Overbelaste rechtbank beïnvloedt rechters negatief. Vormelijkheid gaat boven inhoud

Britta Böhler, advocate bij Prakken d’Oliveira- Human rights lawyers – en hoogleraar advocatuur aan de Universiteit van Amsterdam, schreef in NRC Handelsblad van 4 mei 2016 een artikel over overbelaste rechtbanken die onwillige rechters maken. Het is een schets van hoe de uitholling van een beroep in zijn werk gaat. Böhler schrijft: “Strafadvocaten zijn eraan gewend dat ze de wind van voren krijgen. Het klimaat in de rechtszaal is harder geworden, officieren van justitie zijn vaker crime fighters dan magistraten en in het publieke debat wordt de raadsman veelal afgeschilderd als het immorele hulpje van criminelen. Maar sinds enige tijd heeft de advocaat een nieuwe tegenstander erbij gekregen: het zittingsrooster.

Je zult als advocaat in strafzaken de rechters nooit bleker zien wegtrekken dan wanneer je op zitting een verzoek doet dat eigenlijk gehonoreerd moet worden maar dat tevens de planning in de war zal schoppen. Door bezuinigingen op de rechtspraak en de nadruk op ’output’ (het aantal zaken dat per jaar wordt afgehandeld) zijn veel rechtbanken dusdanig overbelast dat ze in toenemende mate met een gebrek aan zittingscapaciteit te kampen hebben. Hierdoor komt de kwaliteit van de rechtspraak steeds meer onder druk.

Neem bijvoorbeeld de Webcamzaak tegen Aydin C. De 38-jarige man uit Tilburg werd begin 2014 aangehouden op verdenking van het maken en verspreiden van kinderporno en het afpersen van tientallen minderjarige meisjes via de webcam. Een ingewikkelde en complexe zaak die in april van dit jaar – na twee jaar vooronderzoek – eindelijk gereed was om op zitting te worden behandeld. Maar toen kwam er een kink in de kabel. Tot verrassing van alle procespartijen, ook van de verdachte, trok de toenmalige advocaat van Aydin C. zich twee weken voor de zitting terug wegens een onoverkomelijk verschil van inzicht met zijn cliënt. De zaak werd overgenomen door een nieuwe raadsman, Robert Malewicz, en die moest al gauw constateren dat hij te weinig tijd had de verdediging adequaat voor te bereiden. Het dossier omvat meer dan 20.000 pagina’s, en zo’n omvangrijk dossier heb je niet even op een zondagmiddag bestudeerd. (Nog los van het feit dat de Webcamzaak uiteraard niet de enige zaak is die Malewicz onder zijn hoede heeft).

Dus vroeg de raadsman begin april tot drie keer toe aan de rechtbank de zitting een aantal weken uit te stellen. Maar telkens werd het verzoek afgewezen. Want het zittingsrooster van de rechtbank Amsterdam was zo vol dat de zaak pas weer in november 2016 en januari 2017 zou kunnen worden ingepland en dat vonden de rechters te lang duren. Dan maar liever door zoals gepland en met een onvoorbereide advocaat, moet de rechtbank hebben gedacht.

Malewicz hield evenwel voet bij stuk en zag geen andere mogelijkheid dan de verdediging neer te leggen. In zijn persverklaring legt hij uit dat hij deze beslissing niet lichtvaardig heeft genomen. Terecht stelt Malewicz dat een adequate verdediging een onmisbare voorwaarde is voor een eerlijk proces. En een advocaat die geen tijd krijgt het dossier te lezen kan geen adequate verdediging voeren.

Niettemin wilde de rechtbank coûte que coûte vasthouden aan de geplande zittingen en besloot afgelopen vrijdag dat er geprobeerd zou worden tot maandag een nieuwe advocaat voor Aydin C. te vinden. De Amsterdamse persrechter beaamde in haar toelichting dat die advocaat dan weliswaar geen enkele kennis zou hebben van het dossier, maar dat hij wel als een soort ’procesbewaker’ erop toe kon zien dat ’alles volgens de regels verloopt’…”

We moeten het ergste vrezen voor de kwaliteit van de strafrechtspraak, verzucht Böhler aan het slot van haar column.

Het systeem is belangrijker geworden dan de inhoud en de zaak waar het om gaat.

Lees het hele artikel: De Togacolumn: Overbelaste rechtbanken maken onwillige rechters, Brigitta Böhler, NRC, 4 mei 2016: www.nrc.nl