Hoofd operatiën en plv. politiechef Jaco van Hoorn over de actuele staat van de politie
Jaco van Hoorn, hoofd operatiën en plv. politiechef bij Nationale Politie, eenheid Zeeland-West-Brabant schreef op de Webiste voor de Politie een commentaar op de actuele staat van de politie. De politie doet het goed, het zijn dan ook niet de resultaten van het werk zelf die kopzorg geven, maar meer de inmiddels alom losgebarsten discussie over de staat van de Nederlandse politie:
“Ik schat in dat veel mensen die bij de politie betrokken zijn, net als ik toe waren aan vakantie. Niet omdat het reguliere werk onder bijzondere druk staat. De veiligheidsontwikkeling is nog altijd positief. High-impact-crimes komen steeds minder vaak voor en vanuit het zuiden van het land komen voorzichtig positieve geluiden over successen in de georkestreerde aanpak van de ondermijningsproblematiek. Als we naar de resultaten kijken, doet de politie het goed. De onrust betreft andere zaken. Ik heb de achterliggende periode benut om daar eens wat dieper over na te denken.
Falende organisatie?
Het is niet de opbrengst van het werk zelf die kopzorg geeft, maar meer de inmiddels alom losgebarsten discussie over de staat van de Nederlandse politie. Met grote regelmaat lezen we van onderzoeken of meer en minder gezaghebbende personen die reflecteren op de vraag hoe het gaat met de politie. De kritische rapporten van eind vorig jaar van de Inspectie van Veiligheid en Justitie en de Commissie Toezicht Beheer Politie, samen met een rapport over ICT en een TNO-onderzoek naar ziekteverzuim, vormden de opmaat naar een breed gedeelde conclusie dat het met de wording van de Nationale Politie niet voor de wind gaat. De commotie in pers en politiek leidde tot de herijking van het realisatieplan. Het was vervolgens opmerkelijk om te zien hoe een aantal – gelekte – conceptversies steeds opnieuw veel ophef veroorzaakten, alsof schijnbaar nieuw bewijs gevonden was voor een falende organisatie.
Onrust op de werkvloer
De personele reorganisatie maakt het beeld niet sterker. Veel politiemensen willen eindelijk duidelijkheid. Ondanks de inzet van gezaghebbende kopstukken als Vreeman, Jongerius en Meijboom wordt in de laatste fase van de herplaatsingsprocedure met het opleveren van het concept plaatsingsplan opnieuw de tijdlijn aangepast. Zorgvuldigheid gaat voor snelheid, lezen we steeds weer, maar ‘we wachten lang en horen weinig’ is de inmiddels gerechtvaardigde de klacht die daar tegenover staat.
En dan is er de CAO. Een traject dat zich kenmerkt door een lange adem. Op een gegeven moment werd daarin stevig de kaart van de ‘losgezongen’ korpschef gespeeld, die niet zou weten wat er op de werkvloer leeft. Ook dat kreeg ruime media-aandacht met koppen als: ‘Weinig vertrouwen in politietop’. Dat was jammer, want het was op de man – en dan nog de verkeerde ook – en niet op de bal…
Toen dat niet het gewenste effect bleek te hebben, worstelden de bonden met de vraag hoe een geloofwaardige vuist gemaakt kon worden zonder de goodwill van het publiek te verspelen. Er was immers de broodnodige sympathie onder de bevolking, totdat het wielerliefhebbende deel de voorgenomen acties rond de Tour de France een brug te ver vond gaan en ook de voetbalacties op afkeuring konden rekenden. Dan toch maar brede acties die burgers raken, door ‘niet-spoedeisende meldingen’ niet meer op te volgen?
Het functioneren van de politie
Een nieuwe dimensie in de inmiddels breed op gang gekomen discussie over de politie werd zichtbaar toen Michiel Princen de kwaliteit van het recherchewerk ter discussie stelde. Zowel van buiten als van binnen de politie kreeg Princen bijval, maar ook tegenspraak. Feit was wel dat de discussie zich nu ging toespitsen op het functioneren van politiemensen zelf.
Dit werd veel sterker toen in Den Haag een zich verzettende man tijdens een arrestatie het leven verloor. Het leverde reacties van afschuw op. De impact ervan kreeg nog veel meer lading toen er in de Haagse Schilderwijk rellen uitbraken en de gebeurtenis werd gekoppeld aan het vraagstuk van etnisch profileren. Ook dit thema deed veel stof opwaaien, eveneens binnen en buiten de politie. Het beeld keerde toen bleek dat bewoners van de Schilderswijk zij aan zij met de politie de rust in de wijk terugbrachten. Maar de discussie bleef en die ging een opmerkelijke richting op, toen bijna smekend werd gevraagd of de politieleiding nu eindelijk eens wilde toegeven dat etnisch profileren door de politie wordt toegepast.
Het feit dat het antwoord op de vraag of politiemensen discrimineren nog steeds in de lucht hangt, vind ik niet erg, want dat betekent een feitelijke bevestiging noch ontkenning ervan. Hoe zou het publieke debat zich ontwikkelen als de politieleiding op de ene of juist op de andere uiterste positie zou gaan zitten? Hoe dan ook, het vraagstuk van diversiteit heeft een nieuwe impuls gekregen, ook hier weer binnen de politie maar ook daar buiten, blijkens de ingezonden brief van Tweede Kamerlid en oud korpschef en oud-portefeuillehouder diversiteit Magda Berndsen in de Volkskrant van 16 juli jl.
Deugen dienders?
Kort en goed, de nieuwste dimensie in de discussie over de staat van de Nationale Politie gaat uiteindelijk over de vraag of politiemensen zelf wel deugen. Ging het eerst over de organisatie en daarna over de politieleiding, nu gaat het over politiemensen zelf. Rechercheurs presteren ondermaats. Politiemensen op straat handelen vooringenomen of zelfs racistisch en bovendien te gewelddadig. Steeds makkelijker vinden klagers hun weg naar de kranten, die de nodige kolommen beschikbaar stellen. Het aantal filmpjes op internet met beelden van kennelijk ongepast politieoptreden neemt toe. Rijksrecherche-onderzoek of niet, in de publieke opinie wordt het oordeel over de rechtmatigheid van het optreden binnen enkele uren gevormd. En deskundologen schromen niet om, georkestreerd door advocaten en ver voordat de rechter zich heeft uitgesproken, tot oordelen over politieoptreden te komen in termen van ‘a-moreel’ en ‘waardeloos’, zoals emeritus-hoogleraar Derksen en rechtspsycholoog Peter van Koppen pas deden in de Kaatsheuvelse moordzaak.
Beeldvorming
Tegelijkertijd zien we een toename van het aantal filmpjes en blogs dat door of namens de politie gepost wordt en die een indruk geven van hoe moeilijk politiewerk kan zijn en de moed die nodig is om dit vak uit te oefenen. De eenheid Rotterdam neemt hierin het voortouw, maar we herinneren ons ook de beelden van de steekwonden van de agent uit Leerdam.
De politie krijgt ook veel steun. De agent uit Veghel, die veroordeeld werd voor ongeoorloofd vuurwapengebruik tegen een inbreker, kreeg massaal financiële steun na nota bene een oproep van Geen Stijl. Dan hebben we ook nog de motorrijder uit Almere die de jongen liet mee rennen en die, tot verbazing van iedereen, massaal waardering kreeg.
En wat te denken van de collega van de aanhoudingseenheid uit Kerkrade, die na een schot tijdens een aanhouding wegens poging doodslag werd veroordeeld tot 2 jaar gevangenisstraf. Een uitspraak die – ook hier weer binnen en buiten de politie – veel stof deed opwaaien. De korpschef, Gerard Bouman, en de politiechef, Gery Veldhuis, spraken hun ontzetting uit en een spontane door burgers opgezette handtekeningenactie voor onze collega gaf al snel duizenden steunbetuigingen.
Inmiddels zijn de twee collega’s uit Rotterdam in de zaak van de dood van Michael Stok ontslagen van rechtsvervolging, maar ook dat blijft niet zonder discussie. In Vrij Nederland van 4 augustus zegt advocaat Henk Kersting dat de rechtbank eens moet ophouden agenten de hand boven het hoofd te houden. De korpschef wil echter dat politiemensen worden beoordeeld op een correcte toepassing van de ambtsinstructie”.
Lees het hele artikel van Jaco van Hoorn: De staat van de politie, de Website voor de Politie, 31 augustus 2015: www.websitevoordepolitie.nl (Dit artikel is niet meer beschikbaar op Website voor de politie).
De beeldvorming van de politie is in handen van de camera door Freek Schravesande, NRC,