AI en de vier pijlers van mediabeleid. Tussen bits en principes

«In een tijdperk waarin technologie vooruitgang ons dagelijks leven doordringt, is de invloed van kunstmatige intelligentie (AI) op het publieke debat een fenomeen dat onze samenleving diepgaand transformeert. Als we ons in het digitale tijdperk bewegen, ontsluit AI ongekende mogelijkheden om informatie te creëren, te verspreiden en te filteren. Echter, te midden van deze vooruitgang rijzen er belangrijke vragen over hoe AI de fundamentele waarden van ons mediabeleid beïnvloedt.

Pluriformiteit, onafhankelijkheid, toegankelijkheid en veiligheid zijn de vier pijlers die de koers van ons mediabeleid bepalen. Deze waarden zijn niet slechts abstracte begrippen, maar vormen het weefsel van een gezonde democratie.Terwijl AI zijn vleugels uitspreidt, moeten we kritisch kijken naar hoe deze technologieën deze kernwaarden beïnvloeden en vormgeven. Zullen ze de pluriformiteit van meningen vergroten of juist beperken? Zullen ze de onafhankelijkheid van media versterken of ondermijnen? Zullen ze de toegankelijkheid van informatie vergroten of de digitale kloof verdiepen? En bovenal, zullen ze de veiligheid van ons publieke debat waarborgen of juist bedreigen?

Deze verkenning neemt ons mee op een reis door de intrigerende landschappen van kunstmatige intelligentie en mediabeleid. Samen zullen we de impact van AI op het publieke debat onderzoeken en analyseren hoe het samenspel tussen technologie en beleid onze democratische waarden vormgeeft. Het is een cruciale ontdekkingsreis, want het antwoord op deze vragen zal niet alleen onze mediacultuur definiëren, maar ook de koers van onze samenleving bepalen in het tijdperk van AI.»

Deze tekst is ontleend aan de Inleiding van het rapport Tussen Bits en Principes en gegenereerd door ChatGPT, een AI-toepassing van het bedrijf OpenAI, De chatbot heeft deze tekst gegenereerd als antwoord op de volgende vraag: “Hoi chat, kan je een inspirerende inleiding schrijven voor een verkenning over de invloed van AI op het publieke debat en de volgende vier leidende kernwaarden van het mediabeleid: pluriformiteit, onafhankelijkheid, toegankelijkheid en veiligheid van media?” Tussen Bits en Principes: Hoe AI de kernwaarden van mediabeleid uitdaagt’ is een uitgave van het Commissariaat voor de Media en gepubliceerd in juni 2024: “We zijn ons bewust van de risico’s van dergelijke AI-toepassingen. Het Commissariaat gaat hier terughoudend mee om in de dagelijkse werkzaamheden. Gelet op het specifieke doel en onderwerp van dit document, namelijk in kaart brengen van kansen en risico’s van AI, vonden we het gepast om de inleiding door AI te laten genereren”.

Kansen en risico’s

Doel van het rapport is in kaart brengen waar voor het Commissariaat de meest relevante ontwikkelingen liggen op het gebied van AI. Het Commissariaat is begin 2023 daarmee begonnen door de kansen en risico’s te identificeren van AI-toepassingen en AI-ontwikkelingen voor de kernwaarden van het Nederlandse mediabeleid. Het beantwoorden van de volgende vraag staat centraal: Welke AI-toepassingen en AI-ontwikkelingen zijn bedreigend of kansrijk voor een onafhankelijk, pluriform, veilig en toegankelijk media-aanbod?

Het Commissariaat ziet bijvoorbeeld dat het gebruik van AI veel kansen biedt als het gaat om de toegankelijkheid van het media-aanbod. AI maakt nieuwe vormen van audiodescriptie en vertaalsystemen mogelijk, wat mensen met een auditieve of visuele beperking meer toegang biedt tot het media-aanbod.

Risico’s die het Commissariaat benoemt gaan bijvoorbeeld over het gebruik van AI in de online omgeving. Zo gebruiken sociale mediaplatforms AI-toepassingen om hun gebruikers media-aanbod aan te bevelen. Dit kan de veelzijdigheid van het media-aanbod verzwakken. Soortgelijke AI-toepassingen kunnen ook een impact hebben op de mentale gezondheid, met name bij minderjarigen.

Generatieve AI

Verder staat het Commissariaat in zijn verkenning natuurlijk stil bij de meest bekende vorm van AI: generatieve AI. Deze vorm van AI maakt nieuwe en originele afbeeldingen, tekst, audio en video op basis van een bepaalde inbreng, zoals een vraag of een suggestie. Generatieve AI kan de media helpen om grote hoeveelheden informatie te verwerken. Maar generatieve AI kan ook een negatieve invloed hebben op de betrouwbaarheid van informatie. Dit onderzocht het Commissariaat ook in het Digital News Report Nederland 2024 dat 17 juni 2024 werd gepubliceerd en jaarlijks de laatste stand van zaken weergeeft op het gebied van het nieuwsgebruik en het vertrouwen in nieuwsmedia in Nederland. Hieruit bleek dat veel mensen het niet prettig vinden als nieuws voor het grootste deel met (generatieve) AI is gemaakt.

Downloaden Tussen Bits en Principes – Hoe AI de kernwaarden van mediabeleid uitdaagt, een verkenning, Commissariaat voor de media, juni 2024: https://beroepseer.nl

Commissariaat publiceert verkenning over kansen en risico’s van AI, Commissariaat voor de media, 24 juni 2024: www.cvdm.nl

Downloaden Digital News Report Nederland 2024, Commissariaat voor de Media, 17 juni 2024: https://beroepseer.nl