Loopt de GGZ op haar laatste benen? Het is tijd voor een andere koers. Het roer moet om

Hebben ggz-instellingen hun langste tijd gehad? is de vraag in het septembernummer 2017 van het vaktijdschrift De psychiater. De vraag naar psychiaters is in de afgelopen jaren verder gestegen. In het tweede kwartaal van 2017 waren er maar liefst 786 vacatures, ruim 100 meer dan in het eerste kwartaal. Een kantelpunt lijkt bereikt: niet alleen de perifere, maar alle instellingen lijken nu naarstig op zoek naar behandelaren. Maakt werken in loondienst aantrekkelijker, klinkt het. Of moet het roer radicaal om? Hebben de instellingen zoals we die kennen hun langste tijd gehad? In het nummer komt Marijke van Putten aan het woord. Zij is lid van de Raad van Bestuur GGZ Noord Holland Noord. Als het aan haar ligt komt er een ’GGZ zonder bedden’. Ook lijkt het haar een goed idee psychiaters en psychologen meer in teams te laten werken en ze de kans te geven zich met onderzoek bezig te houden.

Financieel gaat het niet goed met de instellingen. In augustus 2017 kwam het bericht dat het financiële resultaat van alle ggz-instellingen in Nederland is gehalveerd ten opzichte van 2015. Uit de jaarverslagen blijkt dat de oorzaken zijn: dalende tarieven en productievolumes, gestegen personeelskosten en de nabetaling van de onregelmatigheidstoeslag.

Humaniteit boven bureaucratie

Psychiater Cobie Groenendijk is per 1 september 2017 gestopt met haar werk voor een grote GGZ-instelling en werkt voortaan alleen nog contractvrij. Ze leeft liever met financiële onzekerheid dan nog langer verplicht te zijn eindeloos lijsten in te vullen in een systeem dat de privacy van de patiënt niet kan waarborgen.
De maand september grossiert overigens in nieuwsberichten over de GGZ. Een paar voorbeelden.
Op 14 september meldt GGZ Connect dat het verzuimpercentage in de GGZ is gestegen in het tweede kwartaal van 4,91 in 2016 naar 5,46 in 2017. Niet eerder was het verzuimpercentage zo hoog in de afgelopen drie jaar. Oorzaak van de stijging van het verzuimpercentage is met name het langdurig verzuim. Deze is met 20,2 dagen hoger dan een jaar geleden en laat ten opzichte van de vorige voortschrijdende periode een stijging zien. De gemiddelde duur van het verzuim is niet eerder zo hoog geweest.
GGZ Nieuws meldt dat GGZ Nederland kaalslag vreest in de jeugd-ggz en hoogleraar Psychiatrie Jim van Os vraagt zich af of het moment niet gekomen is om te concluderen dat de GGZ de afgelopen tien jaar ernstig is ge-mis-managed en of het niet tijd is voor een parlementaire enquête?
In september werd er ook weer een bijeenkomst gehouden over privacy en ROM in de GGZ, georganiseerd door de actiegroep Stop Benchmark met ROM. De actiegroep strijdt al langere tijd op diverse manieren tegen de door de zorgverzekeraars verplichte aanlevering van patiëntengegevens aan de Stichting Benchmark GGz (SBG). Dit zou indruisen tegen de privacy van patiënten. Er zijn intussen genoeg alternatieven gepresenteerd door de sector, maar het blijkt bijzonder moeilijk in de zorg eens een andere weg in te slaan en humaniteit boven bureaucratie te plaatsen. Piet Verhagen, hoofdredacteur van De psychiater wijst er nog eens op: “De politieke werkelijkheid staat zo vaak mijlenver af van de dagelijkse werkelijkheid in de ggz”, daarmee hoogleraar Damiaan Denys citerend, de nieuwe voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie.

Wim J.Jongejan, (niet-praktiserend) huisarts vat in zijn blog nog eens de geluiden samen die nu al meer dan tien jaar lang te horen zijn op de podia van niet alleen de zorgsector maar van alle beroepsgroepen. De dieper liggende oorzaak van al dat beroepszeer is het omarmen van de principes van het New Public Management (NPM) door de Haagse bestuurderen in de jaren negentig.

Klik hier voor lezen van Taylorisme en New Public Management als destructieve, (de)fragmenterende en deprofessionaliserende krachten in de GGZ, Zorg-ICT Zorgen, 17 september 2017: www.zorgictzorgen.nl

Hebben ggz-instellingen hun langste tijd gehad? door Maurice Timmermans, De Psychiater, no 6, september 2017: https://depsychiater.nl

Het ziekteverzuim in de ggz loopt verder op, GGZ Connect, 19 mei 2017: www.ggz-connect.nl/bericht/8250/het-ziekteverzuim-in-de-ggz-loopt-verder-op (Website van GGZ Connect functioneert niet meer)

Impressie Lancering boek Het alternatief voor de zorg in gebouw ‘Het hart van de gezondheidszorg’, Blogs Beroepseer, 19 november 2015: https://beroepseer.nl