Cursus ‘Macht en mensen’: gezagvol communiceren over waarden

Hoe leer ik rechtsstatelijk tegenspreken? Gezagvol communiceren over waarden? Caroline Raat geeft op vrijdag 11 oktober 2024 in Utrecht de cursus Macht en mensen, inclusief luxe lunch. Mr.dr. Caroline Raat is onderzoeker, docent, auteur en specialist Rechtsstaat en Integriteit Overheid. In februari 2024 verscheen het handboek voor de publieke sector Corruptie en ondermijning dat zij samen met deskundigen en wetenschappers schreef (Berghauser Pont Publishing). Eind 2024 verschijnt haar Handboek organisatiecultuur voor de praktijk. Caroline Raat is een van de docenten van de Beroepseer-training Rechtsstatelijk en democratisch vakmanschap bestemd voor ambtenaren, werkzaam in uitvoeringsorganisaties.

Rechtsstatelijk tegenspreken

Leer op 11 oktober 2024: Gezagvol communiceren over waarden.

De idee dat de rechtsstaat er is om willekeurige machtsuitoefening tegen te gaan is bepaald niet nieuw. De gedachte is dat door middel van binding aan het recht – zoals de Grondwet, maar ook beginselen van behoorlijke bestuur – en door het verdelen van macht, de kans op willekeur en machtsmisbruik verkleint en dat de overheid hierover verantwoording moet afleggen. Uiteindelijk, zo constateer ik in mijn proefschrift ‘Mensen met macht’, is rechtsstatelijkheid een eis die de overheid vooral aan zichzelf zal moeten stellen, omdat degene waarover de macht wordt uitgeoefend niet in een gelijke positie verkeert. Het blijft dus moeilijk voor de ondergeschikte om wat dan ook te eisen; democratie, inspraak en rechtsbescherming ten spijt.

Hoewel de overheid in abstracto een ondeelbare grootheid is, weten we dat de overheid is opgedeeld in talloze organisaties en bestuurslagen. Daarbinnen zijn er politieke, bestuurlijke en ambtelijke leiders, managers en ambtenaren. Zij behoren uiteindelijk alle de rechtsstaat te belichamen, maar doen dat niet per se op dezelfde manier of in dezelfde mate. Net als dat burgers niet in een gelijke positie verkeren ten opzichte van de overheid, laveren ambtenaren tussen hiërarchische gehoorzaamheid enerzijds en een eigen rechtsstatelijke verantwoordelijkheid anderzijds.

Als een ambtenaar iets ziet wat volgens hem in strijd komt met democratische en rechtsstatelijke waarden, dan heeft hij het recht, maar kan zich ook moreel verplicht voelen, om de hogeren in rang op deze strijdigheid te wijzen. Dat wordt tegenspraak genoemd. Het gaat daarbij dus niet om het uiten van persoonlijke morele opvattingen over een bepaald beleidsterrein, maar om zaken die het subjectieve overstijgen. Tegenspraak is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Er worden cursussen in gegeven, en er circuleren op het internet allerlei meningen over de vraag waar de grenzen liggen en welke rechten de tegenspreker heeft.

In de eendaagse interactieve cursus Macht en mensen leren de deelnemers niet alleen wat macht is, wat hierover in de filosofie, sociale wetenschap en het recht wordt geschreven, maar ook wat er aan willekeurige machtsuitoefening – in het groot, maar ook in het klein – kan worden gedaan. We kijken naar moed, tegenspraak, het recht op vrije meningsuiting en het veilig melden van vermoedens van een misstand. Maar ook naar hoe dit het beste georganiseerd kan worden. Gezagvol communiceren over waarden is een mogelijke sleutel om de macht met vertrouwen tegen te kunnen spreken.

De cursus wordt gegeven op vrijdag 11 oktober 2024 in Utrecht, inclusief luxe lunch. Kosten € 349,-.
Ga voor meer info en deelname naar het programma met aanmeldformulier op Recht en Raat: www.rechtenraat.nl/cursus-macht/