Uitkomst Politiedebat: Radicaal anders kijken naar rol van politie

We moeten dingen echt anders gaan doen, is het stellige advies van Wilbert Paulissen politiechef in Oost-Brabant: “De strafrechtketen loopt helemaal vast en met bijsturen redden we het niet meer. Maak het doen van aangifte minder vanzelfsprekend en los het anders op”.  Paulussen voerde het woord tijdens het Politiedebat dat 22 oktober 2024 plaatsvond op de Politieacademie in Apeldoorn.

De vraag naar de politie is groter dan de politie kan bieden. Dat is altijd al zo geweest. Maar de laatste jaren is het steeds lastiger om te laveren tussen verwachtingen en realiteit. De regioburgemeesters roeren zich en het kabinet heeft nieuwe plannen. En intern werkt de politie hard aan een nieuwe strategie. Het Politiedebat gaf ruimte om de uitdagingen van de politie vanuit verschillende kanten te belichten.
Een verslag van het debat is te lezen op de site van de Politieacademie.

Oplosser van alle problemen

“We zien de politie maar al te graag als de oplosser van alle problemen”, zei Jaco van Hoorn, strategisch adviseur van de korpsleiding en hoofdredacteur van het Tijdschrift voor de Politie. Hij schetste tijdens het debat een rauw en eerlijk beeld van waar de politie voor staat. “Als mensen bellen, dan komen wij. Wij zitten bij de scherven. De politie is daar waar het mis gaat. Dat laat zich bestuurlijk lastig sturen en voorspellen.’ Volgens hem wordt er in beleidsstukken te vaak ingezet op het veranderen van de realiteit. En dat werkt niet.

Gebrek aan verbondenheid

Dat beeld heeft ook politiechef Wilbert Paulissen. Volgens hem wordt volop ingezet op gebiedsgebonden werken, terwijl de uitdagingen steeds breder worden. “Er is bepaald dat wij ‘kennen en gekend worden’ ook op internet vorm moeten geven. Maar het lukt ons nu al niet in de wijken”. Volgens hem moeten ook andere overheidspartijen een dominantere rol spelen in de wijken als het gaat om verbinding. En op internet ziet hij heil in publiek-private samenwerkingen om het web veilig te houden.

Wassen neus

Het gebrek aan verbinding met de wijk is ook een doorn in het oog van prof.mr Pieter van Vollenhoven. Als adviseur aan The Hague Centre for Strategic Studies pleit hij voor vaste wijkteams. Met zeven tot negen politiemensen per tienduizend inwoners. Die zitten op vaste plekken in de wijk en staan onder leiding van de burgemeester. “Want de huidige functie van burgemeester als gezagsdrager is een wassen neus”.  Dit zei hij tijdens een gesprek voordat het debat begon. “De politiemensen in de kleine en middelgrote gemeenten worden nu vaak weggezogen voor landelijke taken. De politie bepaalt hiermee welk gezag er mogelijk is voor de burgemeesters. Dat vind ik niet goed. De verantwoordelijkheden moeten duidelijk zijn. En dat zijn ze nu niet”, zei Van Vollenhoven.

Vaste teams fysiek in de wijk

Teun Meurs is lector Gebiedsgebonden Politiewerk aan de Politieacademie. Hij kan zich vinden in het idee van vaste teams die fysiek in de wijk werken op een vaste plek. Maar je moet je wel afvragen hoe je dat gaat inrichten. “Laat je die mensen de hele dag op een bureautje zitten en wachten tot er iemand aanklopt? Heeft zo’n bureau een publieksfunctie? Deel je deze met partners? Hoe doe je dan een briefing, waar laat je je wapen? En wat kan digitaal contact hierbij aanvullen? Daar zou ik graag met actieonderzoek aan meewerken”.

Te snel aangifte doen

Met kleine stapjes ziet Wilbert Paulissen het probleem niet oplossen. Hij pleit voor een paradigmashift: radicaal anders kijken naar de rol van de politie. Duizend man erbij gaat volgens hem weinig oplossen. “De strafrechtketen is al overbelast, die kan je niet nog meer volstoppen”. Volgens hem richt het dienstverleningsconcept van de politie zich te veel op het bieden van allerlei oplossingen. En er wordt te snel overgegaan tot het opnemen van een aangifte. Terwijl dat in veel gevallen weinig toegevoegde waarde heeft. De vanzelfsprekendheid van het doen van aangiftes zou volgens hem echt moeten veranderen.

Marktplaatsfraude

Als voorbeeld noemde Paulissen Marktplaatsfraude. “Uiteindelijk gaat het erom dat iemand zijn geld terugkrijgt. Een belletje naar de dader blijkt soms veel effectiever dan het opmaken van een proces verbaal”. Hetzelfde geldt voor winkeldiefstallen. Die zijn goed voor zo’n zeventig procent van de aangiftes. “Daar zijn nu twee man zo’n vier uur aan kwijt voordat ze weer de straat op kunnen. Samen met winkeliers zou je moeten kijken naar andere concepten”, zei Paulissen.

Onverantwoord

Ook noemde hij de driehonderd zedenzaken die op een gegeven moment in Oost-Brabant op de plank lagen. “Die mensen wachten allemaal op een antwoord. Dat vind ik onverantwoord”. Bij zedenzaken is de dader in negentig procent van de gevallen een bekende van het slachtoffer. Neem je zoals het Zweedse model aangiftes op in het ziekenhuis in plaats van op het bureau? Dan ontstaat een andere dynamiek. Maar ook door er direct een slachtofferadvocaat aan te koppelen. Hierbij kan je vaak veel meer oplossen met mediation dan met strafrecht.

Lees het hele verslag van het debat dat aan het eind gaat over een nieuwe generatie politiemensen en een behartenswaardige opmerking van plaatsvervangend korpschef Liesbeth Huyzer: Politiedebat: Radicaal anders kijken naar onze rol, door Team communicatie, Politieacademie, 23 oktober 2024: www.politieacademie.nl/over-ons/nieuws/politiedebat-radicaal-anders-kijken-naar-onze-rol