“Onderwijs is voor ons een werkplaats waar je met elkaar aan iets bouwt”

Eva Naaijkens is een van de bekendste schoolleiders van Nederland. Met haar collega Martin Bootsma nam ze in 2016 de leiding op zich van een zieltogende Amsterdamse basisschool, die werd omgedoopt tot Alan Turingschool. Ze bedachten een nieuwe aanpak en schreven daarover het boek En wat als we nu weer eens gewoon gingen lesgeven? waarin ze stap voor stap uitleggen hoe je de werkdruk in op school kunt verlagen en hoe je daardoor ruimte krijgt om je vakmanschap te ontwikkelen. De nieuwe aanpak is eenvoudig en efficiënt en geschikt voor elke basisschool.
Het boek werd verkozen tot beste onderwijsboek van 2018. Uit reacties bleek dat er vooral waardering was voor de centrale positie van de leraar in deze aanpak. Alles valt of staat namelijk met de kwaliteit van de man en de vrouw voor de klas.

“Er is een emancipatiebeweging op gang gekomen”

In maart 2022 verscheen er een nieuw boek van het duo: De school als werkplaats – Gereedschap voor een sterke kwaliteitscultuur. In het vaktijdschrift voor leerkrachten in het basisonderwijs JWS vertelt Naaijkens in een interview aan Ronald Buitelaar dat in dit boek alles “samenkomt wat wij de afgelopen jaren hebben gedaan en geleerd”.
Onderwijs blijkt een “werkplaats te zijn waar je met elkaar aan iets bouwt en elkaar nodig hebt om goed onderwijs te maken”. In de school als werkplaats helpen leraren elkaar om het vakmanschap te ontwikkelen en te verbeteren en dit leidt tot meer werkplezier en beroepstrots.

Eva Naaijkens:“Er is echt een emancipatiebeweging op gang gekomen in het onderwijs. Dat komt overigens niet alleen door ons. Ook mensen als Jan van der Ven, Thijs Roovers, René Kneyber, Jelmer Evers en vele anderen hebben beroepstrots in het onderwijs weer op de kaart gezet. Ik zie dat vooral leerkrachten – ik vind schoolleiders vaak een beetje stil – regie pakken en daar mogen we met z’n allen trots op zijn. En hoewel veel mensen boos op Arie Slob zijn, is hij wel degelijk onderdeel van die beweging geweest. Het onderwijs staat er nu totaal anders voor dan vier jaar geleden. Met Sander Dekker was dat niet gebeurd”.

Wat is het verschil met jullie eerste boek?
“Het eerste boek richt zich vooral op structuur via kaarten en documenten. Het leverde veel enthousiaste reacties op, maar veel scholen kwamen niet verder dan knippen en plakken. Dat vonden Martin en ik niet fijn. In dit boek laten we zien dat het om structuur én cultuur gaat. Met opschrijven ben je er niet. Je moet het dóen door als schoolleider een vlecht te maken van drie belangrijke stromen in je school: leercultuur, kwaliteitscultuur en ouders. Die drie moet je met elkaar vervlechten, waarbij je er oog voor moet hebben om de vlecht in drukke tijden dun te houden, zodat je hem in rustige tijden dikker kunt maken”.

De school als werkplaats is uitgegeven bij Pica. Tjip de Jong reisde in maart 2022 af naar de in Huizen gevestigde uitgeverij  voor een uitgebreid gesprek met de auteurs voor zijn podcastserie Tjipcast. In deze serie gaat De Jong op zoek naar verrassende antwoorden en nieuwe perspectieven op vragen die ons bezighouden. Elke week voert hij een vraaggesprek over onderwijsverbetering, leiderschap, samenwerken of innovatie.

Referenties
Schoolleider Eva Naaijkens over vakmanschap, door Ronald Buitelaar, JSW, 11 maart 2022: https://www.jsw.nl/opinie/schoolleider-eva-naaijkens-over-vakmanschap/
JSW (Jeugd in School en Wereld) – is een vakblad voor leerkrachten in het basisonderwijs en bestaat sinds 1931. Het verschijnt maandelijks behalve in juli en augustus. Nummer 7 van maart 2022 is gewijd aan vakmanschap.

De school als werkplaats – Gereedschap voor een sterke kwaliteitscultuur: www.uitgeverijpica.nl/titels/onderwijs/de-school-als-werkplaats-pica