Kanteling hard nodig in gesprek tussen rijk en lokaal bestuur

Hoe kan het lokale bestuur een sterke overheidslaag zijn en blijven? Om die vraag draait het Tweede Kamerdebat Versterking lokaal bestuur, dinsdag 24 oktober 2023.
Over deze kwestie heeft de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) de afgelopen periode meerdere keren haar zorgen geuit. Zowel de financiële als bestuurlijke verhoudingen zijn geschaad.

De Actieagenda Sterk Lokaal Bestuur en de Code Interbestuurlijke Verhoudingen vormen de basis voor een goed functionerende lokale overheid en een goede samenwerking tussen overheden. De Kamer kan het debat over de versterking van het lokaal bestuur aangrijpen om een kanteling in het gesprek tussen rijk en medeoverheden te creëren. Daarvoor biedt de VNG enkele dringende adviezen aan. Zie de brief die VNG stuurde aan het Ministerie van Binnenlandse Zaken op 19 oktober 2023: https://vng.nl/sites/default/files/2023-10/20231019-brief-parlement-vng-inbreng-cd-versterking-lokaal-bestuur-24-oktober.pdf

De herziene Code Interbestuurlijke Verhoudingen staat vol met goede afspraken over interbestuurlijk samenwerken zoals het betrekken van de decentrale overheden bij de kabinetsformatie. De Kamer nam vlak voor de vorige formatie met grote meerderheid een motie aan met ongeveer dezelfde strekking. Vervolgens is het lokaal bestuur niet goed betrokken, wat  mede heeft geleid tot vermijdbare ongelukken zoals het stopzetten van de trap-op-trap-af-systematiek en de extra bezuinigingen op jeugdzorg.

Om interbestuurlijk samenwerken naar een hoger plan te kunnen tillen, moet aan de formatietafel straks helder zijn waar de wensen van gemeenten liggen. Het is te hopen dat de Tweede Kamer ervoor pleit dat de minister daar een rol in vervult.

Met de Uitvoeringstoets Decentrale Overheden (UDO)^*) wordt expliciet aandacht gegeven aan de noodzakelijke balans tussen ambities, taken, middelen en uitvoerbaarheid. De decentrale overheden roepen de Kamer op om ook in de volgende periode de haalbaarheid van ambities centraal te stellen en hierbij vooral ook goed te luisteren naar de praktijkkennis van gemeenten.

Behandel alleen wetten waarin gemeenten bij de uitvoering een rol hebben als er een uitvoeringstoets door gemeenten is gedaan. Onuitvoerbare wetten worden geen succes en pakken slecht uit voor inwoners.

Commissiedebat Versterking lokaal bestuur, Tweede Kamer, dinsdag 24 oktober 2023, van  16:30 – 20:00 uur: www.tweedekamer.nl/debat_en_vergadering/commissievergaderingen/details?id=2023A05827

VNG inbreng CD versterking lokaal bestuur 24 oktober, VNG, 19 oktober 2023: https://vng.nl/brieven/vng-inbreng-cd-versterking-lokaal-bestuur-24-oktober

Kanteling hard nodig in gesprek tussen rijk en medeoverheden, VNG, 20 oktober 2023: https://vng.nl/nieuws/kanteling-hard-nodig-in-gesprek-tussen-rijk-en-medeoverheden

^Noot
*) Handleiding Uitvoerbaarheidstoets Decentrale Overheden, Rijksoverheid, 20 januari 2023: https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2023/01/20/bijlage-3a-uitvoerbaarheidstoets-decentrale-overheden