Geneesmiddelencrisis wordt onbeheersbaar. Apothekers uren op zoek naar medicijnen

Er heeft zich een nieuwe crisis aangemeld, de geneesmiddelencrisis. Sinds een aantal jaren verschijnen er onderzoeksrapporten met voorbeelden. Dat patiënten moeten bijbetalen vanwege beschikbaarheidsmoeilijkheden. De zorgverzekeraar vergoedt dan lang niet altijd de kosten. Alternatieve middelen worden niet (volledig) vergoed.
Marcel Levi levert ferme kritiek op het Nederlandse en Europese medicijnenbeleid in zijn artikel Bittere pillen tegen de verkeerde prijs in het februarinummer van maandblad HP/De Tijd. Levi is internist en hoogleraar geneeskunde aan de Universiteit van Amsterdam en sinds 2021 voorzitter van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).

Kosten niet zelden enkele tonnen per patiënt

Het blijkt dat een kwart van de ruim tienduizend van de in Nederland geregistreerde geneesmiddelen niet beschikbaar is voor patiënten. De helft van de mensen die afhankelijk zijn van medicijnen kreeg het afgelopen jaar te maken met niet-leverbare geneesmiddelen. Het tekort is overigens een wereldwijd probleem. De voornaamste oorzaken zijn minder medicijnfabrikanten en grondstoffen en medicijnen worden door een steeds kleinere groep fabrieken gemaakt in lage lonen landen zoals China en India. Door productie- en distributieproblemen ontstaan er aan de lopende band tekorten. In Nederland komt er nog een complicatie bij. Door een extreem inkoopbeleid van de zorgverzekeraars (het zogenaamde preferentiebeleid) worden alleen de allergoedkoopste pillen vergoed.

Apothekers moeten een urenlange zoektocht starten langs andere apothekers, groothandels, importeurs en geneesmiddelenfabrikanten om te zien of er ergens nog een kleine voorraad beschikbaar is. Veelgebruikte medicijnen, tegen hoge bloeddruk bijvoorbeeld, kosten maar vijf of tien cent. Daarentegen zijn er de dure, nieuwe en zeer effectieve medicijnen tegen kanker bijvoorbeeld en die kosten niet zelden enkele tonnen per patiënt. De uitgaven van deze dure geneesmiddelen zijn in tien jaar gestegen van 0,5 miljard naar ruim 2,5 miljard euro per jaar. Ze vertegenwoordigen inmiddels tien procent van alle kosten voor medisch-specialistisch zorg.

Reset geneesmiddelenmarkt noodzakelijk

Inmiddels blijkt het preferentiebeleid van de zorgverzekeraars failliet. De goedkope medicijnen zijn te goedkoop om een adequate levering te kunnen garanderen en de kosten van de dure middelen lopen uit de hand vanwege de exorbitante winsten van de producenten. Het ministerie van VWS doet niets en onderneemt geen enkele actie om de nijpende situatie aan te pakken. Dat doet de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) die ook toeziet op adequate medicijnvoorziening, evenmin.

Marcel Levi gaat nader in op de rol van de EU. De monopoliepositie van de farmaceutische fabrikanten die geen enkel verantwoordelijkheidsgevoel kennen en de woekerwinsten steeds verder opstuwen. Hier ligt een taak voor de EU: de duur van geneesmiddelpatenten in Europa drastisch bekorten om nieuwe medicijnen voor alle patiënten toegankelijk te houden.
De medicijnproblemen beginnen onbeheersbaar te worden. Hoogtijd een fatsoenlijk Europees medicijnbeleid op touw te zetten. Een reset van de geneesmiddelenmarkt is noodzakelijk.

Bittere pillen tegen de verkeerde prijs, door Marcel Levi, HP/De Tijd, februari 2025. In winkel en kiosk te koop, € 8,95.
Op internet: www.hpdetijd.nl/columns-opinie/column/46925/bittere-pillen-tegen-de-verkeerde-prijs

Medicijntekorten: www.apotheek.nl/zorg-van-de-apotheker/medicijnen-actualiteit/medicijntekorten