Op het jaarcongres van Zorg en Welzijn van 15 september 2016 probeerden de sprekers antwoord te krijgen op de vraag welke thema’s onderbelicht zijn en welke opvallen nu de transformatie in het sociaal domein in volle gang is.
Hoofdredacteur Piet-Hein Peeters van tijdschrift Zorg+Welzijn en dagvoorzitter van het jaarcongres zegt terugblikkend op het congres: “Wat ik interessant vind, en wat voor mij ook de rode lijn van het congres was, is hoe radicaal de transities moeten uitpakken. Hoe leidend maken we de burger en de professional en het samenspel tussen hen? Moet de rest daar volgend aan zijn? Of willen we grip houden als gemeenten en zorginstellingen?”

Op de site van Zorg+Welzijn schrijft Sophie van Hogendorp dat “Peeters grote verschillen zag in de visies van de sprekers. Lenie Scholten, die bijna twaalf jaar wethouder is geweest binnen het sociaal domein, merkte op dat we in de transities iets behoorlijk vergeten zijn. Namelijk de inrichting van de backoffice. Doordat bijvoorbeeld inkoop en regelgeving daar niet goed zijn afgestemd op de praktijk, raakt ‘de voorkant’ van het werkveld soms gefrustreerd. Een maatwerkoplossing van het wijkteam kan dan vastlopen op regels en afspraken. Daar moet de komende tijd dan ook op gefocust worden”.

Professionals moeten meer mondigheid en reflexiviteit ontwikkelen

Een andere spreker, Jos van der Lans, een van de geestelijk vaders van de veranderingen in het sociaal domein, vindt juist het samenspel tussen de professional en de burger een cruciaal thema voor het komende jaar.
Peeters daarover: “In een participatiesamenleving moet ook ruimte zijn voor burgers om eigen initiatieven te ontwikkelen. Volgens Jos is die beweging er wel, maar kan die ook vastlopen of gezien worden als ‘in plaats van’. Jos wil juist dat er samenspel ontstaat tussen burgers en professionals door bijvoorbeeld uitwisseling van kennis, praktijk en inzichten”.

Lilian Linders, lector Beroepsinnovatie Social Work aan de Fontys Hogeschool in Eindhoven, bleek zich te kunnen vinden in zowel het standpunt van Scholten als dat van Van der Lans en sloeg een brug tussen beide visies. Zij ziet graag dat het vertrouwen tussen professionals onderling, maar ook het vertrouwen tussen professionals, burgers en gemeente groeit. Het huidige beleid van gemeenten kan volgens haar tot frustraties leiden en in sommige gevallen gaan ambtenaren op de stoel van sociaal werkers zitten en worden opdrachten geformuleerd die letterlijk uitgevoerd moeten worden. Linders: “Professionals worstelen daardoor met hun opdracht en zijn onzeker. Zij moeten wat dat betreft meer mondigheid en reflexiviteit ontwikkelen zodat ze hun werk kunnen doen”.
.
Maar die onzekerheid is voor haar geen probleem: “Ik hoop dat professionals verbaasd, onzeker en verward blijven. Want juist als je die gevoelens ervaart ga je vragen stellen en kom je verder”.

Een werkagenda voor 2017 voor het sociaal domein

In september verschijnt een groot onderzoek van de Nederlandse hogescholen naar de veranderende rol van professionals, vrijwilligers, mantelzorgers en cliënten in het sociaal domein. Linders presenteerde op het congres de belangrijkste uitkomsten van het onderzoek en ging in op de ontstane rolverwarring en op hoe de zoektocht naar nieuwe verhoudingen verloopt. Zij schetste ook het kader waarbinnen professionals zouden kunnen gaan werken, een werkagenda voor 2017 voor het sociaal domein.
Aan de Nederlandse hogescholen bestaan sinds 2001 lectoren die via praktijkgericht onderzoek bijdragen aan beroepsinnovatie en vitaal onderwijs. Zo ook in het sociaal-agogisch onderwijs. Deze lectoren hebben zich verenigd in het Platform lectoren zorg en welzijn: www.lectorenzorgenwelzijn.nl (Deze site bestaat niet meer, naam Platform is veranderd. Zie: https://lectorensociaalwerk.nl/2018/03/05/juni-2017-naamswijziging-lectorenplatform-zorg-welzijn/ en Platform Lectoren Sociaal Werk: https://lectorensociaalwerk.nl)

‘Sociaal werkers: blijf verward en onzeker’, door Sophie van Hogendorp, 19 september 2016: www.zorgwelzijn.nl

Lilian Linders betoogde in het interview Mogen professionals nog helpen? in het zomernummer (juli 2016) van Zorg+Welzijn dat het hart van de professional wordt uitgehold. Ze vroeg ook: “We zeggen wel maatwerk, maar maatwerk voor wie dan?” Zie Zorg+Welzijn: https://www.zorgwelzijn.nl