Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) heeft een onderzoeksrapport gepubliceerd over beroepsziekten: Leren van beroepsziekten? Een nieuw perspectief verkend.

Jaarlijks overlijden naar schatting circa 4.100 mensen aan een beroepsziekte. Beter inzicht in de oorzaken van beroepsziekten biedt kansen om ze eerder te herkennen. Op basis van informatie kunnen preventief maatregelen worden getroffen. Een onderzoeksmodel van het RIVM dat oorzaken van ernstige arbeidsongevallen in kaart brengt, de zogenaamde Storybuilder, blijkt ook voor beroepsziekten te kunnen worden gebruikt. Dit model gaat ervan uit dat men bij falen te weten kan komen welk element in de organisatie daartoe heeft geleid.

Het RIVM heeft in de afgelopen jaren een database opgebouwd met lessen voor de preventie van arbeidsongevallen, de zogenaamde Storybuilder-database. In de huidige database zijn circa 27.000 ernstige arbeidsongevallen geanalyseerd op basis van rapportages van de Arbeidsinspectie. De onderzoeksrapporten van de ongevallen zijn met het Storybuilder-model geanalyseerd.
Deze gegevens bieden inzicht in de oorzaken en effecten van een arbeidsongeval.

Een beroepsziekte lopen mensen hoofdzakelijk op als gevolg van de aard van het werk of de werkomstandigheden. Een voorbeeld is het ontstaan van een mesothelioom als gevolg van werken met asbest. Te denken valt verder aan ernstige rug- en schouderklachten, maar ook een burn-out is een beroepsziekte.

Het RIVM heeft twintig dossiers geanalyseerd van Bureau Beroepsziekten FNV. Tien dossiers van mensen met de schildersziekte (OPS/CTE) en tien dossiers van mensen met onherstelbare rugklachten. BBZ FNV ondersteunt werknemers (leden van de FNV) bij het indienen van een aansprakelijkheidsclaim bij de betreffende werkgever, indien een beroepsziekte is ontstaan en gediagnosticeerd. De dossiers die geanalyseerd zijn in dit onderzoek betreffen alleen dossiers waarbij de rechter de werkgever aansprakelijk heeft gesteld. BBZ ontvangt jaarlijks rond de tweehonderd aanmeldingen. Van deze dossiers worden jaarlijks circa dertig tot vijftig werkgevers aansprakelijk gesteld.

Eerste analysemodellen voor beroepsziekten 

Het resultaat van dit eerste onderzoek is dat het mogelijk blijkt om casussen van bestaande beroepsziekten in beeld te brengen met het Storybuilder-model. In dit rapport zijn de eerste conceptversies van Storybuilder-modellen beschreven. Ze zijn nog niet geverifieerd of gevalideerd en de onderzoekers constateren ook dat in de onderzochte dossiers niet alle informatie aanwezig is voor een beter feitenrelaas van het ontstaan van de beroepsziekten,

Beroepsziekten voorkomen

Het RIVM concludeert dat de individuele analyse van een dossier lessen oplevert m.b.t. niet goed werkende maatregelen en falende managementfactoren. Inzicht in falende maatregelen leidt tot direct actief optreden op de werkplek, zoals de aanpassing van een stoel of het aanpassen van plannen en procedures door het management.
Ten tweede maakt de vergelijking van meerdere dossiers patronen zichtbaar die een rol spelen bij het ontstaan van beroepsziekten. Deze bieden aangrijpingspunten voor preventieve maatregelen.
Tot slot levert analyse aan de hand van het Storybuilder-model lessen op die gebruikt kunnen worden voor bijvoorbeeld bewustwording.

Toets de waarde in de praktijk

Het RIVM stelt voor om op basis van deze studie een praktijktoets uit te voeren met arboprofessionals. Een ander voorstel is aanvullende en nu nog ontbrekende informatiebronnen te inventariseren. Als de resultaten bevredigend zijn, is het mogelijk met de huidige modellen het onderzoek  te verdiepen en uit te breiden naar verschillende typen beroepsziekten.

Download hier Leren van beroepsziekten? Een nieuw perspectief verkend. Verkenningsstudie Storybuilder voor Beroepsziekten, RIVM Rapport, 94 p., 11 juli 2017: www.rivm.nl