Wat maakt de relatie tussen cliënt en zorgprofessional betekenisvol en prettig, en wat juist niet? En in hoeverre verschillen deze factoren voor verschillende cliëntgroepen in de langdurige zorg?

In een literatuurstudie heeft Nivel – Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg – inzichtelijk gemaakt welke factoren – ofwel determinanten – bijdragen aan de kwaliteit van een betekenisvolle zorgrelatie in de langdurige zorg, waarbij cliënten afhankelijk zijn van de geboden ondersteuning. Het overzicht van deze determinanten biedt zorgprofessionals handvatten om hun zorgrelatie met cliënten op te bouwen en te onderhouden.

In totaal zijn 27 determinanten gevonden in 32 geselecteerde studies. Deze determinanten zijn gecategoriseerd op vier niveaus: de cliënt, de zorgprofessional, het contact tussen cliënt en zorgprofessional en de omgeving waarin het contact plaatsvindt.

Determinanten zorgrelatie op vier niveaus

De meeste determinanten zijn gevonden op het niveau van de zorgprofessional en op dat van het contact tussen cliënt en zorgprofessional. Vanuit een zorgprofessional is de focus op een individuele cliënt met zijn eigen behoeften en wensen belangrijk, evenals aanmoediging, (professionele) houding en luisteren naar de cliënt. Tussen cliënt en zorgprofessional kwamen gelijkwaardigheid en een balans tussen nabijheid en professionele afstand herhaaldelijk naar voren. Een compleet overzicht van de determinanten is te vinden in het recent gepubliceerde Engelstalige artikel.

Meeste determinanten gelden voor meer cliëntgroepen in de langdurige zorg

Zijn voor ouderen die zorg ontvangen dezelfde dingen belangrijk in hun zorgrelatie als voor mensen met een licht verstandelijke beperking of voor mensen met een psychische aandoening? In antwoord op deze vraag kan uit de literatuurstudie worden geconcludeerd dat een groot aantal determinanten gelden voor meerdere cliëntgroepen. Dit betekent dat kwaliteitsmetingen en initiatieven tot verbetering die gericht zijn op de langdurige zorgrelatie, niet noodzakelijk op één specifieke cliëntgroep gericht hoeven te zijn. Ze kunnen ook overstijgend worden ingezet.

Literatuurstudie

Voor de literatuurstudie zijn diverse elektronische zoeksystemen systematisch doorzocht op publicaties vanaf 2006. Deze literatuurstudie van het Nivel is een van de drie onderdelen van het driejarige onderzoek ‘Horen, zien en spreken’.
Er zijn vijf kwalitatieve meetinstrumenten geëvalueerd die de zorgrelatie vanuit het perspectief van de cliënt in beeld brengen. Uniek hierbij is de inbreng van ervaringsdeskundige cliënten, die zelf andere cliënten interviewen of groepsgesprekken leiden. Publicaties over de laatste onderdelen van het onderzoek ‘Horen, zien en spreken’ volgen in de loop van 2019.
Onderzoekers die betrokken zijn bij ‘Horen, zien en spreken’ zijn Aukelien Scheffelaar, Nanne Bos en Sandra van Dulmen.

De literatuurstudie is gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift BMC Health Services Research. Klik hier voor downloaden van Determinants of the quality of care relationships in long-term care – a systematic review: https://bmchealthservres.biomedcentral.com

Factoren die langdurige zorgrelatie beïnvloeden in beeld gebracht met literatuurstudie, Nivel, 16 januari 2019: www.nivel.nl