Werkdruk onder leraren is al jarenlang het grootste probleem in onderwijsland. Er is al veel geprobeerd om de werkdruk te verlichten, maar het blijkt een moeilijk te bestrijden fenomeen.
Al in juni 2008 vertelde Kees Booij, rector van het Veurs Lyceum te Leidschendam in een video op de site van Beroepseer over de hoge werkdruk in het middelbaar onderwijs, die volgens hem de kwaliteit van het onderwijs nekt.
Wouter Boonstra stelt in een recent artikel in Intermediair dat docenten steeds meer op hun bordje krijgen en vraagt zich af of de situatie nog wel redelijk is:
“In mei 2012 presenteerden CBS en TNO cijfers waaruit bleek dat burn-outs van alle beroepsgroepen het meest voorkomen bij werknemers in het onderwijs. Het totaal aantal mensen met burn-outverschijnselen lag in 2011 op 12,8 procent. In het gehele onderwijs lag dit op 18 procent. Uitschieters waren leraren in het voortgezet onderwijs: 25 procent, aldus een analyse van RTL Nieuws.

Veel leraren vinden werkdruk onacceptabel

Een paar maanden eerder bracht DUO Onderwijsonderzoek een rapport uit waaruit bleek dat leraren in zowel het basis- als voortgezet onderwijs de werkdruk als hoog ervaren: vier op een schaal van één tot vijf. Een grote groep vond de eigen werkdruk niet acceptabel. In het basisonderwijs was dit 41 procent, in het voortgezet onderwijs 45 procent. Dit verschilt ongeveer dertig procent met andere sectoren. Op beide onderwijsniveaus behoorde 35 procent van de leraren tot de ‘risicogroep’: zowel een hoge werkdruk ervaren als deze niet acceptabel vinden.

In het voortgezet onderwijs betrof dit vooral leraren in de leeftijdsgroep 45-54 jaar, die werkzaam waren in de bovenbouw van havo/vwo, werkzaam zijn op kleine scholen (500 leerlingen of minder) of juist grote scholen (1500 leerlingen of meer) en werken in de omgeving van Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Die regio’s komen ook terug in de risicogroep van het basisonderwijs met de regio Oost daar nog bij. In het basisonderwijs betrof het vooral leraren die al elf tot twintig jaar in het onderwijs werken en leraren die lesgeven aan de middenbouw.

Werkdruk door niet-lesgevende taken

De belangrijkste factoren waardoor de werkdruk als zo hoog wordt ervaren zijn in het voortgezet onderwijs: niet-lesgevende taken (correctiewerk, vergaderingen), beperkte mogelijkheden om eigen werkzaamheden te kunnen invullen en de fysieke, mentale en emotionele belasting van het werk. In het basisonderwijs zijn de eerste twee factoren dezelfde. De derde is de wijze waarop op de school leiding wordt gegeven.

DUO Onderwijsonderzoek voert dit onderzoek niet ieder jaar uit, vertelt onderzoeker Vincent van Grinsven: ‘Maar we doen wel in opdracht van scholen onderzoek naar de werkdruk. We stellen daarbij dezelfde vragen en ik zie daarin niet of nauwelijks verandering met de cijfers uit ons rapport’.

Leraren zijn geen zeurpieten

Waarom de cijfers zoveel hoger zijn dan in andere sectoren heeft Van Grinsven niet onderzocht: ‘Maar ik ben geneigd te denken dat de ervaren hoge werkdruk wel de werkelijkheid weergeeft. Het is niet alleen beleving of het verwijt dat leraren zeurpieten zijn. Het zijn intensieve werkweken, waarin ze vaak niet voor zes uur thuis zijn. Ze hebben gesprekken met ouders, vergaderingen, 10-minutengesprekken. Mensen in de zorg werken wel eens tot 3 uur ’s nachts, maar dan zijn ze ook klaar. De werkdruk bij leraren is eigenlijk altijd aanwezig.’

Woordvoerder Martin van Oosten van vakbond CNV Onderwijs beaamt dat de werkdruk onder leraren hoog is. CNV Onderwijs gaat in mei uitgebreid onderzoek doen naar het taakbeleid van scholen in het basisonderwijs in en het voortgezet onderwijs: ‘We willen weten hoe scholen omgaan met werkdruk, wat leraren ervan verwachten en hoe ze het zelf beleven. We hopen hiermee de discussie op gang te brengen’.

Tips over hoe met werkdruk om te gaan geeft de vakbond op zijn website: Houd je aan je uren, kijk bij de taakverdeling wat bij iemand past en geef iemand geen nieuwe taken als hij of zij al op 100 procent zit.”

Lees het hele artikel Is de werkdruk niet te hoog? door Wouter Boonstra, 2 mei 2013, op site van Intermediair, online weekblad voor hoogopgeleiden met een uitgebreid vacature-aanbod: www.intermediair.nl (Niet meer beschikbaar op site Intermediair)

Politieke barometer onderwijs – Meting april 2013: https://docplayer.nl/106902755-Politieke-barometer-onderwijs-meting-april-2013.html

Rapportage Werkdruk in het primair en voortgezet onderwijs, DUO Onderwijsonderzoek, maart 2012: https://docplayer.nl/11443274-Werkdruk-in-het-onderwijs.html

Burn-out bij kwart leraren middelbare school, RTL Nieuws, 10 mei 2012: www.rtlnieuws.nl

Maak werk van werkdruk. Campagne tegen te hoge werkdruk van vakbond CNV Onderwijs met tips tegen werkdruk: www.cnvo.nl (Niet meer beschikbaar op site van CNV Onderwijs)

Video: Te hoge werkdruk in middelbaar onderwijs nekt kwaliteit. Interview met Kees Booij, juni 2008: https://beroepseer.nl

Lerarenvakbond LIA besteedt ook regelmatig aandacht aan de hoge werkdruk in het onderwijs. Lees Werkdruk, 28 juni 2009: www.lerareninactie.nl/dos_werkdruk