Nederlandse ziekenhuizen scoren slecht in nazorg. De nood stijgt

«Richard ging bellen en uiteindelijk kreeg hij het voor elkaar om toch in een zorghotel terecht te komen. Daar werd tegen hem gezegd dat hij revalidatie had moeten krijgen, omdat hij er zo slecht aan toe was».

Wie in een ziekenhuis belandt, dient te beseffen dat efficiëntie de boventoon voert en dat je als patiënt het ziekenhuis weer zo snel mogelijk moet verlaten. Nederland heeft namelijk een heel korte ligduur. Met 4,5 dag de kortste gemiddelde ligduur van heel Europa. Die korte ligduur veroorzaakt veel ellende. Op papier is ontslag uit het ziekenhuis goed geregeld, maar de patiënten moeten wel ergens heen. De transferverpleegkundigen – de zorgmedewerkers die patiënten het ziekenhuis uit begeleiden – zien hun werk de afgelopen jaren moeilijker worden, soms haast onmogelijk. Er is sprake van een onhoudbare situatie.

Onderzoek VN

Bas le Cointre, Hanna Hosman en Roos Zonneveld doken in de problematiek en onderzochten voor opinieblad Vrij Nederland of de situatie kan worden verbeterd. In hun artikel Nazorgnood in Nederlandse ziekenhuizen staan diverse voorbeelden van patiënten die te snel ontslagen werden uit het ziekenhuis. VN sprak met hen, alsmede met transferverpleegkundigen, zorgverzekeraars, huisartsen, zorgorganisaties en hoogleraren.
Een toenemend aantal patiënten blijkt niet meer te passen in het strak geregisseerde Nederlandse zorgsysteem. Dat leidt ertoe dat het overplaatsen van patiënt naar huis of naar een zorghotel soms weken of in het uiterste geval maanden vertraging oploopt. Kostbare tijd en ruimte voor het ziekenhuis: als een patiënt echt nergens heen kan, blijft een bed soms twee weken bezet.

De huisartsen

De auteurs schrijven dat “de zorg zegt goed georganiseerd te zijn, maar is dat bij thuiskomst vaak niet”. Het is een van de vele reacties uit een landelijke enquête onder huisartsen. “Huisartsen zijn relatief kritisch als het gaat om de communicatie met ziekenhuizen”, vertelt onderzoeker Neil van der Veer van onderzoeksbureau Newcom. Hij onderzocht in 2022 op verzoek van de Nederlandse Vereniging Ziekenhuizen hoe huisartsen naar de samenwerking kijken. Het blijkt dat 85 procent van de Nederlandse huisartsen vindt dat ziekenhuizen niet goed met ze samenwerken. Ruim de helft van de huisartsen heeft het gevoel dat patiënten bij hen over de schutting worden gegooid. “Er gaan vaak patiënten met onvoldoende zorg naar huis, en dan vaak ook nog op vrijdagmiddag”, staat in het onderzoek. “Het komt regelmatig voor dat patiënten ontslagen worden zonder dat er goede nazorg is”.

Teveel schijven

Patiënten worden ontslagen zonder dat de huisarts ervan op de hoogte is. Verpleegkundig specialist bij een huisartsenpraktijk, Saskia Kobes, vertelt dat er snel wordt gezegd: ga maar weer naar huis. Zij komt regelmatig voor verrassingen te staan als een patiënt na een ziekenhuisopname ineens hun hulp nodig heeft. “Waar het mis gaat is bij oudere patiënten of mensen met een verstandelijke beperking. Ze worden vaak ontslagen zonder ook maar iets aan de huisarts te vertellen”. Als Kobes probeert met het ziekenhuis duidelijke afspraken te maken, krijgt ze te horen: ‘Sorry, samenwerken met huisartsen doen we niet, dan moeten we met te veel schijven rekening houden’. We slaan door in efficiëntie. Er staat een bepaalde ligduur voor een patiënt en langer dan dat mag niet”.

Een patiënt thuis is namelijk goedkoper dan in het ziekenhuis.

Niet langer dan twee dagen

Vroeger lag iemand na een heupoperatie makkelijk twee weken in het ziekenhuis Nu is dat vaak niet langer dan twee dagen. Dat leidt tot onbegrip, zowel bij patiënten als familie. Transferverpleegkundigen vertelden aan Vrij Nederland dat ze regelmatig te maken hebben met verbale agressie. Cynthia Stevens van transferbureau van het Gelre ziekenhuis vertelt wat een zoon zei: “U jaagt mijn moeder zo de dood in, als ze nu al naar huis moet”.

De toekomst

De verwachting voor de toekomst is een tekort aan werknemers in de zorgsector. Volgens een prognose van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport: 190.000 mensen. In 2015 waren er voor elke hulpbehoevende vijftien potentiële mantelzorgers, in 2040 zijn dat er nog maar vijf.

Het huidige zorgsysteem is niet houdbaar, aldus Joyce Kranendonk, voorzitter van de beroepsvereniging V&VN. Transferverpleegkundigen. “Zorgverzekeringen kijken aan het eind van het jaar welke organisaties efficiënt werken en welke niet. Met de ‘slecht presterenden’ maken ze dan voor het vervolg minder snel afspraken. En dus wordt aan de deur kritisch gekeken: kunnen we deze patiënt wel snel oplappen?”

Lees het hele artikel Nazorgnood in Nederlandse ziekenhuizen: ‘U jaagt mijn moeder de dood in als ze nu naar huis moet’, door Bas le Cointre, Hanna Hosman en Roos Zonneveld, Vrij Nederland, jaargang 84, no 7, 2024.
Vrij Nederland, 15 augustus 2024: www.vn.nl

«Wie slaagt voor de traplooptest, is fit genoeg om naar huis te gaan:
De fysio sleurde me twee keer van de trap af, en concludeerde dat ik voor mezelf kon zorgen»