Niet de journalistiek bevindt zich in een crisis, maar de uitgeefwereld. Dat zegt oud-directeur en uitgever van De Groene Amsterdammer Teun Gautier: “De uitgevers zijn degenen die hun producten niet meer verkocht krijgen. Maar met de journalistiek zelf is niets mis”.
De tijd waarin een journalist zijn werk leverde aan een uitgever die het vervolgens publiceerde en daarvoor de faciliteiten leverde, is voorbij. Wil de freelancer een toekomst hebben, dan is een andere manier van werken nodig. Die andere manier is: samenwerken.

Sinds december 2015 is Gautier met een aantal partners bezig geweest met de oprichting van een coöperatie, toepasselijk De Coöperatie geheten, waarvan zelfstandige journalisten – de leden – de eigenaar zijn. Op donderdag 10 maart 2016 opende De Coöperatie haar virtuele deuren. Doel is de leden ondersteunen in zaken als acquisitie, belastingen, werkplekken, boekhouding, zelf publiceren in onder meer Blendle en het opvangen van arbeidsongeschiktheid.
“Er is een ecosysteem aan freelancers ontstaan”, aldus Gautier in een interview met Nick Kivits op de journalistensite  Villamedia, “maar zij zijn niet per se ondernemers. De Coöperatie wil ze die dingen uit handen nemen waar ze zelf liever niet mee bezig zijn”.

Het gaat om de krachten bundelen en samenwerken. In massa zit macht, niet alleen wat de onderhandeltafel betreft. De Coöperatie wil niet alleen met uitgevers om de tafel zitten en afspraken maken over leveringsvoorwaarden, maar ook een rol spelen op het gebied van kennis delen. Leden van De Coöperatie kunnen hun expertise aan andere leden verkopen, De Coöperatie deelt in de winst.

“Niets is verplicht”, aldus Gautier. “Een lidmaatschap kost 20 euro per maand. Voor dat bedrag krijg je enkele basisdiensten, zoals toegang tot nieuwsfeed. Overige diensten zet je per module aan. Als je liever zelf onderhandelt over woordprijs, dan kan dat”.
Dat freelancers hier oor naar hebben, blijkt uit onderzoek van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ): 61 procent van de respondenten overweegt zich aan te melden bij De Coöperatie.

De uitgever staat ten dienste van de journalist

Waar dus vroeger de journalist in dienst was van de uitgever, draait De Coöperatie de rollen om: de uitgever staat ten dienste van de journalist. Vroeger had de uitgever twee functies: het genereren van financiële middelen en het zorgen voor een infrastructuur ter ondersteuning van het journalistieke werk: een werkplek, koffieapparaat, opleiding, ICT afdeling en een leaseauto.|
Een zelfstandige heeft deze ondersteuning niet meer en moet zelf de omzet realiseren en zijn bedrijfje runnen. De   onderhandelingspositie is dun en een groot deel van de tijd wordt besteed aan niet-journalistieke zaken.

Op de nieuwe site van de Coöperatie legt Gautier helder uit waarom de Coöperatie is opgericht. Om de toekomst van de journalistiek bij de journalisten zelf neer te leggen. Meer dan de helft van de journalisten is niet meer in loondienst. Steeds meer journalisten werken freelance,

De Coöperatie is niet af, ze gaat pas beginnen

De Coöperatie is van plan een aantal werkruimten op meerdere locaties aante bieden waar freelancers vaster of flexibeler samen kunnen werken met daarbij een groot aantal aanvullende diensten zoals ICT of administratieve ondersteuning. Die diensten worden door leden onderling aangeboden en verrekend waarbij de aanbieder een klein percentage afdraagt aan De Coöperatie. Op die manier krijgt De Coöperatie wat inkomsten binnen, van een klein percentage op diensten, verhuur van de werkplekken en contributies.
Kortom: De  Coöperatie is een bedrijf met winstoogmerk en is eigendom van haar leden die die winst verdelen.

De initiatiefnemers van De Coöperatie zijn, naast Gautier, die o.m. bestuurslid is van de Vereniging Veronica: Jaap Stronks, directeur van Bolster voor online-strategie & projectmanagement; Jan-Jaap Heij, oprichter en eigenaar van Reporters Online; Gyurka Jansen, freelance media consultant en redacteur, en Klaske Tameling, doctor in de journalistiek, gespecialiseerd in crossmediale journalistiek.
Zij geloven “dat het model van De Coöperatie een doorbraak is voor een gezonde en vitale journalistieke sector, in Nederland en daarbuiten. Het is niet af, het gaat pas beginnen en de leden bepalen vanaf nu de koers en toekomst van hun bedrijf waarin zij samenwerken”.

Waarom wij De Coöperatie voor journalisten starten, door Teun Gautier, De Cooperatie, 9 maart 2016: https://decooperatie.org/2016/03/waarom-wij-de-cooperatie-voor-journalisten-starten/

Coöperatie voor freelancers opent virtuele deuren, Nick Kivits, Villamedia, 10 maart 2016: www.villamedia.nl

‘Uitgevers hebben gefaald’, Hedwig Wiebes, Bladendokter, 2 maart 2016: www.bladendokter.nl

De Coöperatie: https://decooperatie.org