Wat kan de zorg (en Hugo Borst) leren van voetbal?

“De Tweede Kamer omarmt het manifest^*) voor een betere ouderenzorg van Hugo Borst en Carin Gaemers”, koppen de kranten op 8 december 2016. Het manifest omvat tien punten ter verbetering van de zorg in verpleeghuizen. Een initiatief uit het hart, dat hopelijk de impact op deze zorg gaat krijgen die het verdient.
Echter, in het manifest ontbreekt in ieder geval één cruciale voorwaarde voor echte verbetering van zorg: het duurzaam voeden van reflectief en lerend vermogen van mensen.

Het is wat dat betreft aardig om eens na te gaan hoe dat in de voetballerij zit, een wereld waarin Hugo Borst goed thuis is. De beste teams zijn zo goed omdat clubs ruimte voor trainen, experimenteren, reflectie, leren en werken aan vertrouwen structureel hebben ingebed in praktijk en beleid. Reden daarvoor is: het keer op keer zo goed mogelijk en steeds beter willen presteren, voor de toeschouwer en voor de voldoening die het spelers en staf van een club zelf geeft.

Voetbal is uiteraard iets geheel anders dan zorg. Bovendien betreft het prestatiemoment voor spelers slechts twee keer drie kwartier en daar omheen is er alle ruimte om te verbeteren. In de zorg is dat momenteel nogal anders. Ruimte die gemaakt wordt voor reflectie en leren lijkt beperkt en de zorg heeft te kampen met onder andere hoge werkdruk en een tekort aan mensen op veel plekken. Toch en gelukkig zijn er steeds meer zorgorganisaties in Nederland die, ondanks werkdruk en personeelstekorten, blijvend investeren in het voeden van reflectief en lerend vermogen van mensen, ingebed in praktijk en beleid. Dit vanuit het principe en de overtuiging dat zorg dan pas echt kan verbeteren. Vooral als deze verbetering zich richt op de plek waar zorg ontstaat: de relatie tussen degene die zorg verleent en degene die zorg ontvangt (en diens naasten).
De ruimte die voor reflectie en leren in de voetballerij bestaat zal niet snel geëvenaard worden door zorgorganisaties, maar streven en handelen naar wat in praktijk en beleid wel mogelijk is zal de zorg zeker goed doen.

Wat ik hier beschrijf is overigens allesbehalve nieuw. Confucius zei 2500 jaar geleden al: “Leren zonder reflectie is zinloos. Reflectie zonder leren is gevaarlijk”. Cruijff had dat goed begrepen. Hopelijk wordt ook het manifest van Hugo Borst hiermee aangevuld en, belangrijker nog, wordt ook dit in de Tweede Kamer en door partijen in en rondom de zorg omarmd. In woorden en daden.

^*) Manifest Scherp op ouderenzorg: www.ad.nl/dossier-manifest-hugo-borst

Luc Pluijmen
www.demenszien.nu