Edelman Trust Barometer 2024: Botsing van vertrouwen, innovatie en politiek

De Edelman Trust Barometer 2024 onthult een nieuwe paradox in het hart van de samenleving. Snelle innovatie houdt de belofte in van een nieuw tijdperk van welvaart, maar dreigt in plaats daarvan te leiden tot een kloof in de samenleving, tot verergering van vertrouwenskwesties en tot meer maatschappelijke instabiliteit en polarisatie in de politiek.

In een jaar waarin de helft van de wereldbevolking nieuwe leiders kan kiezen, is de acceptatie van nieuwe ontdekkingen essentieel voor het welslagen van de samenleving. “Innovatie neemt in rap tempo toe en zou een aanjager van groei moeten zijn, maar zal worden tegengehouden als bedrijven niet evenveel aandacht besteden aan zowel acceptatie als aan onderzoek en ontwikkeling”, zegt Richard Edelman, CEO van Edelman Institute: “Meer dan twee derde van de respondenten die zegt dat er slecht wordt omgegaan met innovatie, vindt dat de maatschappij te snel verandert en niet op een manier die ‘mensen zoals ik’ ten goede komt (69 procent). De kloof tussen de verschillende klassen, het grote gebrek aan vertrouwen tussen het bedrijfsleven en de overheid en de infodemie^*), zijn de drijvende krachten achter de afname van vertrouwen en polarisatie”.

Hoewel mensen het erover eens zijn dat wetenschappers nodig zijn voor de acceptatie van innovatie, zijn veel mensen bang dat de politiek teveel invloed heeft op de wetenschap. Zo’n houding draagt bij aan het afnemen van vertrouwen in instellingen die ervoor verantwoordelijk zijn burgers door de veranderingen en vernieuwingen heen te loodsen en te leiden naar een toekomst met meer welvaart.

De Edelman Trust Barometer 2024 is het 24e onderzoek en wordt jaarlijks uitgevoerd door het Edelman Trust Institute: online interviews van 30 minuten onder ruim 32.000 mensen in 28 landen in de periode 3 – 22 november 2023.

De vier hoofdpunten uit het rapport

1. De teloorgang van autoriteit
Het vertrouwen in bedrijven van wereldmachten neemt af; zorgen over bedreigingen in de samenleving en gevestigde leiders die het publiek misleiden, nemen toe. Hoewel het bedrijfsleven koploper is wat betreft gebrek aan vertrouwen zijn het de media die actief worden gewantrouwd. Ook is er minder vertrouwen in instellingen onder mensen met een laag inkomen.

Wat Nederland betreft laat de Edelman Trust Barometer zien dat de instituties uit balans zijn: de overheid wordt gezien als minder competent en ethisch dan het bedrijfsleven. Als het op invoeren van innovaties in de maatschappij aankomt, vertrouwen de respondenten het meest op het bedrijfsleven (55 procent), gevolgd door de overheid (50 procent), de NGO’s (46 procent) en de media (45 procent).

2. Innovatie
Respondenten zien de wetenschap onder politieke druk staan, maar vinden dat de overheid het vermogen mist effectief innovaties in de wet vast te leggen. Het publiek wil weten of innovaties geëvalueerd zijn door wetenschappers en ethici, en wil controle op de gevolgen van innovaties.

3. Reset voor de wetenschap in de samenleving
De wetenschap heeft een communicatieprobleem dat kan worden opgelost. Nodig zijn betere berichtgeving, meer transparantie en uitleg van de gevolgen voor ‘gewone mensen’. 53 procent van de respondenten wereldwijd zegt dat de wetenschap gepolitiseerd is in hun land.

4. Herstel van vertrouwen in de belofte van innovatie
Respondenten zijn eerder geneigd vernieuwingen te omarmen als ze erop kunnen vertrouwen dat deze voeren naar een betere toekomst.

Over vertrouwen

Vertrouwen is de lijm die de maatschappij bij elkaar houdt. Als er geen vertrouwen meer is, stort de maatschappij in. Vertrouwen gaat gepaard met legitimiteit.

Al enkele jaren is er in rap tempo een daling in vertrouwen waar te nemen in voornamelijk Westerse landen. Het minste vertrouwen is te vinden in het Verenigd Koninkrijk, gevolgd door Japan, Zuid-Korea, Duitsland en de VS. Tegelijkertijd is het vertrouwen in veel machtige landen aan het toenemen, met China aan kop, gevolgd door India, de Verenigde Arabische Emiraten en Indonesië.
De vertrouwenscrisis behoort in het Westen zeer serieus te worden genomen. Hypocrisie, gaslighting, leugens en incompetentie eisen een hoge tol. Het zal steeds moeilijker worden het tij te keren.

Aan de Analecten van de Chinese wijsgeer Confucius (551- 479 v.C.) – ongetwijfeld een van de diepzinnigste denkers over bestuur en structuur van de samenleving – is de volgende dialoog ontleend:
Zigong stelde een vraag over de kenmerken van goed bestuur en de Meester antwoordde: “Voldoende voedsel, voldoende wapens en het vertrouwen van het volk”.
Zigong: “Stel dat het niet anders kon en een van deze moest wegvallen. Welke zou dat dan moeten zijn?”
De Meester antwoordde: “Afzien van de wapens”.
Zigong: “Stel dat het niet voldoende is en er moest nog een van de twee afvallen, welke zou dat moeten zijn?”
De Meester antwoordde: “Afzien van het voedsel. Van oudsher is de dood het lot van alle mensen; maar als de mensen geen vertrouwen hebben in hun regeerders, dan houdt de regering zich niet staande”.

2024 Edelman Trust Barometer: www.edelman.com/trust/2024/trust-barometer

Downloaden 2024 Edelman Trust Barometer Netherlands Report, Edelman Trust Institute, januari 2024: https://beroepseer.nl

Downloaden 2024 Edelman Trust Barometer Global report, Edelman Trust Institute, januari 2024: https://beroepseer.nl

Noot
^*) Infodemie – snelle en brede verspreiding van zowel accurate als onnauwkeurige informatie over bepaalde kwesties.

Trust Index 2023 tot 2024. Zie de positie van Nederland op tabel (pagina 6) van 2024 Edelman Trust Barometer Netherlands Report.