant is voor jongeren. In een informatieomgeving waar de hoeveelheid nieuws als vermoeiend wordt ervaren, is het een taak voor de journalistiek om zowel qua vorm als inhoud een connectie te maken met een nieuwe generatie nieuwsgebruikers. Niet alleen voor de nieuwsmediabedrijven, maar ook voor beleid ligt hier een taak om na te denken over hoe die aansluiting gestimuleerd kan worden.

2. Waarde van journalistiek laten zien
Toenemende zorgen om desinformatie en wantrouwen in het online nieuws kunnen – vooral bij mensen die zich met name via sociale media op de hoogte houden – leiden tot wantrouwen in ál het nieuws. Hierdoor kunnen ook de nieuwsmerken hun imago verliezen als betrouwbare bron. We raden daarom niet alleen aan dat journalistieke nieuwsmerken op sociale media aanwezig zijn, maar dat ook helder is hoe het nieuws tot stand is gekomen, en dat duidelijk is dat het nieuws aan hoge journalistieke normen voldoet. Naast de nieuwsmedia zijn de grote internationale spelers aan zet om hun maatschappelijke verantwoordelijkheid te onderkennen in de toegang tot betrouwbare informatie.

In hun conclusie stellen de onderzoekers de vraag: “Hoe kunnen de journalistiek, mediawijsheid en mediabeleid ervoor zorgen dat social natives – de generatie die met sociale media is opgegroeid – nu en in de toekomst met professioneel journalistiek nieuws in aanraking blijven komen en deze als waardevol ervaren?”

Downloaden Digital NewsReport Nederland 2024: https://beroepseer.nl

Infographic DNR 2024: https://beroepseer.nl

Digital News Report Nederland 2024: Interesse in nieuws neemt af, vertrouwen in nieuws daalt licht, Commissariaat voor de Media, 17 juni 2024: www.cvdm.nl

Digital News Report 2024: meer mensen lijken het nieuws actief te mijden, door Trudy Brandenburg-van de Ven, Villamedia, 17 juni 2024: www.villamedia.nl