In het Onderwijsblad no 1 van 14  januari 2012 staat een artikel over experimenteren met prestatiebeloning van leraren: MR gepasseerd bij prestatiebeloning. Het Onderwijsblad is het grootste vakblad in Nederland voor de onderwijssector en tevens officieel orgaan van de Algemene Onderwijsbond (AOb).
Op diverse scholen die starten met prestatiebeloning is geen instemming aan de medezeggenschapsraad gevraagd terwijl dat wel zou moeten:”Het ministerie doet er blijkbaar alles aan om het experiment prestatiebeloning door te drukken”, constateert Walter Dresscher verontwaardigd: “Op basis waarvan deze scholen nu experimenteergeld krijgen is mij onduidelijk”.

Voor de kerst startte het ministerie met veel trommelgeroffel de experimenten prestatiebeloning. In iedere onderwijssector hadden zij pilotscholen die al aan de slag gingen met extra bonussen voor leraren of teams, wanneer de schoolresultaten verbeteren. In de regeling die daarover is gepubliceerd, staat duidelijk dat de personeelsgeleding van de medezeggenschapsraad instemming moet verlenen.
Bij twee scholen – ROC Zeeland en het Martinuscollege in Grootebroek – is dat niet gebeurd, zo blijkt uit onderzoek van het Onderwijsblad. Bij de Stichting Voortgezet Onderwijs Kennemerland was de mr alert en maakte bezwaar, waardoor de school afzag van deelname.

AOb-voorzitter Walter Dresscher verbaast zich over de gang van zaken: “De regeling voor de experimenten is er heel helder over: alleen na toestemming van de personeelsgeleding kan een bestuur of school meedoen aan de experimenten. Nu blijken er dus twee scholen te zijn waar dat niet is gebeurd. Ik ben heel benieuwd waarom deze scholen dan door het ministerie zijn gepresenteerd als deelnemer en op basis van welke regeling het experiment dan wordt gefinancierd?”
Het laat volgens Dresscher zien dat het ministerie koste wat kost de experimenten wil doordrukken: “Zelfs zonder zich te houden aan de regels die het ministerie zelf heeft opgesteld”.

De Algemene Onderwijsbond heeft grote bezwaren tegen de plannen met prestatiebeloning, waarvoor het ministerie uiteindelijk 250 miljoen euro per jaar uittrekt. Een groeiende stapel wetenschappelijke evaluaties van vergelijkbare experimenten in de Verenigde Staten – zoals in New York en Chicago – laat zien dat dat prestatiebeloning geen enkel effect heeft.
Vanwege de enorme kosten van de bonussen en de tegenvallende resultaten elders heeft Texas het project van 400 miljoen dollar teruggebracht naar 40 miljoen dollar. In andere staten kwam een testschandaal aan het licht: scholen schroefden hun prestaties op met fraude om de bonus binnen te slepen.
Wetenschappers zetten in de VS daarom grote vraagtekens bij de effectiviteit, zo blijkt uit een overzichtsstudie van de AOb^1).

Tijdens een promotietour voor de experimenten sprak staatssecretaris Zijlstra in een videoboodschap de belangstellenden toe en merkte daar op dat de AOb zich baseert op één enkel onderzoek: “Ik vraag me af waarom Zijlstra zo’n leugentje uitspreekt”, zegt Dresscher: “Al onze publicaties hierover kent het ministerie, of kan het kennen. En wanneer ze onze stukken niet willen lezen, horen zijn ambtenaren de originele bronnen in de Verenigde Staten te lezen. Hij kan dat wegwuiven als onbetekenend, maar vooralsnog ligt er méér onderzoek dat laat zien dat prestatiebeloning niet werkt, dan dat er wel resultaat wordt geboekt.
Het zijn vooral hoopvolle verwachtingen van economen die zonder deugdelijk bewijs prestatiebeloning promoten. Zijlstra heeft zichzelf ook als gelovige geafficheerd. Maar aan geloven hebben we bij dit soort experimenten niets, de resultaten wijzen echt een andere kant op. Leraren gaan niet harder lopen van een bonus, die halen hun motivatie uit hun vak”.

Een ander pijnpunt is dat het geld voor prestatiebeloning op de onderwijsbegroting wordt vrijgemaakt door te snijden in het passend onderwijs. Daar gaan ongeveer 6000 fulltime arbeidsplaatsen verloren: “En dat juist in tijden van oplopende werkloosheid”, merkt Dresscher op: “Het kabinet is echt aan het rommelen met onderwijs. Voor ons is er maar één heldere lijn: geen bonus, maar banen. De experimenten stopzetten en passend onderwijs reorganiseren zonder banenverlies”.

De AOb roept daarom medezeggenschapsraden op om tegen prestatiebeloning te stemmen, als hun bestuur daar belangstelling voor heeft. Tijdens de promotietour van het ministerie voor de experimentenregeling werd bij de zalen gedemonstreerd en informatiemateriaal uitgedeeld.²⁾

¹⁾ Lees de overzichtsstudie van AOb: https://beroepseer.nl

²⁾ Bekijk de video van AOb: Prestatiebeloning onderwijs: schooldirecteuren zien er weinig in: www.youtube.com

Deel pilots prestatiebeloning aan de slag zonder instemming, Onderwijsnieuwsdienst, 13 januari 2012: www.onderwijsnieuwsdienst.nl/nieuws/nieuws/101987