In een persbericht laat het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) weten dat het graag ziet dat werken in het onderwijs aantrekkelijker wordt. Als leraar of lerares moet het makkelijker worden om je door het hele onderwijsveld te bewegen. Daarom willen onderwijsministers Van Engelshoven en Slob de bevoegdheden om voor de klas te mogen staan en de lerarenopleidingen zo inrichten dat er ruimte komt voor loopbaanontwikkelingen binnen, tussen en naar verschillende onderwijssectoren.

Het uitgangspunt voor modernisering van de arbeidsmarkt voor leraren is voor de ministers helder. “Lesgeven is een vak, en werken in het onderwijs is aan kwaliteitseisen gebonden. Vanuit deze basis kijken we naar de bevoegdheden en de lerarenopleidingen,” aldus de onderwijsministers.

Stapelen

De stap naar een ander vak of andere sector binnen het onderwijs blijkt vaak te groot. Zeker omdat dan naast de drukke baan in het onderwijs ook nog een nieuwe opleiding gevolgd moet worden en een nieuwe bevoegdheid gehaald. Het moet daarom mogelijk worden om bevoegdheden over de verschillende sectoren heen te stapelen. Een leraar kan dan kiezen voor een bevoegdheid voor één doelgroep over vakken heen. Of andersom; één vakspecialistische bevoegdheid voor meerdere doelgroepen. De combinatie van beide varianten is ook mogelijk en sluit aan bij de huidige bevoegdheden, die blijven bestaan. Als een leraar zijn bevoegdheden kan stapelen over sectoren heen wordt het ook makkelijker om te switchen tussen de verschillende onderwijssectoren, wat de loopbaanperspectieven voor leraren vergroot.

“Aantrekkelijkheid van het vak van leraar hangt met veel factoren samen. We hebben daarom al € 270 miljoen geïnvesteerd in het salaris in het primair onderwijs en we investeren tot oplopend € 430 miljoen om de werkdruk in het primair onderwijs te verlagen. Nu gaan we ook zorgen voor meer loopbaanmogelijkheden voor leraren,” aldus minister Slob.

Lerarenopleidingen

Om het stapelen van bevoegdheden mogelijk te maken moeten de lerarenopleidingen ook flexibeler worden. Het kan helpen om via verschillende modules in de lerarenopleiding bij de gewenste bevoegdheid uit te komen. Door te benoemen welke pedagogische en didactische vaardigheden voor alle onderwijssoorten gelden kunnen leraren sneller aanvullende modules gericht op een specifiek vak halen.

Minister Van Engelshoven: “Met een nieuw bevoegdhedenstelsel en een flexibele lerarenopleiding moderniseren we de arbeidsmarkt voor docenten. Zodat meer mensen kiezen voor de lerarenopleiding en daarmee het mooie vak van leraar gaan en blijven uitoefenen.”

Ook moeten er meer specialisaties mogelijk worden binnen de huidige lerarenopleidingen. Toekomstige leraren kunnen er nu al voor kiezen om zich te specialiseren in het jonge kind, maar ook specialisaties in andere doelgroepen moet mogelijk worden. Het kan bijdragen aan de aantrekkelijkheid van de lerarenopleiding als studenten kunnen kiezen voor de specialisatie bovenbouw van het basisonderwijs, zodat er dan bijvoorbeeld ook geen stage gelopen hoeft te worden bij de kleuters.

Zij-instromers

Ook is het van groot belang om rekening te houden met relevante ervaring en kennis van studenten. Vooral bij zij-instromers moet er meer aandacht komen voor verworven competenties. Helder moet worden wat je als zij-instromer nog moet leren en hoe de eerder opgedane kennis en vaardigheden gevalideerd worden.

Eind 2020 moet het ontwerp voor een nieuw bevoegdhedenstelsel klaar zijn, dit wordt ontwikkeld in nauwe samenwerking met leraren, scholen en lerarenopleidingen.

Een aantrekkelijkere onderwijsarbeidsmarkt, Rijksoverheid, 2 juli 2019: www.rijksoverheid.nl (Niet meer beschikbaar op rijksoverheid.nl. Ga naar sitearchief van Rijksoverheid en tik in linker, grijze kolom in zoekveld de titel van het nieuwsbericht: https://rijksoverheid.sitearchief.nl/#archive)

‘Eén stelsel van bevoegdheden en één cao voor hele onderwijs’, door Rob Voorwinden, Onderwijsblad, AOb, 2 juli 2019: www.aob.nl

Een greep uit commentaren op internet/sociale media

♦ Reactie van de Algemene Onderwijsbond (AOb): “De nieuwe structuur van bevoegdheden is vooral een oplossing voor werkgevers die hun personeel dan flexibeler kunnen inzetten. Wij gaan de inhoudelijke discussie graag aan en gaan ervan uit dat de stem van de beroepsgroep zwaar gaat wegen.”

♦ Heel slecht plan. Niveaudaling zal steeds sneller gaan.

♦ Ik wil daarmee zeggen dat op deze manier de vakkennis verloren gaat of in ieder geval op een lager plan komt te staan. Uiteraard is het onderwijs breder.

♦ Bevoegdheden op de schop presenteren als oplossing voor het lerarentekort is los gezongen van de werkelijkheid, los van eventuele inhoudelijke voor-nadelen.

♦ Vaag. Een nieuw bevoegdhedenstelsel.

♦ Als je het eerstegraadsgebied eruit snijdt, is het voor mij echt afgelopen. Dan stop ik ermee. Ik ben echt kwaad. Net als het advies van de onderwijsraad, staat er niet voor niets helemaal niks over dit gebied. En dan de timing. Schande.

♦ Het is de zoveelste stap naar ontmenselijking van van de vakleraar. De leraar moet, net als de leerling, passen in de flexillusie die organisaties, en burgers, gemakkelijk bestuurbaar moet maken.

♦ Het is de pabo-isering van de lerarenopleiding, alle leraren worden onderwijzer, en dan altijd weer krijg je; nee, dat is niet zo, want daar staat een regel over eerstegraders. Het is wel zo. Over tien jaar staat er geen academicus voor de klas. De cijfers zijn nu al killing.

♦ En dus is het bewust beleid dat stiekem wordt gevoerd. Ik vind dat uiterst pijnlijk. Het neemt alle vertrouwen weg in zij die ons besturen.

♦ Dit is waarschijnlijk het slechtste plan ooit. En er zijn wat kanshebbers voor die titel. Je hebt mensen die hoogopgeleid zijn nodig. Vakkennis, vakkennis, vakkennis. De drie pijlers van goed onderwijs.

♦ Ik ben zo bang dat mensen die het voor het zeggen hebben ook steeds lastiger het belang van kennis zullen herkennen. Waardoor de onderwaardering steeds verder een duwtje naar beneden krijgt.

♦ Het idee is dat er daardoor meer mensen leraar willen worden. Nonsens natuurlijk. Ik ken nu al voorbeelden van leraren met dubbele bevoegdheden die het onderwijs verlaten, omdat hun schoolbestuur met hen ‘schuift’. Maw: dit gaat averechts werken.

♦ Echt weer vanachter een (management)bureau bedacht.

♦ Het onderwijs is de laatste jaren. niet meer van de leerkrachten en het wordt hoog tijd dat we ons vak terugpakken.

♦ Apart dat hier louter over ‘algemeen deel vak- en sectoroverstijgende pedagogische en didactische vaardigheden’ wordt gesproken maar niet over kennisbasis (domein, pedagogisch, didactisch, ontwikkelings- en onderwijspsychologisch.

♦ Een bakker verkoopt al jaren dezelfde hoeveelheid licht- en donkervolkoren brood. Er is een tekort aan meel. Hij besluit dat het meel van het lichtvolkoren nu ook voor donkervolkoren brood mag worden gebruikt. Is het meeltekort nu opgelost?