Uit een enquête die Vrij Nederland hield onder de rechterlijke macht blijkt dat een kwart van de Nederlandse rechters overwoog de afgelopen vijf jaar op te stappen. In het artikel De rechter is het zat schrijven Harry Lensink en Marian Husken dat de Nederlandse rechters ontevreden zijn over hun werkdruk, de bemoeienis van politici, slechte wetgeving en de veeleisende burger. Dat blijkt uit hun antwoorden op enquêtevragen over de Haagse politiek, de bezuinigingen en de kwaliteit van de rechtstaat.

“De ondervraagde magistraten noemen wetsvoorstellen van de bewindslieden op Veiligheid en Justitie ‘broddelwerk’, gebaseerd op ‘gesundes Volksemfinden’, gestuurd door ‘populisme’, met het gevaar dat het land verwordt tot ‘een bananenrepubliek’. We ontvingen honderden van dergelijke reacties, in even zovele varianten (klik hier voor een bloemlezing van de uitspraken).
In oktober stuurde Vrij Nederland in samenwerking met de Nederlandse Vereniging voor de Rechtspraak (NVvR) vragenlijsten naar de 2584 NVvR-leden. Ruim een kwart reageerde: 689 magistraten (80 procent rechters, 20 procent OM’ers).

Het meest in het oog springende resultaat is het aantal respondenten dat de afgelopen jaren heeft overwogen om te stoppen: een kwart van de rechters – voor het leven benoemd – en bijna de helft van de OM-medewerkers. ‘Het is een hele leuke baan in een hele slechte organisatie,’ schrijft een van de geënquêteerden.

Een ander pregnant punt van onvrede betreft de bemoeienis vanuit Den Haag. Veel plannen en luchtballonnetjes van regering en volksvertegenwoordiging worden door de rechters verguisd. 65 procent keurt de voortvarendheid van het duo Teeven en Opstelten af. Voor sommigen gaat de Haagse bemoeienis zo ver, dat ze twijfelen aan werking van de trias politicia (ruim 20 procent). ‘De rechtspraak lijkt meer en meer een domein te worden waarop iedereen maar vrijelijk zijn kritiek kan spuien. Dat ‘ondermijnt op den duur het noodzakelijke vertrouwen’, noteert een van de rechters. Een ander meldt: ‘ Met name Opstelten en Teeven stralen consequent uit het beter te weten dan de rechterlijke macht, dat is zeer schadelijk (en ook feitelijk onjuist, maar dat terzijde).’

Neem bijvoorbeeld Teevens wetsvoorstel om het spreekrecht van het slachtoffer uit te breiden, zodat deze zich ook kan uitlaten over de strafmaat. 76 procent van de magistraten vindt dat een onzalig idee (77,4 procent rechters, 70,5 procent OM’ers). Ook het coffeeshopbeleid van Opstelten krijgt een dikke onvoldoende. 63 procent vreest de opkomst van de straatdealer door een harder softdrugsbeleid, met als excuus dat zo de georganiseerde criminaliteit kan worden aangepakt. In die laatste categorie – de misdaadbestrijding – wil de minister nu ook de criminele burgerinfiltrant inzetten. Niet doen zegt 66,7 procent van de rechters. Hier is het OM evenwel een andere mening toegedaan: 59,8 procent meent dat een dergelijk opsporingsmiddel noodzakelijk is”.

Naast hun mening over hun werk in relatie tot maatschappelijke ontwikkelingen vroeg VN de magistraten ook naar hun eigen achtergronden. Wie zijn onze rechters en officieren van justitie? Van de respondenten is de man/vrouw-verhouding gelijkwaardig. Driekwart van hen is ouder dan veertig jaar, tachtig procent heeft kinderen. Ruim de helft van de vrouwen werkt in deeltijd, tegen nog geen kwart van de mannen. 67 procent heeft nevenfuncties, waarvan een derde in het maatschappelijk werk en een derde in het onderwijs. Slechts een kleine 7 procent heeft een bijbaan in het bedrijfsleven.

Naast de enquête onder de magistraten, interviewde VN 11 rechters langdurig over hun werk.

Lees het hele artikel De rechter is het zat, door Harry Lensink en Marian Husken, Vrij Nederland, 10 december 2013: www.vn.nl

Uitspraken van de rechters, door Harry Lensink en Marian Husken, Vrij Nederland, 10 december 2013: www.vn.nl