TrendRede: 2016 wordt jaar van het ‘Bouwgesprek’. Individu is fundamentele bouwsteen van maatschappij

De Trendrede 2016 werd op 12 januari 2016 uitgesproken in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam voor een volle zaal. Waar staat Nederland en waar gaat Nederland het komende jaar heen? De Trendrede, geschreven door negen ‘toekomstdenkers^’*), werd uitgesproken door drie redenaars. Na de rede volgde discussie – het ‘Bouwgesprek’ –  met drie gasten: Marjolein ten Hoonte, directeur Randstad Groep Nederland; Marleen Stikker, oprichter en directeur van Waag Society en Albert Jan Kruiter, oprichter en directeur van Instituut voor publieke werken. Onderwerp: Hoe bouwen we nu in de praktijk aan de toekomst die in de rede werd omschreven?
De toekomstdenkers proberen met het jaarlijks kaderen en clusteren de actualiteit in drie overkoepelende thema’s uit te lichten en daarmee aan te geven in welke richting de toekomst wijst .

De stap waarvoor de maatschappij staat is geen gemakkelijke. De toekomst is soms een oefening in geduld. De schrijvers van de Rede hebben zich de vraaggesteld: willen we doorgaan met de Trendrede na vijf redes op een rij? Het duidelijke antwoord was ‘ja’: “De jaarlijkse peilstok die we in de maatschappelijke ontwikkelingen steken, de samenvatting van het voortschrijdende inzicht, vindt zijn weg naar vele organisaties en draagt in toenemende mate bij aan beleidsvorming. Daar zijn we blij mee en dankbaar voor. De komende jaren willen we actief meehelpen een brug tussen visie en praktijk te slaan”.

De drie thema’s van de Trendrede 2016 zijn:
1. Een maatschappij in verzet
2. De zoektocht naar grip
3. Bouwgesprek voor een samenleving

“We zijn narrig”

De Rede wordt ingeluid door Tony Bosma. Gezeten op de door Dirk van der Kooij ontworpen new babylon chair begint hij met de woorden: “We zijn narrig. We leven in een tijd waarin collectieve waarden niet gewaarborgd lijken te worden – als we ons al herinneren welke dat zijn – en vergeten dat ook wijzelf ze niet altijd naleven. ‘Veel mensen in Nederland maken zich zorgen over de toekomst en vragen zich af hoe we onze eigen manier van leven kunnen beschermen in een wereld waarvoor we ons niet kunnen afsluiten’, stelt de koning in zijn kersttoespraak. De pijlers onder de samenleving brokkelen af. We proeven chaos, onveiligheid, onzekerheid. De wereld transformeert en de gebeurtenissen zijn te groot om te bevatten. Mensen zijn massaal op de vlucht voor oorlog en geweld. Ontheemden zoeken veiligheid. Terroristen stromen een land niet eens zover van Europa verwijderd binnen en zaaien paniek in onze steden. Ze doen dat met wapens, in luxe jeeps en op gympies die ze ‘bij ons’ kopen, met geld verkregen uit de verkoop van dezelfde olie waarop de tanks rijden die wij tegen hen inzetten.
Een denktank die claimt onpartijdige informatie over een handelsovereenkomst te leveren, wordt gesubsidieerd door bedrijven die voordeel hebben aan de overeenkomst. In de eindeloze belangentegenstellingen en onvermoede verstrengelingen zijn oorzaak en gevolg nauwelijks te herleiden. Gekozen leiders lijken het antwoord niet te weten en grijpen ieder incident aan om daadkrachtige woorden te spuien, zonder te onderbouwen hoe die woorden het achterliggende probleem gaan oplossen. Het maakt ons nog narriger. We zijn de grip kwijt”.

Bouwen aan onderling vertrouwen

Bosma besluit met een opwekkende schets van de toekomstige mens die weer grip krijgt op zijn wereld, inititiatieven neemt en de zaken gaat aanpakken: “Creatieve samenwerkingsverbanden schieten overal uit de lucht. De wil tot verandering is breed aanwezig. De frustratie over de gevoelde tegenwerking is ook breed aanwezig. Het verzet wordt er alleen maar taniger van. Het is de geduldige vasthoudendheid van de burger van stavast die de toekomst vorm geeft. Deze zekerheid dragen we mee. Het individu met al zijn dwarsverbindingen en gelegenheidscoalities is de nieuwe fundamentele bouwsteen van de maatschappij”.

Het bouwen aan onderling vertrouwen is een van de kerntaken waaraan burgers zich zullen gaan wijden. Dat is nodig om de nieuwe tijd vorm te geven. Zonder vertrouwen lukt het niet: “We duiden onszelf opnieuw binnen het grotere geheel met inzet van woorden als ‘construeren’ (samenvoegen) of ‘context’ (samenhang). Hoogleraar Leiderschap Freek Peters heeft het in dat kader over ‘contextueel uitzicht’, de noodzaak voor leiders om in te zien dat ze deel uitmaken van een maatschappij die steeds nadrukkelijker meekijkt. Op zoek naar fundamenten voor het gezamenlijke gaan we ons verbindend vermogen herontwikkelen. Welk samenstelsel wensen we, hoe geven we nieuwe betekenis aan onderwijs, zorg en nutsbbedrijven, bezieling aan markten en arbeid?”

Volgens de samenstellers van de TrendRede gaan we in 2016 vanuit persoonlijke betekenis het gesprek aan. Niet om te winnen, maar om het nieuwe in onze samenleving te interpreteren en implementeren. We krijgen grip door begrip. 2016 wordt het jaar van het Bouwgesprek.

^{*) De TrendRede 2016 is samengesteld door: Christine Boland, Tony Bosma, Caroline van Beekhoff, Tom Kniesmeijer, Brian Kragtwijk, Hilde Roothart, Tabarki, Marie-Lou Witmer en Nannet Van der Kleijn,}

Lees de hele TrendRede 2016: Bouwgesprek voor de toekomst: Klik hier.
Dit is de zesde TrendRede. Vanaf 2010 is er ieder jaar een gepresenteerd. Kijk op www. trendrede.nl voor blog, nadere info en downloaden TrendRedes van voorgaande jaren.

Terugluisteren van de TrendRede 2016 kan op de site van Pakhuis de Zwijger: https://dezwijger.nl