Martijn Delaere geeft op de site van Binnenlands Bestuur, het platform voor ambtenaren en bestuurders in de overheid, in het kort weer wat oud-burgemeester Hans Alberse in een interview heeft gezegd over het democratisch functioneren van gemeenteraden en de legitimiteit ervan. Die legitimiteit is volgens Alberse in het geding. Alberse was van 2001 – 2006 burgemeester van Lingewaal, en van 2006 – 2015 burgemeester van Oude IJsselstreek.

In april 2015 vestigde Alberse zich als zelfstandig adviseur en trainer. Hij begeleidt raadsleden, griffiers, wethouders en burgemeesters in het versterken van de lokale democratie. Hij vindt dat ze radicaal anders moeten werken. Politiek en bestuur zouden er volgens hem verstandig aan doen om de macht over te dragen aan inwoners via jury’s en forums. Democratie is oneindig veel meer dan om de vier jaar stemmen.
Alberse: “De legitimiteit van het democratisch functioneren van gemeenteraden is in het geding. In deze tijd vertegenwoordigt de burger graag zichzelf. En dus moeten bestuurders en inwoners in relatietherapie om het werkelijke gesprek aan te gaan. De burgemeester kan daarbij een essentiële rol spelen. Hij wordt geacht de democratische besluitvorming te bewaken. Dat is veel meer dan het voorzitten van de gemeenteraad of het toezien op de procedures in het gemeentehuis”.

Burgerformums en jury´s in plaats van ´dat systeemwereldje´

Alberse heeft veel respect voor de raadsleden die zich met de beste bedoelingen drie avonden in de week een slag in de rondte werken: “Maar daar moeten ze mee ophouden. Ze moeten uit dat systeemwereldje stappen. Kijk eens terug naar het moment waarop je nog net geen raadslid was. Je sprak nog normale taal. Ik heb het zelf als raadslid ervaren. Binnen drie maanden vind je dingen normaal die helemaal niet normaal zijn. Je neemt een loopje met democratische waarden dat uitspraken moeten kloppen en waarachtig moeten zijn, er is geen respect voor het debat en je bent onbegrijpelijk”.

Bestuurders en raadsleden moeten zich losmaken van de partijpolitiek, die volgens de oud-burgemeester eerder een bedreiging dan een zegen voor de democratie is. Alberse: “Er is een parallelle democratie nodig. Jury’s, burgerforum, burgeraudit – allerlei bestuursvormen waarin inwoners veel meer dan alleen zeggenschap hebben. Wij hebben in Oude IJsselstreek een burgerbegrotingsforum georganiseerd. Tachtig mensen op één dag in één zaal. ‘s Ochtends informatie over de begroting en ‘s middags deliberatie en in groepen doorgepraat. Eind van de middag nam men in een half uur met stemkastjes over 25 onderwerpen uit de gemeentebegroting standpunten in. Wat mij betreft zou het burgerbegrotingsforum besluitvormend mogen zijn. Laat het publiek een paar keer per jaar beslissen. Dat is de beste vorm om tot goede besluitvorming te komen, beter dan de gemeenteraad.

Een raad van 150 mensen

Alberse benadrukt het nog eens: de dialoog met de inwoners is altijd vruchtbaar: “Terwijl de oude politiek mijn energie opvrat, kreeg ik van het gesprek met inwoners altijd energie. Ik denk dat veel meer burgemeesters die ervaring hebben. Waarom stel je geen raad van 150 mensen samen, die door loting tot stand komt, drie keer per jaar bijeenkomt maar wel belangrijke beslissingen neemt? De minister kan gemeenten de ruimte geven om op een radicaal andere manier tot besluitvorming te komen. Vijf keer per jaar een burgerjury. Laten we het uitproberen; als je het waarachtig doet, gaat het echt niet mis”.

Oud-burgemeester pleit voor nieuwe democratie, door Martijn Delaere, Binnenlands Bestuur, 23 oktober 2016: www.binnenlandsbestuur.nl

U P D A T E

Code Oranje voor verandering politieke democratie, VNG Magazine nr. 17, 26 oktober 2016: www.vngmagazine.nl

Website Code Oranje: www.wijzijncodeoranje.nl/