Emile Kolthoff wijdde zijn lectorale rede in juni 2018 aan het thema ondermijning van het lokale bestuur en de politiek op het symposium: Ondermijning, burgers en burgemeesters. Kolthoff is de eerste lector Ondermijning in Nederland aan Avans Hogeschool waar hij probeert een betekenisvolle bijdrage te leveren aan het vinden van antwoorden op actuele vragen betreffende georganiseerde misdaad en de democratische rechtsstaat. Kolthoff is ook hoogleraar Criminologie aan de Open Universiteit.

Afgelopen week was er veel aandacht voor ondermijning van het gezag. Het tv-programma Nieuwsuur bracht een reportage over de grote zorgen die er zijn over politie en justitie. De hele keten dreigt vast te lopen. In een drieluik werd getoond hoe de Nederlandse rechtsstaat zit diep in de problemen zit.
Op de site van Sociale Vraagstukken heeft Emile Kolthoff nu een artikel geschreven dat gebaseerd is op zijn lectorale rede. Hij stelt dat de burgemeester de regie moet voeren in de aanpak van ondermijnende criminaliteit. Het is hard nodig dat bestuurders, professionals en burgers weerbaarder worden tegen ondermijnende criminaliteit.

Mensenhandel, hennepteelt, synthetische drugs en motorclubs

Kolthoff: “Bijna één op de vijf burgemeesters in Nederland zegt dat criminelen die zich bijvoorbeeld bezighouden met mensenhandel, hennepteelt, synthetische drugs of lid zijn van criminele motorclubs, het gezag in hun gemeente ondermijnen.
De verantwoordelijke instanties – van zorgverlener tot opsporing – ontberen de kennis, contacten en informatie om adequaat te signaleren en acteren. Burgers verliezen hierdoor het vertrouwen in hun overheid.
Verschillende auteurs, politici en recent de Nederlandse Politiebond (NPB, 2018) roepen dat Nederland weliswaar nog geen maffiastaat is, maar wel het gevaar loopt af te glijden naar een narcostaat. Het probleem dreigt de overheid steeds meer boven het hoofd te groeien: op landelijk en – vooral – lokaal niveau.

Structuren en fundamenten van de samenleving worden aangetast

Ondermijnende criminaliteit houdt in dat er verwevenheid is tussen de onderwereld en de bovenwereld, waarbij georganiseerde criminelen de bovenwereld als middel gebruiken om hun activiteiten uit te voeren. Zij tasten daarmee de structuren en fundamenten van de samenleving in brede zin aan, uiteindelijk uitmondend in aantasting van de rechtstaat.
Ondermijning kent vele verschijningsvormen. Matchfixing ondermijnt de sportiviteit in de sport, wetenschapsfraude het vertrouwen in de wetenschap, integriteitsschendingen het vertrouwen in de politiek en de bankencrisis ondermijnt het vertrouwen in ons financiële stelsel.

De dark side van ondermijning: de faciliterende bovenwereld

Het wordt nog erger wanneer de bovenwereld zelf een prominente rol bij ondermijning gaat spelen. Misschien moeten we dit wel de dark side van ondermijning noemen. De verwevenheid van onderwereld en bovenwereld suggereert een tweezijdig handelen.
De onderwereld zoekt verwevenheid om haar criminele activiteiten te kunnen uitvoeren. Zij heeft bankrekeningen nodig, vergunningen en makelaars en notarissen om haar geld te investeren in onroerend goed. Groepen, families, individuen, maar ook bedrijven en ondernemers die actief zijn in of vanuit het criminele circuit zoeken voortdurend naar mogelijkheden en ruimte”.

Lees het hele artikel van Emile Kolthoff: Burgemeesters moeten regie voeren in aanpak ondermijnende criminaliteit, Sociale Vraagstukken, 14 november 2018: www.socialevraagstukken.nl

Download hier de lectorale rede van Emile Kolthoff: Ondermijning, burgers en burgemeesters, Avans Hogeschool, juni 2018: www.avans.nl/

Zie ook:
Gezagsbronnen van burgemeesters en wethouders, door Niels Karsten en Thijs Jansen, Blogs Beroepseer, 17 januari 2013: https://beroepseer.nl

Gezagsdragers – De publieke zaak op zoek naar haar verdedigers, geredigeerd door Thijs Jansen, Gabriël van den Brink en René Kneyber, 2012: https://beroepseer.nl/gezagsdragers/