Rob Zondag

Al tijden heb ik plannen voor de oprichting van een fonds dat is gericht op een brede niet-reguliere zorgverlening. Hier blijkt behoefte aan te zijn, de vraag naar niet-reguliere of alternatieve behandelwijzen neemt al jaren toe.
Een nadeel is evenwel dat alternatieve behandelwijzen niet worden vergoed door de basisverzekering. Een aanvullende zorgverzekering is nodig om de behandelkosten vergoed te krijgen. Sommige verzekeraars hebben een aparte maar zeer beperkte vergoeding voor specifieke alternatieve geneeswijzen en geneesmiddelen.
In Nederland zijn er bijna honderd beroepsverenigingen die de belangen van een bepaald zorgaanbod behartigen. Ze dienen de belangen van ongeveer 17.000 alternatieve of complementaire zorgverleners en nog eens zo’n 10.000 reguliere zorgverleners die maar een beperkt aantal behandelingen per cliënt en per klacht vergoed krijgen.
Tot de alternatieve geneeswijzen waarop mensen het meest een beroep doen behoren vooral chronische aandoeningen. Ruim de helft van hen bezoekt naast de alternatieve genezer ook een specialist. Tot de chronische aandoeningen behoren bijvoorbeeld rugklachten, reumatoïde artritis, chronische pijnklachten en chronische vermoeidheidsklachten zoals fibromyalgie.

Een greep uit de cijfers

Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) maken jaarlijks 1 miljoen Nederlanders regelmatig gebruik van alternatieve geneeswijzen met in totaal 7 miljoen patiëntencontacten.
Uit de meest recente beschikbare cijfers, de periode 2010-2012, blijkt dat er sinds jaren bij patiënten een grote behoefte bestaat aan een alternatieve geneeswijze. Van de mensen die een alternatieve genezer bezochten, heeft 63 procent een langdurige aandoening. Vrouwen bezochten tweemaal vaker dan mannen een alternatieve genezer. Het zijn vooral 30 tot 65-jarigen die onder behandeling zijn van een alternatieve genezer.
De oudste leeftijdsgroepen bezochten minder vaak een alternatieve genezer. Hoogopgeleiden – met een HBO- of WO-diploma – zijn vaker onder behandeling van een alternatieve genezer dan lager opgeleiden. Wie alleen basisonderwijs heeft gehad, is het minst vaak onder behandeling. Degenen die contact hadden met een alternatieve genezer blijken daar erg tevreden over. Gemiddeld geven zij een 8,1 als rapportcijfer. Ter vergelijking: de huisartsen-praktijk werd gewaardeerd met een 7,7 en de specialist kreeg een 7,8.
In de reguliere zorgverzekeringsbranche gaan rond de 20 miljard euro per jaar rond. Daaronder vallen ziekenhuisbehandelingen en intramurale behandelingen. De branche had in de jaren voorafgaand aan 2016 een reserve van 8,6 miljard euro opgebouwd. Dat getal slinkt vanaf 2017.

Verzekeringsfonds voor niet-reguliere zorg

In het verleden zijn er pogingen ondernomen om te komen tot een verzekering voor de niet-reguliere zorg. Totnutoe zijn die pogingen gestrand. Dat komt doordat de meeste pogingen gebaseerd zijn op een vertaling van de reguliere zorg naar de niet-reguliere zorg. Dat nu is een vergissing. Ik heb een maatschappelijk, niet-commercieel fonds op het oog. Aan de basis van het fonds staat het serieus nemen van mensen in de keuze van behandelwijzen.
Voor de zorgvrager geldt dat hij recht heeft op objectieve informatie over het behandelaanbod. Er dient erkenning te zijn voor de zorgvrager die uitgaat van zijn eigen oordeel en die zelf de verantwoordelijheid neemt voor de keuze van behandeling. Aan de andere kant staat de zorgverlener die recht heeft op een maatschappelijke positie en op inkomen naast de plicht te leveren wat hij verkondigt.

Andere visie op bekostiging van zorg

Het nieuw op te zetten fonds heeft een andere visie op bekostiging van zorg. In de reguliere zorg voelt de aanbieder zich verantwoordelijk voor de – verzekerde – behandeling of het medicijn. Men gaat ervan uit dat de aangeboden behandelmethoden wetenschappelijk zijn onderbouwd. Ze moeten effectief zijn. De verzekeraar bepaalt wat evidence based is.
Bij alternatieve geneeswijzen is de aanbieder de eerste verantwoordelijke. Daarna de zorgvrager. Het fonds ontwikkelt middelen voor het maken van statistieken van de behandelresultaten van een specifieke zorgaanbieder zonder daar een oordeel aan te verbinden. Hier geldt dus niet evidence based maar statistische onderbouwing van wat werkt en wat niet werkt, of minder goed werkt. Het eventueel langer durende resultaat van de behandeling is doorslaggevend.
De door verzekeraars opgelegde regels en voorschriften in de reguliere zorg hebben ertoe geleid dat de patiënt steeds minder centraal staat. De belangen van behandelorganisaties staan daar voorop. En terwijl de psychische klachten toenemen – zowel in aantal als in ernst ervan – worden de behandelingen in de reguliere psychische zorg almaar korter met als gevolg minder resultaat. Ook de toegepaste diagnoses blijken in teveel gevallen niet aan te sluiten op de achtergrond van de klachten. Dit is geen goede ontwikkeling.

Inspirator van nieuwe behandelmethoden

Alternatieve zorg wordt niet voor niets ook complementaire zorg genoemd. Of additieve zorg. Ze vult de reguliere zorg aan en biedt een nieuwe mogelijkheid als reguliere zorg de patiënt niet verder kan helpen om welke reden dan ook. De reguliere zorg annexeert regelmatig methodieken die aanvankelijk alternatief heetten. Een fonds voor niet-reguliere zorgverlening kan een inspirator worden van nieuwe behandelmethoden en kan ervoor zorgen dat de gebruikte methoden bekend worden. Dat kan ertoe leiden dat nieuwe bewijzen van het nut van nog niet erkende behandelingen als aanvulling kunnen dienen op de reguliere zorg.
De geboden zorg moet duidelijk en uitvoerig beschreven zijn. De zorgverlener dient een degelijke opleiding gevolgd te hebben en door een beroepsvereniging te zijn erkend.
Het niet-reguliere fonds verschaft de middelen om iedereen het recht te geven zijn eigen behandeling te kiezen. De bedoeling is bij te dragen aan het helder krijgen van de resultaten van het behandelaanbod. Als de kosten van niet vergoede behandelingen door een niet-regulier fonds wel worden vergoed, kan de additieve zorg betere kansen krijgen om te bewijzen wat haar waarde is. Dat kan er tevens toe leiden dat de reguliere zorg zich gaat bezinnen op haar oorspronkelijke taak, het centraal stellen van de patiënt.

Oproep mee te denken

Met een verpleegkundige uit de psychiatrie ben ik – ik ben ondernemer – momenteel bezig de ideeën voor een fonds voor niet-reguliere gezondheidszorg verder uit te werken. We zijn van plan een bijeenkomst te organiseren om de ideeën toe te lichten. Doel daarvan is feedback en input van hoog niveau krijgen en het ontmoeten van mensen die willen samenwerken. Belangstellenden voor bijwonen van een bijeenkomst kunnen zich per e-mail aanmelden: rm@robzondag.nl

Rob Zondag