Samenwerking Stichting Beroepseer &
Good Work Project
Samenwerking Beroepseer & Good Work Project
Sinds 2010 werkt Stichting Beroepseer samen met het Amerikaanse Good Work Project, een initiatief van de wetenschappers Howard Gardner, Mihaly Csikszentmihalyi en William Damon. We kwamen dit project op het spoor in het kader van het boek Beroepstrots – een ongekende kracht dat we in 2009 hebben uitgebracht. In dit boek over beroepstrots in de (semi)publieke sector is een hoofdstuk gewijd aan het Good Work Project. De hoofdvraag van dit project was: “Waardoor slagen of falen mensen die ‘goed werk’ willen doen – werk dat zowel van uitstekende kwaliteit als sociaal verantwoord is – in hun streven, in een periode dat ongebreidelde marktwerking oppermachtig is, dat de hele maatschappij hangt naar steeds grotere winsten, dat er weinig of geen vergelijkbaar sterke beheersmechanismen of tegenkrachten zijn en dat ons hele gevoel van tijd en ruimte veranderd is in onze technologisch georiënteerde, mondiale samenleving?”[1]
Voor dit onderzoek zijn uitvoerige diepte-interviews gehouden met 120 toonaangevende vakmensen uit een hele reeks sectoren. Een van de uitkomsten ervan is het DNA van Goed Werk. Dit bestaat uit drie elementen: Excellence, Ethics & Engagement – Vakmanschap, morele verantwoordelijkheid & persoonlijke betrokkenheid. Dit en andere inzichten uit dat project zijn vervat in verschillende boeken en een Good Work Toolkit.
Het Goed Werk gedachtegoed past goed bij de missie van Stichting Beroepseer om het vakmanschap en beroepstrots van professionals in verschillende sectoren te versterken. Daarom zijn we de samenwerking gestart met het Good Work Project. We zijn onder andere gaan werken met de Goed Werk Toolkit. We hebben deze vertaald naar het Nederlands, doorontwikkeld en aangepast naar de Nederlandse setting. Vanaf 2011 hebben we in diverse (overheids)organisaties met de ontwikkelde Goed Werk Aanpak gewerkt. Door de jaren heen hebben we regelmatig contact gehad met het team van het Good Work Project over onze ervaringen. We hebben blogs gepubliceerd op de site van het Good (Work) Project en onze Amerikaanse collega’s hebben aandacht besteed aan onze projecten in hun nieuwsbrieven. We kijken in dit overzicht terug op de samenwerking, van het heden naar het (recente) verleden.
[1] Thijs Jansen, Gabriël van den Brink, Jos Kole (2009). Beroepstrots. Een ongekende kracht. Uitgeverij Boom, Amsterdam. Citaat komt uit artikel Howard Gardner, Mihaly Csikszentmihalyi en William Damon (2009). Het Good Work Project: enkele resultaten van vijftien jaar onderzoek. Te vinden in genoemde bundel: p. 48-76. Citaat op p. 48.
Delegatie Beroepseer bezoekt Howard Gardner aan Harvard (2016)
In de week van 17 oktober 2016 bracht een delegatie van Stichting Beroepseer een werkbezoek aan Harvard Graduate School of Education in de VS. Tijdens zijn ontmoeting met Howard Gardner[2] in 2009 had deze aan Thijs Jansen, mede-oprichter en directeur van stichting Beroepseer, te kennen gegeven dat hij Stichting Beroepseer zag als een welkome Europese voortzetter van het Good Work Project dat toen op zijn einde liep. Hij hoopte ook dat Europa een betere voedingsbodem zou bieden dan in de VS voor de voortzetting van het project.
De delegatie van de Stichting Beroepseer bestond uit Thijs Jansen, Margreeth Kloppenburg (redacteur van het boek Artikel 5 – De beroepseer van de accountant, Nyenrode en Hogeschool Utrecht), Jelmer Evers (leraar, redacteur boek Het alternatief. Weg met de afrekencultuur in het onderwijs! en internationale variant Flip the system; finalist Global Teacher Prize; Education International), Gabriël van den Brink (hoogleraar Filosofie, VU), Wiljan Hendrikx (promovendus Tilburg Institute of Governance, Tilburg University).
Alle leden van de delegatie hebben verslag gedaan van hun werkzaamheden in het kader van de Stichting Beroepseer. Gabriël van den Brink heeft in de sessies aan Harvard een meer omvattende sociaal-culturele analyse gegeven. Hij schetste een professionele renaissance waarbij er een verschuiving zal gaan plaatsvinden naar beroepen waarin creativiteit en relationaliteit centraal staan. De Goed Werk benadering past daar wonderwel bij. Deze verschuiving zal ook bepalend zijn voor de vraag welke professies wel en niet zullen blijven bestaan; andere zullen worden gemarginaliseerd door algoritmen en robots.
Gardner vond het indrukwekkend wat de stichting aan het doen is, hoeveel ze doet en wat ze bereikt. Hij benadrukte het internationaal unieke karakter van de Stichting beroepseer en hij stelde geen enkel vergelijkbaar initiatief op het snijvlak van wetenschap en samenleving te kennen dat zo intensief bezig is met verschillende professies, kennis heeft van verschillende professies, vergelijkingen doet, en een netwerk heeft in allerlei verschillende beroepsgroepen.
Dat is wat hij voor ogen had met het Good Work Project maar wat in de VS lastig gebleken is, omdat de krachten die op de professies worden uitgeoefend daar zo enorm sterk zijn; maar ook omdat professies vaak uitsluitend met zichzelf bezig zijn en niet doorhebben dat de verschillende professies met dezelfde problemen en uitdagingen te maken hebben. Het werk van Beroepseer maakt hem naar eigen zeggen iets minder pessimistisch over zijn zorg dat professies (en vooral ʻde professionalʼ) zal verdwijnen omdat deze zich onmogelijk en overbodig maken. Over deze vraag buigt hij zich tegenwoordig in de reeks blogs onder de titel The Professional Ethicist.
Stichting Beroepeer en het team van Gardner gaan door met hun samenwerking ten behoeve van The Good Work Society of the Future – De Goed Werk-maatschappij van de toekomst.
[2] psycholoog aan de Harvard-universiteit en bekend geworden door zijn theorie van de meervoudige intelligentie.
Routekaart Goed Werk in het Openbaar Bestuur (2012-2015)
Een paar jaar eerder – in 2012 – was de Stichting Beroepseer een speciaal programma begonnen , het drie jaar durende traject Routekaart Goed Werk in het Openbaar Bestuur. Dit heeft tot en met 2015 gelopen. Doel daarvan was het bevorderen van goed werk door ambtenaren.
Bij het ontwerp van de Routekaart stonden drie vragen centraal:
- Wat is een goede ambtenaar; wanneer doe je het goed?
- Hoe ga je om met morele dilemma’s, met botsende verantwoordelijkheden?
- Hoe neem je als ambtenaar zelf verantwoordelijkheid voor wat je doet?
De Routekaart was mede mogelijk gemaakt door de directie Arbeidszaken Publieke Sector (APS) in het kader van het project Beter Werken in het Openbaar Bestuur van het Ministerie van Binnenlandse Zaken & Koninkrijksrelaties (BZK). Op dertien verschillende locaties door heel Nederland heen waren er bijeenkomsten, o.a. in Den Haag, Rotterdam, Groningen en Eindhoven. Daarnaast gingen twee pilots met Goed Werk Trajecten van start, op een ministerie en bij de Belastingdienst. Een afrondende presentatie met de belangrijkste resultaten was er op het Ministerie van BZK op 7 september 2015. Van alle activiteiten zijn verslagen beschikbaar. Klik hier.
Voor de bijeenkomsten werden steeds een of twee inspirerende sprekers uitgenodigd die vertelden over hun beroepstrots en over goed werk in de praktijk. Daarna volgde een interactief deel waarin de deelnemers met elkaar in gesprek gingen. Daarbij werd gebruik gemaakt van de Good Work Toolkit, een in 2010 verschenen studiegids voor goed werk van de hand van Wendy Fischman en Lynn Barendsen, medewerksters van het Good Work Project. De gids bestaat uit verhalen, opgaven, discussiethemaʼs en een reeks waardekaarten. Met deze ʻgereedschapskistʼ kunnen zowel ervaren professionals als jonge studenten, individueel en groepsgewijs, nadenken over de betekenis van hun professionele en persoonlijke waarden. De verhalen in de toolkit zijn ontleend aan ware gebeurtenissen met als kern een dilemma. Stichting Beroepseer heeft de toolkit verder ontwikkeld en afgestemd op de praktijk van ambtenaren in Nederland.
De slotbijeenkomst van de Routekaart vond plaats in april 2015 en ging over Ambtelijk vakmanschap als morele verantwoordelijkheid. Dat was het neteligste thema gebleken. Bij ambtenaren tekende zich een ongemakkelijk spanningsveld af tussen het denken in termen van systemen, producten, rendement enerzijds en menselijkheid en moraliteit anderzijds. De Routekaart heeft bij de deelnemers bijgedragen aan het vergroten van het eigenaarschap voor de kwaliteit van het werk: meer ruimte pakken voor morele verantwoordelijkheid, betrokkenheid en deskundigheid.
Goed Werk Hub (2011-2015)
Voorafgaand aan de Routekaart Goed Werk was de Stichting in 2011, in Den Haag de Goed Werk Hub (GWH) gestart, een “plek voor mensen die werk willen maken van hun beroep en beseffen dat ze betekenis hebben. Of je nu leraar, politieagent, verpleegkundige, arts of maatschappelijk werker bent, je draagt een steentje bij aan onze samenleving, beschaving en ontwikkeling”. Partners van dit initiatief van de Stichting Beroepseer waren de voortrekkers van Beroepseer – actieve professionals die anderen inspireren en tot voorbeeld dienen – en een aantal organisaties: het Expertisecentrum Beroepstrots van de Universiteit Tilburg, Stichting Beroepskwaliteit Leerkrachten, de vakbond voor verpleegkundigen en verzorgenden Nu’91, Buurtzorg Nederland, de koepel van beroeps- en belangenverenigingen CMHF en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK).
Bij de feestelijke opening vertelde initiatiefneemster Alexandrien van der Burgt, oprichter en tot 2015 directeur van Stichting Beroepseer, hoe het idee daarvoor bij haar was opgekomen na een bezoek aan twee bijeenkomsten in de zomer van 2010. Op de ene waren ambtenaren van het Ministerie van VWS aanwezig en op de zorgverleners. De ambtenaren vertelden dat ze met elkaar struikelden over financiële wet- en regelgeving en het bedrijven van incident-politiek. Op de andere bijeenkomst vertelden de zorgverleners dat ze tegen een muur aanliepen. Met die muur bedoelden ze de Tweede Kamerleden die op het podium hadden plaatsgenomen. Gevangen in hun eigen politieke programma, waren ze niet meer in staat te luisteren naar de mensen die het werk doen. Alexandrien van der Burgt: “Ik dacht, die werelden moeten we samenbrengen. Mensen moeten elkaar weer gaan ontmoeten en samen gaan vernieuwen”.
Vervolgens vertelde Jacqueline Rutjens, manager Programma Regeldruk en Informatiebeleid van het Ministerie van BZK dat in het regeerakkoord van Kabinet-Rutte I stond geschreven dat… “niet de tekentafel maar de mens centraal staat”. Ze herinnerde eraan dat het voorgaande Kabinet-Balkenende IV begonnen was met het aanpakken van de regeldruk voor professionals in de publieke sector van zorg, onderwijs, politie en sociale zekerheid. Maar… “nu is de opdracht om daadwerkelijk een omslag te bewerkstelligen. De Goed Werk Hub is er voor ondernemende professionals, bestuurders, managers en beleidsmakers, wetenschappers en andere geïnteresseerden die zich willen inzetten voor goed vakmanschap, goed besturen, stimulerend beleid, en effectieve wet- en regelgeving. U bent hier voor verbetering van beroepskwaliteit, maar ook omdat u gelooft in de kansen van nieuwe, sociale netwerken, en u bent ook op zoek naar contacten die u anders niet zou leggen. Wij hebben hoge verwachtingen van u”.
Voor empirisch onderzoek, het wetenschappelijk definiëren van wat goed werk is in de publieke sector, was Thijs Jansen al enkele jaren parallel aan de slag. Thijs Jansen is onderzoeker/docent aan het Tilburg Institute of Governance van Tilburg University en is vanaf 2015 directeur van Stichting Beroepseer.
De Goed Werk Hub heeft tot en met 2015 talrijke bijeenkomsten georganiseerd. Van elke bijeenkomst is verslag gemaakt, te lezen op de website van Stichting Beroepseer (zie lijst referenties hieronder). Een greep uit de onderwerpen: Zelfsturende teams bij de politie; We kunnen de overheid opnieuw uitvinden; Professie en loyaliteit; Echte leiders dienen het openbaar bestuur; Ambtelijk vakmanschap en vertrouwen.
‘Verbindingsofficier’ Wiljan Hendrikx (2012- heden)
In mei 2012 kwam het bericht dat Wiljan Hendrikx, als masterstudent afgestudeerd bij Thijs Jansen van de Tilburg Institute of Governance, Tilburg University, vanaf augustus tot en met december ʻVisiting Fellowʼ zou worden bij het GoodWork Project aan de Harvard Graduate School of Education dat op dat moment werd omgedoopt tot The Good Project. Het ging namelijk niet meer over alleen ʻgoed werkʼ, maar bijvoorbeeld ook over ʻgoede samenwerkingʼ.
Met Hendrikx als ʻverbindingsofficierʼ werd de samenwerking tussen Harvard Graduate School of Education, de Tilburg Institute of Governance, Tilburg University en Stichting Beroepseer verder verstevigd en uitgebouwd. Van zijn ervaringen tijdens zijn verblijf in de VS heeft Hendrikx via een blog op de site van Beroepseer regelmatig een update gegeven (zie lijst referenties hieronder).
Momenteel is Hendrikx bezig aan een promotie-onderzoek dat hij begon in 2013 en in 2018 hoopt af te ronden: “Onder de werktitel ʻprofessionele identiteit van huisartsen en leraren in het VO in een context van beleidshervormingenʼ bestudeert hij enerzijds wat voor verschillende verwachtingen ten aanzien van professionals terug te vinden zijn in beleidsmaatregelen van de afgelopen 50 jaar; en anderzijds de spanning tussen hoe professionals zelf denken over hun identiteit versus hoe en wat ze daarover verplicht moeten rapporteren.
Referenties
Good Work Project
- Good Work Project: http://thegoodproject.org/projects/the-good-work-project
- Good Work, When Excellence and Ethics Meet, H. Gardner, M. Csikszentmihaly en W. Damon, New York, 2001
- GoodWork: Theory and Practice, Howard Gardner, editor, 2010. http://thegoodproject.org/pdf/GoodWork-Theory_and_Practice-with_covers.pdf
- The Professional Ethicist, The Good Project: http://thegoodproject.org/category/the-professional-ethicist/
2009
- Thijs Jansen, Gabriël van den Brink & Jos Kole (red.). Beroepstrots – Een ongekende kracht .Uitgeverij Boom, Amsterdam 2009. Hierin: Howard Gardner, Mihaly Csikszentmihalyi en William Damon (2009). Het Good Work Project: enkele resultaten van vijftien jaar onderzoek (p. 48-76). In 2010 is dit boek ook verschenen in Engelse vertaling als Professional Pride. A powerful Force. Uitgeverij Boom (Eleven), Amsterdam.
- Video met Howard Gardner over goed werk
- Film van het ministerie van BZK over presentatie boek Beroepstrots (juni 2009)
Blogs Wiljan Hendrikx tijdens verblijf aan Harvard (2012) en wetenschappelijke publicaties (2013-2017)
Wetenschappelijke publicaties Wiljan Hendrikx:
- (Wiljan) Hendrikx MSc, Priced, Not Praised: The Effects of Economization on the Professional Identity of Dutch General Practitioners January 2013 (Master Thesis). http://thegoodproject.org/wp-content/uploads/2012/09/Priced-Not-Praised-The-Effects-of-Economization-on-the-Professional-Identity-of-Dutch-General-Practitioners-Wiljan-Hendrikx.pdf
- Hendrikx, P.M.A. (2013). GoodWork® in het onderwijs; interview met Professor Howard Gardner. In Kneyber, R. & Evers, J. (Eds). Het Alternatief; weg met de afrekencultuur in het onderwijs (pp. 58-66). Amsterdam: Boom.
- Hendrikx, W. (2018). Priced not praised: professional identity of GPs within market-oriented healthcare reform. Journal of Professions and Organization, 5(1), 12–27. https://doi.org/10.1093/jpo/jox011
- Hendrikx, W., & Van Gestel, N. (2017). The emergence of hybrid professional roles: GPs and secondary school teachers in a context of public sector reform. Public Management Review, 19(8), 1105–1123. https://doi.org/10.1080/14719037.2016.1257062
Goed werk activiteiten 2011-2015
- Archief Goed Werk Hub 2011-2015 https://beroepseer.nl/verslagen-goed-werk-hub
- Opening of the GoodWork Hub, Netherlands. Posted by Alexandrien van der Burgt-Franken on March 02, 2011 http://thegoodproject.org/opening-of-the-goodwork-hub-netherlands/
- GoodWork Pilot in Radboud Academic Hospital, Nijmegen, the Netherlands. Posted by Alexandrien van der Burgt-Franken on May 13, 2011. http://thegoodproject.org/778/
- Second Update GoodWork Pilot University Medical Centre The Radboud in Nijmegen, Netherlands, May – July 2011. Posted by Alexandrien van der Burgt-Franken on Aug 29, 2012. http://thegoodproject.org/second-update-goodwork-pilot-university-medical-centre-the-radboud-in-nijmegen-netherlands-may-july-2011/
- Medische professionals over hun kernwaarden. Het belang van praktijkverhalen en intrinsieke motivatie, door Yolande Witman, Peter C.M. van den Kerkhof en Didi D.M. Braat, Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, no 23, 2013: http://beroepseer.nl/images/stories/documenten/medische_professionals_over%20hun_kernwaarden.pdf
- Goed Werk is een doel, geen middel, door Gabriël van den Brink, Thijs Jansen en Jos Kole, Socialisme & Democratie, no 9, oktober 2011. https://beroepseer.nl/images/stories/documenten/goed_werk_is_een_doel_geen_middel.pdf
- Civil Servants’ Craftsmanship: a Good Work Toolkit Approach, Oct 24, 2014, by Wiljan Hendrikx & Hans Wilmink
- http://thegoodproject.org/civil-servants-craftsmanship-a-good-work-toolkit-approach/
- Good Work Toolkit for Civil Servants, by Gerard van Nunen, On Aug 19, 2014
- http://thegoodproject.org/good-work-toolkit-for-civil-servants/
- Verslag bijeenkomst Ambtelijk vakmanschap als morele verantwoordelijkheid? Beroepseer, 17 april 2015: http://beroepseer.nl/images/stories/documenten/verslag_bijeenkomst_ambtelijk_vakmanschap_als_morele_verantwoordelijkheid_2.pdf
- Verslag Presentatie Opbrengst Routekaart Goed Werk in het Openbaar Bestuur, 7 september 2015. http://beroepseer.nl/images/stories/documenten/presentatie_opbrengst_routekaart_in_het_openbaar_bestuur.pdf
- Presentatie Opbrengst Routekaart Goed Werk in het Openbaar Bestuur, Beroepseer, 7 september 2015: http://beroepseer.nl/images/stories/documenten/presentatie_opbrengst_routekaart_in_het_openbaar_bestuur.pdf
Bezoek delegatie Stichting Beroepseer aan Harvard (2016)
- Verslag werkbezoek delegatie Stichting Beroepseer aan prof. Howard Gardner op Harvard, door Thijs Jansen, Groepsblog Beroepseer, 14 november 2016: http://www.beroepseer.nl/nl/groepsblog/algemeen/item/2115-delegatie-stichting-beroepseer-naar-harvard
- Zie ook: Colleagues from the Netherlands Visit The Good Project Posted by Daniel Mucinskas. On Jan 17, 2017 http://thegoodproject.org/colleagues-from-the-netherlands-visit-the-good-project
- Gabriël van den Brink, Wout Scholten & Thijs Jansen [red.] (2016). Goed werk voor academici. Stichting Beroepseer. Voor dit boek is empirisch onderzoek gedaan onder wetenschappers uit verschillende disciplines met behulp van de theorie over goed werk. Verslaglegging daarvan in dit boek: Gabriël van den Brink, Wout Scholten & Thijs Jansen, Goed werk voor academici per vakgebied I. Een kwalitatief onderzoek met focusgroepen (p. 27-86) en Gabriël van den Brink en Bas Mali, Goed werk voor academici per vakgebied II. Een kwantitatief onderzoek op basis van een survey. (p. 87-107). De bundel is gratis te downloaden hier: https://www.beroepseer.nl/images/stories/documenten/goed_werk_voor_academici.pdf
- Good Work in Academia: A Dutch Perspective. Posted by Wout Scholten MSc., Rathenau Institute
- On Oct 14, 2015. http://thegoodproject.org/good-work-in-academia-a-dutch-perspective/
- Doing Good Research on Good Research in Academic. Posted by Wout Scholten MSc., Junior researcher at Tilburg University and Rathenau Institute. On Apr 16, 2015. http://thegoodproject.org/doing-good-research-on-good-research-in-academics/