Een jaar geleden, in maart 2012 werd Pascale Mauclair door de New York Post uitgeroepen tot de “slechtste leraar” van New York City, nadat de gemeente de ranglijst van toetsresultaten openbaar had gemaakt. Op de lijst stonden duizend bij naam genoemde leraren. Een ware hype was geboren. The New York Post overstelpte Mauclair met vragen over haar gebrek aan vaardigheden en betrokkenheid en reisde zelfs naar het huis van haar vader om hem te vertellen dat zijn dochter tot de slechtste leraren van de stad behoorde.

Nu de feiten. Mauclair is een ervaren lerares Engels. Ze geeft les aan nieuwe immigranten die nog niet goed Engels spreken. Haar school staat hoog aangeschreven en wordt geleid door het gerespecteerde schoolhoofd Anna Efkarpides die beweert dat Mauclair een uitmuntende lerares is. Zij  zou “haar eigen kind aan haar toevertrouwen”.
Verontrustend is dat de gemeente de toetsresultaten had vrijgegeven met de waarschuwing dat er grote foutmarges waren in de rangschikking. Desondanks zouden de resultaten worden gebruikt voor een nieuw evaluatiesysteem, met als gevolg dat de meeste New Yorkse leraren worden afgeschilderd als niet erg effectief.

Gaan al die value-added-teacher evaluations^*) die in het afgelopen decennium zijn ontworpen bijdragen aan verbetering van het onderwijs? Dat is nog maar de vraag. Gebleken is dat in Tennessee en New York de resultaten niet verbeterden nadat leraren geëvalueerd en beloond waren op basis van prestaties. In het onderwijsdistrict Columbia daalden, in tegenstelling tot de verwachting, de leesvaardigheden van leerlingen na invoering van een nieuw evaluatiesysteem van leraren. In Portugal daalden de resultaten na invoering van prestatiebeloning van leraren. Deze had negatieve gevolgen voor de school: onderlinge competitie, minder samenwerking en het niet delen van kennis met elkaar.

Napraten over de internationale Teacher Summit in Amsterdam en de Kamerbrief van staatssecretaris Dekker

Op de tweede dag van de aan de kwaliteit van de leraar gewijde internationale Onderwijstop in Amsterdam op 13 en 14 maart 2013, zond staatssecretaris Sander Dekker van Onderwijs een Kamerbrief met het Wetsvoorstel centrale eindtoets en leerling- en onderwijsvolgsysteem primair onderwijs.
In deze brief licht Dekker toe: “Een eindtoets die ook als instrument dient om een transparante en faire beoordeling van de onderwijskwaliteit te geven. De eindtoets biedt ook het perspectief om die beoordeling te verbeteren door toe te werken naar het beter in beeld brengen van leerwinst en toegevoegde waarde. Dit alles is in het belang van de leerling. Zijn of haar ontwikkeling wordt beter gevolgd. Iedere leerling krijgt de gelegenheid om aan het eind van de basisschool te laten zien wat hij of zij heeft geleerd. En de overgang naar het voortgezet onderwijs wordt soepeler. Kortom: naar mijn oordeel er is met dit wetsvoorstel sprake van een goed en afgewogen geheel aan maatregelen die ten dienste staan van de ambitie om het beste uit alle leerlingen te halen”.

Vervolgens noemt de Kamerbrief de instelling van een onafhankelijke commissie die de kwaliteit beoordeelt van toetsen in het leerlingvolgsysteem en dat de eindtoets een rol kan spelen bij de kwaliteitsbeoordeling van een school: “Verder is de ontwikkeling in gang gezet dat alle bevoegde leraren worden geregistreerd in het lerarenregister. Daarin wordt bijgehouden of zij hun kennis en vaardigheden, waarin ook elementen van opbrengstgericht werken zijn opgenomen, bijhouden en verbeteren. Een dergelijk register komt er ook voor schoolleiders….Vast staat dat we leerwinst en toegevoegde waarde niet kunnen meten zonder betrouwbare toetsgegevens uit de centrale eindtoets en uit de leerlingvolgsystemen”.

Zijn de leerkrachten blij met het in Nederland invoeren van een value added teacher evaluation? Een leraar gaf als commentaar in een tweet dat zo’n Kamerbrief die hele onderwijstop eigenlijk overbodig had gemaakt. Een ander merkte op dat er straks elementen van opbrengst gericht werken in het lerarenregister vermeld worden.

Twee dagen na de Kamerbrief, zaterdag 16 maart 2013, was er een interview te lezen op de site van Nu.nl met minister Bussemaker en staatssecretaris Dekker van Onderwijs. Bussemaker wil cultuurverandering leraren luidde de kop. Met dit interview is leraar Hannes Minkema bepaald niet blij. In zijn blog Over de beleidsvoornemens van Jet Bussemaker en Sander Dekker, onderwerpt hij de uitspraken van beide bewindslieden aan een minutieus onderzoek. Een voorbeeld:
“Op de vraag hoe leraren hun drukke werk moeten rijmen met extra scholingsverplichtingen, antwoordt staatssecretaris Dekker: ‘We willen een lerarenregister invoeren, waarbij leraren hun competenties kunnen bijhouden. Blijven ze in bepaalde competenties achter, dan moeten ze zich gaan bijscholen’. Kortom, leraren kunnen aan de eisen voldoen door aan de eisen te voldoen. Want dat kunnen notarissen ook. Die eisen hoeven verder niet te worden gelegitimeerd, die zijn er nu eenmaal, daar hoeven kritische, onderzoeksminded leraren verder geen vragen bij te stellen. Aldus de staatssecretaris, die hier uit zijn duim zuigt dat ‘we’ een register willen. Maar het lerarenregister is niet van OCW, is ook geen initiatief van OCW, maar van de vakverenigingen van leraren zelf. OCW wil het kapen en als middel gebruiken om leraren weer eens publiekelijk in gebreke te stellen. Echt, daar helpt geen “Word leraar”-spotje tegen”.

Een andere blogger, leraar Willem van Ravenstein schreef na beluistering van een radio-interview met leraar Jelmer Evers dat bij hem de vraag  rees wat nu eigenlijk de diepere bedoeling zou kunnen zijn van de overheid om zich zo monomaan te richten op meetbare trivialiteiten in plaats van zich te richten op de ‘echte’ doelen van het onderwijs: “Mijn eerste gedachte daarbij is dat de overheid niet wil of kan investeren in onderwijs, dus moet men maar steeds de aandacht afleiden van de ‘echte problemen’.
Erg geloofwaardig zijn al die ‘nieuwigheden’ niet. Steeds maar weer slechte ideeën en flauwekulmaatregelen in plaats van de dingen gewoon ‘s aan te pakken. Zelfs met beperkte middelen zou er van alles mogelijk moeten zijn.
… Eigenlijk vraag ik me wel af hoelang docenten nog accepteren dat iedereen wel van alles roept maar niemand iets doet. Eigenlijk is de vraag dan: heb ik hier op deze manier nog wel zin in? Maar daarover dan misschien later meer…:-) ”

De Summit: Geen vrijblijvende uitwisseling van ervaringen

Om nog even terug te komen op de Onderwijstop. Journalist Ronald Buitelaar vroeg zich in zijn blog af waarom de pers niet welkom was op die top: “Waarom is het vakbondsvertegenwoordigers WEL toegestaan om met elkaar te gaan zitten klieren en daarmee blijk te geven van hun volslagen desinteresse en mag ik, tintelend van nieuwsgierigheid, NIET naar binnen?
Wie zich afvraagt waar ik me druk over maak zou ik erop willen wijzen dat de Summit misschien lijkt op een vrijblijvende uitwisseling van ervaringen, maar het niet is. Hier wordt op een globale schaal gesproken over onderwijsbeleid en ontstaan aanzetten tot beleid die uiteindelijk uit publieke middelen bekostigd moeten gaan worden. Dat overleg hoort niet in een achterafkamertje gevoerd te worden maar out in the open.
Een voorbeeld? Wat te denken van een minister (Bussemaker) en een staatsecretaris (Dekker) die ‘opeens’ tijdens deze top en aan de hand van buitenlandse voorbeelden  ‘ontdekken’ dat de beginnende leraar wel erg in de kou blijkt te staan. Hem/haar ondersteunen is cruciaal om ze voor het onderwijs te behouden. Een feit dat al zo oud is als de weg naar Kralingen, al vele, vele, vele malen op micro en macroniveau is aangekaart en op de ene school al perfect en op de andere school nog steeds nauwelijks of niet geregeld is. En dan zouden de verhalen van hoe andere landen dat regelen een eyeopener zijn voor de minister? Een gotspe!”

In de luxe bijlage van NRC Handelsblad van 9 maart 2013 stond een interview met Nederlands bekendste trendwatcher, Lidewij Edelkoort. Ze zei: “Ik ben een antenne die de Zeitgeist opvangt”. Een soortgelijke uitspraak deed modeontwerpster Coco Chanel enkele decennia eerder: “La mode, c’est capter l’esprit du temps”. Mode is de geest van de tijd vangen. Het Engelse dagblad The Guardian heeft een rubriek Zeitgeist geheten, een “experiment in showing trending news, topics and articles from the Guardian”.
Na jaren van afwezigheid duikt de term Zeitgeist ineens overal op. De tijdgeest wordt wel gedefinieerd als de intellectuele, geestelijke en morele toestand of stemming van een bepaalde periode of generatie. De term is geïntroduceerd door de in 1803 overleden Duitse filosoof Herder. Hij vroeg zich af: “Is (de tijdgeest) een genius, een demon of een poltergeist, iemand die uit oude graven is opgestaan? … Een modevlaag of het geluid van een harpsnaar? De een zegt dit en de ander dat. Waar komt ie vandaan? Waarheen wil ie gaan? Waar zetelt zijn bewind? Waar zijn macht en gezag? Moet hij heersen? Moet hij dienen? Kunnen we hem sturen?”

Een goede vraag: Kunnen we hem sturen?

Op 17 maart 2013 schreef Karin Winters, blogger over onderwijs: “Vanmorgen las ik de blogpost van Ronald Buitelaar over het buitensluiten van de pers op de onderwijs Summit. Onvoorstelbaar en onacceptabel lijkt mij. Meer dan een prachtige blogpost levert dat echter vooralsnog niet op. Ook het optreden van de staatssecretaris Dekker bij Buitenhof maakte onder andere op Twitter heel wat los…
Waarom krijgt onderwijzend Nederland het niet voor elkaar om de gelederen te sluiten en allemaal voor hetzelfde te gaan? Namelijk beter bij deze tijd passend onderwijs, betere arbeidsomstandigheden, betere (eerlijkere) beloning en betere secundaire arbeidsvoorwaarden voor ALLE onderwijzenden. Dat is een vraag die de hele dag sudderde en waarop ik vanzelfsprekend geen antwoord heb”.

Wel geeft Karin Winters een welgemeend advies: “Beste onderwijzenden van Nederland, misschien eens minder naar elkaar wijzen, wijzen naar de ‘opvretende bestuurders’ en ‘geldverslindende’ adviesbureaus. Stop met meepraten met alle splintergroeperingen, in de veronderstelling dat je gehoord wordt en er ‘echt’ iets gaat veranderen.
Stel een ultimatum dat het klaar is met afzeiken van een volledige beroepsgroep en het tegen elkaar uitspelen. Beantwoord verdeel en heers, met samen staan we sterk!
Ik zou eens bellen met de mensen van de distributiecentra van Albert Heijn, hoe krijgen zij het wel voor elkaar om ons met Pasen zonder eitje te laten zitten? Of liever met een eitje?”

Nieuwe impuls voor oprichten onafhankelijke Lerarenraad

In september 2012 lanceerde leraar René Kneyber het idee van een Lerarenraad: “Er is een PO-raad, een MBO-, HBO- en VO-raad, een onderwijsraad, een Onderwijscoöperatie, het ministerie van OCW, vakbonden en nog veel meer onderwijskoepels en instanties. En wat hebben ze allemaal gemeen? Er wordt vooral over docenten gepraat en niet met. En dat is kwalijk want docenten zijn ’street level bureaucrats’. Ze voeren beleid uit in de praktijk, en die twee gaan nu eenmaal moeilijk samen. Direct contact tussen beleidsmakers en werkveld is daarom essentieel.
… In de huidige inrichting van het onderwijs moet een volwassen plek zijn voor docenten om zich te uiten over beleid… Een raad dus van docenten. Maar niet zomaar docenten. Nee, allemaal leraren die verder kunnen kijken dan de muren van hun eigen klaslokaal, die een bepaalde deskundigheid etaleren en die een langetermijnvisie hebben op de toekomst van het onderwijs. De Lerarenraad is daarmee dan ook geen vakbond, en bemoeit zich niet direct met de cao’s.
De Lerarenraad is er om te praten over de inhoud van het leraarschap, en de wrijving tussen beleid en autonomie. De Lerarenraad zal zowel ongevraagd als gevraagd advies uitbrengen over onderwerpen die leraren en het onderwijs aangaan”.

Uit frustratie over de Onderwijstop, lijkt het idee van een onafhankelijke lerarenraad een nieuwe impuls te krijgen. Zie de tweets van leraren op @Denkfiguren

Referenties

*) Value added teacher evaluation is een controversiële methode van beoordeling die steeds meer wordt toegepast in de V.S. Deze meet de effectiviteit van de leraar in een bepaald schooljaar en vergelijkt deze met die van het voorgaande schooljaar. Ook worden de resultaten vergeleken met die van andere leerlingen in dezelfde klas. De value added teacher evaluation is direct gekoppeld aan de resultaten van door leerlingen gemaakte  gestandaardiseerde toetsen.

The harm behind the hype, artikel door Linda Darling-Hammond op site van Education Week, 5 maart 2012. Klik hier.

Leraar en kwaliteit centraal op internationale Onderwijstop in Amsterdam, Blogs Beroepseer, 11 januari 2013: https://beroepseer.nl

Kamerbrief over wetsvoorstel centrale eindtoets en leerling- en onderwijsvolgsysteem primair onderwijs, 14 maart 2013. Klik hier.

Bussemaker wil cultuurverandering leraren, interview met minister Bussemaker en staatssecretaris Dekker van Onderwijs op site van Nu.nl, 16 maart 2013. Klik hier.

Over de beleidsvoornemens van Jet Bussemaker en Sander Dekker, onze bewindslieden van onderwijs op Blog Wonderwijs van Hannes Minkema, 17 maart 2013. Klik hier.

Recht op cynisme, blog van Willem van Ravenstein op Wiswijzer, 16 maart 2013. Klik hier.

Waarom de pers (toch niet) welkom was bij de internationale onderwijstop, journalist Ronald Buitelaar op Ronalds (onderwijs)blog, 17 maart 2013. Klik hier.

Iets over gelederen sluiten, vuist op tafel. #onderwijs, op blog van Karin Winters, 17 maart 2013. https://karinblogt.nl

Nieuw op te richten lerarenraad , door René Kneyber op Blogs Beroepseer, 17 september 2012. https://beroepseer.nl