Feiten en cijfers over ziekenhuiszorg en ziekenhuizen, de basisverzekering, medisch specialisten en maatregelen kabinet Rutte III

Elk jaar brengt de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) een brancherapport Ziekenhuiszorg uit dat de stand van zaken van de ziekenhuiszorg in Nederland beschrijft van het afgelopen jaar. In de Nieuwsbrief Natuurlijk in beweging van december 2017 staat een samenvatting van het rapport.

In 2016 is 96,1 miljard euro uitgegeven aan de gehele zorg in Nederland. Dat is 1,7 miljard (1,8%) meer dan in 2015. Het was het vierde jaar op rij dat de zorgkosten minder toenamen dan het bruto binnenlands product (bbp).
13,8% van het bbp werd uitgegeven aan zorg. De zorguitgaven bedroegen € 5660,- per inwoner. Het aandeel medisch-specialistische zorg bedroeg 28% van de totale zorgkosten in Nederland. De groei van de uitgaven aan medisch-specialistische zorg was 2,5%, inclusief prijsstijgingen. De uitgaven aan medisch-specialistische zorg zijn in de periode 2012-2016 gestegen in lijn met de groei van het bbp. In de laatste zes jaar zijn de uitgaven aan medisch-specialistische zorg met gemiddeld 2,2% per jaar gestegen, exclusief overheveling van geneesmiddelen. Deze uitgavenbeheersing wordt onder andere verklaard door de afspraken over de uitgavengroei in het Bestuurlijk Hoofdlijnakkoord. De minister van VWS sloot dit akkoord in 2011 met de zorgverzekeraars en zorgaanbieders.

De sector zorg en welzijn is wat betreft het aantal banen één van de grootste sectoren in Nederland: 15,6% van het totale aantal banen in 2016 betrof de zorg. Het aantrekken en vasthouden van personeel was in 2016 een knelpunt voor ziekenhuizen. Het aantal vacatures is meer dan verdubbeld in de afgelopen drie jaar. Moeilijk te vervullen vacatures en verwachte personeelstekorten zijn er vooral bij verpleegkundig en assisterend personeel.

In het bijzonder wordt de komende jaren een tekort verwacht aan hbo-verpleegkundigen en doktersassistenten. Daarnaast dreigt specifiek een tekort te ontstaan aan specialistisch verpleegkundigen doordat de afgelopen jaren minder verpleegkundigen een opleiding voor specialisatie hebben gevolgd. Er is een grotere opleidingscapaciteit nodig om de tekorten in de komende jaren aan te vullen. Ook bij operatieassistenten en anesthesiemedewerkers is sprake van een tekort.

Naast het aantrekken en vasthouden van personeel werden door de ziekenhuizen ook werkdruk en ziekteverzuim als knelpunten aangegeven. Werkdruk is een van de oorzaken die leiden tot een hoger ziekteverzuim.

Regeerakkoord kabinet Rutte III: het veld aan zet

Rutte III wil de komende vier jaar vooral het bestaande zorgsysteem verbeteren zonder dit fundamenteel te hervormen.Het nieuwe kabinet omarmt met het regeerakkoord Vertrouwen in de toekomst vooral bestaande initiatieven en gaat verder op de ingeslagen weg van het vorige kabinet.
Op het ministerie van Volksgezondheid komen twee ministers, Hugo de Jonge en Bruno Bruins, en één staatssecretaris, Paul Blokhuis. De nieuwe coalitie kiest ervoor om pijnlijke besparingsmaatregelen voor de burger te vermijden: geen hoger eigen risico, geen verkleining van het basispakket. Daarmee legt het kabinet nadrukkelijk de verantwoordelijkheid bij de zorgsector zelf om de zorg betaalbaar te houden. De sector wordt gestimuleerd stappen te zetten op belangrijke thema’s, zoals de aanpak van onnodige zorg, gezamenlijke besluitvorming door arts en patiënt, invoering netwerkgeneeskunde en de verplaatsing van zorg van de tweede naar de eerste lijn en thuis.

Natuurlijk in beweging zet vervolgens de belangrijkste maatregelen van het kabinet op een rij. Volgt een overzicht van de belangrijkste feiten en cijfers van de basisverzekering aan de hand van de door de Nederlandse Zorgautoriteit uitgevoerde marksscan van de zorgverzekeringsmarkt.

Momenteel zijn er 24 zorgverzekeraars die zorgverzekeringen aanbieden. De zorgverzekeraars zijn verdeeld over 9 concerns. Sinds de invoering van de Zorgverzekeringswet in 2006 zijn er geen nieuwe zorgverzekeraars bijgekomen. Dit verandert naar verwachting in 2018 met de toetreding van IptiQ.
Bij 14 zorgverzekeraars betalen verzekerden geen verplicht eigen risico als ze gebruikmaken van bepaalde zorg of een specifieke zorgaanbieder die door de verzekeraar is aangewezen. Dit zijn er meer dan vorig jaar.

Andere onderwerpen In het decembernummer zijn ziekenhuiszorg en ziekenhuizen, medisch specialisten en e-health.
De druk op de acute zorgketen neemt toe. De minister van VWS wil door betere samenwerking in de keten de druk op de zorg verminderen. Vooral de huisartsenpost, eerstelijns ambulancezorg en de spoedeisende hulp van ziekenhuizen ervaren toenemende aantallen patiënten. Dit komt onder meer door de vergrijzing en de tekortschietende afstemming tussen interne zorgschakels. Patiënten met acute zorgvragen komen daardoor niet automatisch terecht bij de juiste schakel in de acute zorg. Door betere samenwerking zouden patiënten die niet noodzakelijk in een ziekenhuis behandeld hoeven te worden, ook ergens anders opgevangen kunnen worden zoals bij de wijkverpleegkundige.

Vermeldenswaard is dat Marcel Daniëls, voorzitter van de Federatie Medisch Specialisten (FMS), het onverstandig vindt als medisch specialisten aandeelhouder worden van het ziekenhuis. “Dan krijgen ze een intrinsieke motivatie om het gebouw en de daarvoor benodigde omzet van het ziekenhuis overeind te houden. We willen de zorg zo dicht mogelijk bij de burgers organiseren. Door consulten via Skype en andere e-health-applicaties verplaatst de zorg zich richting eerste lijn, anderhalve lijn en zelfs ‘nuldelijn’. Er ontstaan netwerkorganisaties, waarin huisartsen, fysiotherapeuten, diëtisten, medisch specialisten, Medisch Specialistisch Bedrijf (MSB) en ziekenhuizen samenwerken. Samen bepalen ze wie de patiënt het beste kan helpen. Specialisten moeten zich vrij kunnen bewegen om de zorg op de juiste plek te geven en niet financieel gebonden zijn aan een gebouw”.
FMS pleit nadrukkelijk voor doorontwikkeling van het MSB in plaats van de overstap op, weer, een nieuw model.

Klik hier voor de nieuwsbrief Natuurlijk in beweging, december 2017: