De marktwerking in de zorg is mislukt

Een groep huisartsen stond op 11 maart 2015 om middernacht voor de deur van het ministerie van Volksgezondheid in Den Haag. Ze hingen het Manifest van de bezorgde huisarts aan de deur. Het roer moet om in de gezondheidszorg, luidde de boodschap. “Erken dat het model van marktwerking mislukt is”, schreven de huisartsen aan minister Schippers (VVD) en de Nederlandse zorgverzekeraars. En: “Toon vertrouwen in de deskundigheid van de beroepsgroep. Stop dan ook de grenzeloze verzameldrift van nutteloze data”.

Het manifest bleek een open zenuw te raken bij collega-artsen. Binnen drie weken hebben dik 7.300 huisartsen, 65 procent van de beroepsgroep, het manifest online ondertekend.
Waar komt die opwinding vandaan? In een interview vertelt de 61-jarige huisarts Jos van Bemmel aan Anneke Stoffelen van de Volkskrant waarom hij en zijn collega’s zich al een tijd boos maken over de doorgeslagen bemoeizucht van zorgverzekeraars in zijn praktijk. Over de macht van de farmaceutische industrie, die patiënten nieuwe ziekten probeert aan te praten. Over het almaar hoger wordende eigen risico van de zorgverzekering, waardoor juist de zwakste patiënten vaker afzien van vervolgbehandelingen. En over de bezuinigingen op de geestelijke gezondheidszorg.

“Laatst kreeg ik een telefoontje van een verpleeghuis: ze stuurden een demente oudere man naar huis. Hij was afhankelijk van nierdialyse en had agressieve en soms psychische ontremmingen. Vroeger zou zo iemand zonder probleem in een instelling terecht kunnen. Maar die nemen tegenwoordig bijna niemand meer op.’

De geestelijke gezondheidszorg is sinds 2012 bezig met een ‘beddenreductie’: het aantal plaatsen in de instellingen slinkt met ongeveer een derde. Intussen kreeg de politie in 2014 bijna 60 duizend meldingen van overlast door een verward persoon; dat is een stijging van bijna 50 procent vergeleken met 2011.

Van Bemmel ziet een verband tussen de twee ontwikkelingen. ‘Ze sturen zo’n demente man zonder goede begeleiding naar huis. Dus: lost u het even op, huisarts? Maar welke huisarts heeft daar tijd voor? Justitie gaat zijn handen nog vol krijgen.’

Aan de keukentafel van zijn lieflijke woonboerderij lepelt hij in moordend tempo het ene na het andere voorbeeld op van wat Van Bemmel ziet als uitwassen van de marktwerking in de gezondheidszorg en de doorgeslagen controledrift van verzekeraars.

Laatst nog kwam er een patiënt bij hem die van 160 kilo was afgevallen naar 80 kilo. ‘Die man had ooit zo’n buik’, Van Bemmel maakt een weids armgebaar. ‘Je kunt je voorstellen hoe die vellen er nu bij hangen. Ik had hem doorgestuurd voor een buikwandcorrectie. Belde de verzekeraar. Ze wilden foto’s zien om te kunnen beoordelen of hij in aanmerking komt voor een vergoeding. Die man schaamt zich dood voor zijn lichaam, die durft niet op de foto.
[ …]
Onlangs was er rumoer onder huisartsen omdat verzekeraars stellen dat terminale zorg niet langer dan dertien weken mag duren. De Rotterdamse huisarts Chantal van het Zandt had een ‘te hoge schadelast’ volgens de zorgverzekeraar, omdat zij te veel huisbezoeken aan terminaal zieke patiënten had gedeclareerd.

‘Dus je wordt afgestraft als je goede, menselijke zorg verleent’, zegt Van Bemmel, ‘En beloond als je lijsten afvinkt. Dat is wat er mis is met ons systeem.’

Aan het slot van het artikel vertelt Van Bemmel hoe veel grootschalige, preventieve bevolkingsonderzoeken volgens hem teveel ingegeven worden door belangen van artsen en de farmaceutische industrie. “Daar gaan miljoenen in om. Vaak spoor je er slechts een klein aantal ziektegevallen mee op die behandeling vereisen, maar ondertussen maak je een heleboel mensen onnodig ongerust”. Een van de belangrijkste onderdelen van zijn vak, vindt Van Bemmel is het geruststellen van de patiënt.
Veel van zijn vak is niet in cijfers uit te drukken: “Goede zorg is niet altijd in cijfers uit te drukken. Daarom geloof ik niet in marktwerking in de zorg”.

Lees het hele interview Manifest van de bezorgde huisarts. De marktwerking in de zorg mislukt, vinden Jos van Bemmel en zijn collega’s, door Anneke Stoffelen, de Volkskrant, 10 april 2015: www.volkskrant.nl (niet meer beschikbaar op site Volkskrant)

Huisartsen publiceren manifest ‘Het roer moet om’. Er moet een eind komen aan de ‘geëxplodeerde zorgbureaucratie’, Blogs Beroepseer, 11 maart 2015: https://beroepseer.nl