‘De leescrisis in het onderwijs’ verbergt een groter probleem dan u denkt

In de Groene Amsterdammer van 19 oktober 2022 lees ik in deel 3 van De leescrisis in het onderwijs^*) , een voortreffelijk artikel van Yra van Dijk en Marie-José Klaver:

“Het centraal eindexamen Nederlands is een berucht struikelblok, waar veel zwakke leerlingen op zakken en waardoor sterke leerlingen een cum laude mislopen. Op het VWO is het laagste gemiddelde cijfer van alle schoolvakken dat voor Nederlands: een 6,2. Ter vergelijking: voor wiskunde B is het gemiddelde een 7,0. Dat zegt iets over de motivatie van leerlingen voor het vak Nederlands, maar het zegt vooral iets over het examen zelf.”

De gegevens gaan over 2019, het laatste normale examenjaar voor corona. Maar er ontbreekt iets in de analyse: de normering van de kernvakken. Sinds de introductie van de kernvakken is het bijna onmogelijk geworden om nog te zakken voor Nederlands, Engels en Wiskunde. Je mag hooguit een 5 staan bij deze drie vakken dus de normering is zo soepel dat het een nietszeggende exercitie is geworden…

Ik gebruik de data van Arjan van der Meij’s excellente site https://ntermen.nl/ en even een winstwaarschuwing vooraf, ik ben een alfa die normaal ver uit de buurt blijft van getallen maar rond examens ontkom ik er niet aan. Ik kan dus best een fout maken, wijs mij er mild op en weet dat ik er alles aan doe om die fout te vermijden.

Terug naar het artikel. In 2019 was het landelijk gemiddelde Nederlands VWO een 6.2 en dat van Wiskunde B een 7. De normering bij Nederlands was 0.6 en bij Wiskunde B 1.8. Een normaal examen streeft naar een norm van 1. Bij Nederlands zijn er dus 0.4 punten afgetrokken en bij Wiskunde B heeft iedereen gratis 0.8 punten erbij gekregen.

Eigenlijk is het dus zo dat:

6.2+0.4= 6.6  het ongemanipuleerde cijfer is voor Nederlands

7.0-0.8= 6.2  het eigenlijke cijfer voor Wiskunde B is.

Kinderen kregen dus collectief strafpunten voor Nederlands en konden hun nagestreefde cum laude op hun buik schrijven, en dat is wreed want Nederlands was beter gemaakt dan Wiskunde B.

Als je gaat spelen met de cijfers rond de normering en de gemiddelden dan zie je dat 41% van de VWO leerlingen wiskunde B in 2000 zakten. Dat was vóór de invoering van de vermaledijde kernvakregeling. In 2022 zakten op Wiskunde B nog maar 26%. Leuk voor de kandidaten, maar de normering was 1.8. Hoeveel waren er gezakt als ze geen 0.8 gratis punten hadden gekregen? Toen 41% zakte was de normering 1.3. Zij kregen maar 0.3 punt cadeau.

De perverse prikkel van de kernvakregeling is dat scholen meer tijd in die drie vakken steken en dat dus de andere vakken wegzakken. Ik was vorige week bij het Levende Talen congres en hoorde van de mevrouw van het Cito of CvTE^*) dat de kandidaten Engels het tegenwoordig zo ontzettend goed deden. Ik moest lachen en zei dat het eindexamen VWO Engels zo makkelijk is dat het in de helft van de tijd gemaakt kan worden dan die ervoor staat en dat het zo eenvoudig is dat je het geblinddoekt en pijltjesgooiend kunt halen met een normering voor watjes. Dat was niet waar, zei ze:

Wanneer denkt u dat de kernvakregeling is ingegaan als u kijkt naar het aantal onvoldoendes en naar de gemiddelde score? 2013… Lachen toch?

Dit is bij Frans VWO. Minder grappig:

Wederom gefilterd op het percentage onvoldoendes. Je mag dus zakken op Frans maar niet op Engels. Frans is geen kernvak… 2016 was een anomalie. Er is zelfs een brief over gekomen dat de normering helaas niet -1 kon zijn… Die 7 was een fout. Wat bij Engels de norm is, was bij Frans een helaas niet te repareren fout. Waarom? Omdat de cijfers van tevoren zijn vastgesteld door Den Haag. Voor Frans en Duits Havo is het gelukkig voortaan een 6.3, dat was de laatste jaren 5.9. Wel fijn dat het streven nu in ieder geval een voldoende is… Het was jarenlang heel naar om steeds te moeten zien dat een voldoende voor Frans of Duits nauwelijks haalbaar was.

Kijk even naar 2017. Frans Havo kreeg een heel strafpunt want n-term 0 (1 is neutraal) Die 5.9 is dus ongecorrigeerd een 6.9… 38% kreeg een onvoldoende. Het examen was dus te goed gemaakt.

Bij Havo Engels dat jaar was er niks aan de hand. Iedere leerling kreeg 0.4 bonuspunt zodat het gemiddelde op een 6.9 kwam, slecht 15% was onvoldoende. Frans Havo was anders eigenlijk ook een 6.9 geweest.

Ik heb dat voor Frans en Duits in 2021 uitgeplozen en dat kunt u hier lezen: https://beroepseer.nl/blogs/de-eindexamens-frans-geen-echte-fouten-wel-te-lang-wel-te-moeilijk-hoe-zit-het-bij-de-andere-vakken/

Ik pak het citaat uit de Groene er nog even bij en pas het even aan:

“Het centraal eindexamen Nederlands is een berucht struikelblok, waar veel zwakke leerlingen op zakken en waardoor sterke leerlingen een cum laude mislopen. Op het VWO is het laagste gemiddelde cijfer van alle schoolvakken dat voor Nederlands: een 6,2. Ter vergelijking: voor wiskunde B is het gemiddelde een 7,0. Dat zegt iets over de motivatie van leerlingen voor het vak Nederlands, maar het zegt vooral iets over het examen zelf.”

Het centraal eindexamen Nederlands is een berucht struikelblok, waar veel zwakke leerlingen op zakken en waardoor sterke leerlingen hun cum laude ONTERECHT mislopen. Op het VWO is het laagste gemiddelde cijfer van alle schoolvakken dat voor Nederlands: een 6,2. DAT ZOU ONGEMANIPULEERD EEN 6.6 ZIJN.

Ter vergelijking: voor wiskunde B is het gemiddelde een 7,0. ONGEMANIPULEERD ZOU DAT EEN 6.2 ZIJN. Dat zegt NIETS over de motivatie van leerlingen voor het vak Nederlands, maar het zegt vooral iets over het examen DE NORMERING zelf.

Het ligt niet aan de motivatie van de leerlingen. Het ligt aan het systeem.

Noten
^*) Serie De leescrisis in het onderwijs, Deel 3 – Maak je eigen badeend, door Yra van Dijk en Marie-José Klaver, De Groene Amsterdammer, 19 oktober 2022: https://www.groene.nl/artikel/maak-je-eigen-badeend
^**) Cito – Centraal Instituut voor Toetsontwikkeling; CvTE- College voor Toetsen en Examens

Charlotte Goulmy is lerares Frans en voortrekker van Stichting Beroepseer