Loonfatsoen

Loonfatsoen- Eerlijk verdienen of graaicultuur biedt zicht op de hedendaagse inkomensverhoudingen en toegenomen verschillen sinds de jaren negentig. De bundel, onder redactie van Margo Trappenburg, Wouter Scholten en Thijs Jansen bevat drie verschillende soorten artikelen:

1 – wetenschappelijke artikelen waarmee de empirische basis voor het debat over loonfatsoen wordt gelegd. In deze artikelen wordt beschreven wat we weten over de relevante feiten. In het hoofdstuk Groeiende loonverschillen in Nederland: feiten, verklaringen en remedie, analyseert econoom Paul de Beer van de Universiteit van Amsterdam de loonontwikkeling in Nederland in historisch en vergelijkend perspectief.
Het hoofdstuk Wat verklaart beloningsverschillen tussen economische sectoren? is geschreven door Arjan Heyma en Ernest Berkhout, beiden werkzaam bij SEO Economisch Onderzoek, een stichting voor onafhankelijk toegepast economisch onderzoek.

2 – artikelen waarin vertegenwoordigers van verschillende beroepsgroepen aan het woord komen. Zij bezien het vraagstuk van een rechtvaardig loon vanuit het ik-perspectief en vertellen over wat hun werk inhoudt, wat ze daarmee verdienen en of ze hun loon gerechtvaardigd vinden. Het was lastig mensen te vinden die over hun loon wilden vertellen. Een aantal wilde alleen onder gefingeerde naam meewerken. Aan het woord komen een verpleegkundige, ziekenhuisbestuurder, vakbondsbestuurder, commissaris, wijkagent, huisarts, notaris, twee schoonmakers en twee organisatieadviseurs.
Daarnaast zijn er interviews met voormalig woningcorporatiebestuurder Ton Streppel, acteur Gijs Scholten van Aschat en FNV-voorzitter Ton Heerts. Er is ook een briefwisseling te lezen tussen een lerares en een oud-schoolbestuurder. De lerares verdient ongeveer 45.000 bruto per jaar. De bestuurder ongeveer 110.000 per jaar. Is dat een fatsoenlijk loonverschil? De schoolbestuurder vindt van wel en hij legt uit waarom.

3 –  artikelen over alternatieve manieren om te belonen. Hoe zouden we tot een rechtvaardiger inkomensverdeling kunnen komen?
Margreeth Kloppenburg schrijft over de stand van zaken bij de accountans, een zwaar onder vuur liggende beroepsgroep. Ze hield een internetpeiling onder accountants om te weten te komen wat zij een acceptabel inkomen vinden.

Sjoerd van der Velden en Yvonne Schult van Bruggink & Van der Velden Advocaten en Belastingadviseurs vertellen over het bijzondere businessmodel van hun kantoor en de niet-alledaagse manier van belonen. Wie aan objectieve criteria voldoet kan aandeelhouder worden voor de duur van dertien jaar. Het openlijk bespreken van elkaars salaris is onderdeel van de bedrijfsfilosofie: winstverdeling en kostenbeperking.

Ex-bankier en vermogensadviseur Peter van der Slikke kijkt terug op zijn carrière. Hij pleit voor beloning op basis van echte verdienste. Bankiers zijn, anders dan zij soms beweren, geen ondernemers. Ondernemers lopen risicio. Bankiers zouden gewoon een salaris moeten verdienen.
Managementexpert en hoogleraar Herman van den Bosch verdiept zich in exorbitante beloningen van managers in het hoofdstuk Verdienen managers wat zij verdienen? Hij pleit voor een maatschappelijk betrokken management, want hem is gebleken dat managers hun werknemers niet gelukkig maken. Ze stellen het kortetermijnbelang van hun bedrijf voorop en berokkenen zo mogelijk de maatschappij schade op de lange termijn.

In het slothoofdstuk pleiten Pieter Pekelharing, docent sociale en politieke filosofie aan de Universiteit van Amsterdam en Margo Trappenburg ervoor dat brutolonen transparrent worden, ze moeten openbaar zijn. En ze moeten bespreekbaar zijn. Tegelijkertijd schetsen ze de contouren van een moreel beoordelingskader dat bedrijven en organisaties zouden moeten gebruiken bij het doordenken, expliciteren en motiveren van hun beloningsbeleid. Dat kader bestaat uit een fatsoenlijk minimumloon, een overkoepelend rechtvaardigingsprincipe dat criteria levert op basis waarvan men meer dan het minimum zou moeten verdienen en een norm voor een fatsoenlijke verhouding tussen minimum en maximum. Voor het uitwerken hiervan gebruiken Pekelharing en Trappenburg het principe van verdienste ter rechtvaardiging van loonverschillen en de Tinbergennorm van 1:5 ter normering van de verhouding tussen het laagste en hoogste inkomen. 
Het doel van dit boek is een taboe doorbreken en lonen bespreekbaar maken, èn een ethische discussie op gang brengen over de inhoudelijke criteria voor een rechtvaardige beloning van werk.

Loonfatsoen – Eerlijk verdienen of graaicultuur, onder redactie van Margo Trappenburg, Wout Scholten en Thijs Jansen, is uitgegeven bij Boom Amsterdam,  2014, 244 pagina’s,  € 24,50.
e-boek € 16,38: www.readshop.nl

Radioprogramma Oba Live op vrijdag 9 januari 2015. Presentator: Theodor Holman. Gasten: Thijs Jansen en Margreeth Kloppenburg over het boek Loonfatsoen. Terugluisteren via archief OBA Live, NPO Radio 5: https://www.human.nl

Aan De financiële begrippenlijst is het woord loonfatsoen toegevoegd. De redactie koos vijf begrippen die er absoluut uitspringen in 2014, waaronder loonfatsoen, de favoriet op de vierde plaats: Zie: www.dfbonline.nl/

Terug van weggeweest: het rechtvaardig arbeidsloon, door Kees Tinga op site van Edmund Husserl-Stichting, december 2014. De Edward Husserl-Stichting is opgehouden te bestaan per 1 maart 2018.

Gezond aftoppen, door Margreeth Kloppenburg, Accountant.nl, 28 november 2014: www.accountant.nl

Loonfatsoen moet je doen, door Ton van Haperen, Onderwijsblad no 18, 22 november 2014.

Loonfatsoen: krijgen docenten een eerlijk loon? door Michelle van Dijk, 2 november 2014: http://michellevandijkschrijft.nl

Loonfatsoen – Over het moraliseren en volslagen openbaar maken van wat iedereen verdient, door Maarten van den Heuvel, Joop Opinies, 27 oktober 2014: www.bnnvara.nl/joop/artikelen/loonfatsoen

Margo Trappenburg over Loonfatsoen bij radioprogramma Met het oog op morgen, NOS, 26 oktober 2014.

Loonfatsoen brengt weer moraal bij inkomens, door Marc Chavannes, NRC, 25 oktober 2014: www.nrc.nl/opklaringen