Veel wetenschappers maken zich zorgen over hun academische loopbaan. Dat blijkt uit een enquête van het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift Nature^*). Ondanks dat bijna tweederde van de respondenten stelt tevreden te zijn met de huidige functie, komen breed gedeelde frustraties naar voren. Met name over de eigen arbeidsomstandigheden en toekomstmogelijkheden bestaat grote onvrede. Vooral onder Europese wetenschappers komen deze zorgen tot uiting.
In totaal reageerden 5757 respondenten over de hele wereld op de oproep van Nature om aan de enquête deel te nemen. Bijna de helft van hen gaf aan dat de zware competitie om onderzoeksgelden het grootste probleem was waar zij in hun werk mee te maken krijgen. Een derde van de respondenten gaf aan dat dit het eigen salaris is.

Salaris

Begin september 2016 bracht Stichting Beroepseer het boek Goed werk voor academici uit. Eén van de conclusies hieruit was dat door de belabberde arbeidsomstandigheden een academisch proletariaat dreigt te ontstaan. Deze conclusie sluit aan bij de bevindingen van Nature. Met name in Europa staan academici er slecht voor qua salaris. Een kwart van de Europese respondenten meldt een salaris van minder dan $ 30.000 per jaar te ontvangen, in geen enkel ander continent verdienen relatief zoveel academici onder dit bedrag. Daarnaast is er ook geen stijging in de salarissen merkbaar, slechts 40 procent van de Europese respondenten ontving in de twaalf maanden voorafgaand aan de enquête een salarisverhoging terwijl van de Aziatische en Noord-Amerikaanse respondenten liefst tweederde opslag ontving.

Toekomstperspectief

Over hun toekomstperspectief maken Europese wetenschappers zich eveneens zorgen. Minder dan de helft van de Europese respondenten zegt hun eigen carrièreperspectief als (tamelijk) positief te beschouwen, onder respondenten uit andere continenten is dit percentage fors hoger. Verder stellen veel respondenten dat de situatie van academici verslechterd is in vergelijking tot eerdere generaties.
“De situatie in Europa is op het moment belachelijk”, aldus Alexander Merle, postdoc aan het Max Planck instituut voor fysica in Berlijn, tegen Nature. Hij zegt de wetenschap mogelijk binnen twee jaar te moeten verlaten als hij geen baan met meer zekerheid weet te vinden. “De zoektocht is ontmoedigend, je kan je werk perfect doen maar toch geen vaste plek vinden. Prestaties vertalen zich niet automatisch in succes”. Het probleem zit volgens Merle in het grote aantal academici dat om veel te weinig posities moet vechten. “Daardoor missen veel capabele wetenschappers de boot. Er zitten vier of vijf mensen in een comité, als een iemand negatief is over je voorstel verpest dat direct je kansen. Daardoor zijn wetenschappers behoorlijk depressief geraakt van de situatie in Europa”.

Offers

Desalniettemin is bijna tweederde deel van de respondenten tevreden met hun huidige functie en zou 61 procent een wetenschappelijke carrière aan anderen aanbevelen. Wetenschap wordt vaak, ook door het ministerie en universiteiten zelf, met topsport vergeleken. Topsport (en dus ook de wetenschap) vereist offers om succesvol carrière te maken. Meer dan de helft van de respondenten noemt een goed salaris als een van de offers die zij moesten brengen, 42 procent zegt dat hun werk-privé balans onder hun wetenschappelijke carrière heeft geleden en bijna een derde ervoer relatieproblemen als gevolg van hun academische ambities.
Barbara Kramer, scheikundige aan de Truman State University in Kirksville, onderschrijft deze conclusies. “Ik houd van het werk dat ik doe”, zegt ze. “Daarbij probeer ik niet te denken aan de offers die ik heb gebracht. Desondanks zijn sommige gevolgen niet te ontkennen. Ik heb een tweeling van vier jaar oud, de eerlijkheid gebiedt echter te zeggen dat ik nauwelijks tijd heb voor mijn gezin. Wat dat betreft voel ik mij schuldig over de hoeveelheid tijd die ik aan mijn werk besteed”.

*) Salaries: Reality check, door Chris Woolston, Nature 537, 22 september 2016: www.nature.com/nature/journal/v537

Symposium Goed werk voor academici

Op 1 november 2016 vindt in Amsterdam het symposium plaats: Goed werk voor academici. Over de beroepseer van wetenschappers, georganiseerd door de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, het Rathenau Instituut en Stichting Beroepseer. www.knaw.nl

Bestellen boek

Goed werk voor academici is te bestellen in de webshop van Beroepseer: www.beroepseer.vrijeboeken.com