De in 2012 opgerichte Amerikaanse stichting Freedom of the Press Foundation plaatste in mei 2013 op haar website een oproep aan het publiek om geld te doneren. Het ingezamelde bedrag wilde de stichting besteden aan het betalen van honoraria aan onafhankelijke rechtbankverslaggevers en stenografen die de rechtszaak tegen Bradley Manning – thans Chelsea Manning geheten – wilden bijwonen en een transcriptie maken. Een transcriptie is het op schrift vastleggen van gesproken tekst. De stichting had deze oproep gedaan, omdat de Amerikaanse regering had geweigerd de transcripties openbaar te maken.

De stichting zet zich in voor de verdediging en ondersteuning van “aggressieve journalistiek in het belang van het publiek” en richt de aandacht in het bijzonder op onthulling van corruptie, schending van wetten en wanbeleid bij de overheid.
De stichting telt beroemde namen onder de bestuursleden. Daniel Ellsberg bijvoorbeeld – misschien wel ‘s werelds beroemdste klokkenluider – die in 1971 met de Pentagon Papers waarin gedetailleerd de geschiedenis van het Amerikaanse beleid in Vietnam stond beschreven, naar de pers stapte. De documenten toonden aan dat de regering van president Lyndon Johnson systematisch had gelogen tegen zowel het publiek als het Congres. Andere beroemde namen zijn acteur John Cusack en journalist en advocaat Glenn Greenwald die in mei 2013 geheime documenten van klokkenluider Edward Snowden openbaar maakte over de afluisterpraktijken van de National Security Agency.

Opname-apparatuur mocht niet worden gebruikt

Militair Bradley Manning werd in 2010 in Irak gearresteerd op beschuldiging van het doorspelen van video-opnamen en documenten van de Amerikaanse overheid aan klokkenluiderssite WikiLeaks. Het proces tegen hem begon op 3 juni 2013. Op 21 augustus volgde de veroordeling: 35 jaar gevangenisstraf.
De oproep van Freedom of the Press bleek effect te hebben. Tot ieders verrassing waren meer dan zestienhonderd particulieren bereid tien, vijftien of vijftig dollar te doneren, voor een totaalbedrag van ruim honderdduizend dollar. Het was duidelijk dat de donateurs graag wilden dat de hele wereld getuige zou zijn van wat er zich tijdens het Manning-proces afspeelde.
Nadat het bedrag bijeen was, ging de stichting op zoek naar competente verslaggevers. Dat bleek aanvankelijk niet te lukken. Evenmin was het makkelijk toestemming te verkrijgen de rechtszaak bij te wonen. De regering had de toegang tot de militaire rechtbank geweigerd aan 270 van de 350 aanvragen van media-organisaties –  waaronder de stichting – die verzocht hadden om een perskaart.

Uiteindelijk was een team van zes verslaggevers van de firma Gore Brothers bereid het werk te doen en waren de blogger Nathan Fuller, de Duitse radiozender ARD, het Amerikaanse medianetwerk The Verge en het zakentijdschrift Forbes bereid een perskaart af te staan.
Rechtbankverslaggevers werken over het algemeen met stenotypemachines om snel transcripties te maken. Ze zitten dichtbij de rechter zodat ze alles kunnen verstaan en hebben de mogelijkheid te interrumperen en te verzoeken om nadere opheldering als iets niet duidelijk te horen is. Ze leggen alles vast en vergelijken hun transcripties met elkaar.
De rechtbankverslaggevers van de stichting mochten dat allemaal niet. Ze zaten in het mediacentrum met de andere journalisten waar ze op een monitor de rechtsgang konden volgen. Wat er gezegd werd in de rechtszaal was soms moeilijk te verstaan en er was geen mogelijkheid tot interrumperen.
Het ergste was nog dat er geen opname-apparatuur gebruikt mocht worden. De rechtbankverslaggevers moesten zo snel als ze konden transcriberen, vaak zonder pauzen gedurende langere tijd.

Het resultaat van al deze inspanningen is te lezen en te downloaden op de website van Freedom of the Press Foundation: Transcripts from Chelsea Manning’s Trial ^*).

Platform voor klokkenluiders

Op 15 oktober 2013 heeft Freedom of the Press Foundation het DeadDrop project gelanceerd, een open-source systeem waarmee klokkenluiders op een veilige manier documenten digitaal kunnen versturen. Het systeem is gecodeerd door de onlangs overleden Amerikaanse sofwareontwikkelaar en internetactivist Aaron Swartz. De komende maanden zal de stichting ook installatiemogelijkheden en technische ondersteuning aanbieden aan nieuwsorganisaties die het systeem, dat SecureDrop gaat heten, willen gebruiken.
Met SecureDrop kunnen nieuwsorganisaties wereldwijd documenten op een veilige manier aannemen van klokkenluiders en de anonimiteit van bronnen veilig stellen. Hoewel geen enkel systeem honderd procent veilig is, denkt de Freedom of the Press foundation dat dit systeem het beste is dat totnutoe voorhanden was.

Freedom of the Press Foundation: https://freedom.press
SecureDrop: https://freedom.press

How we crowd-sourced transcripts of the entire Manning court martial, Freedom of the Press Foundation, 13 oktober 2013: https://freedom.press/news-advocacy/how-we-crowd-sourced-transcripts-of-the-entire-manning-court-martial/

^*) Niet meer beschikbaar op site van Freedom of the Press Foundation. Wel op website van Shadowproof. Transcripts From The Chelsea Manning Trial, Shadowproof: https://shadowproof.com/manning-trial-documents-transcripts/