Er is een reactie gekomen op het advies van Nationale Ombudsman Van Zutphen over het Huis voor Klokkenluiders dat hij in oktober 2019 aan minister Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) had gestuurd. De minister had Van Zutphen om het advies gevraagd.

In een reactie schrijft het bestuur van het Huis voor Klokkenluiders dat het de aanbevelingen van Van Zutphen ervaart als een stevige steun in de rug en volop kansen ziet voor nieuwe ontwikkelingen.

De belangrijkste punten uit het advies van Van Zutphen:

• Klokkenluiders bijstaan en op weg helpen met deskundig en betrokken advies, zonder de schijn te wekken van partijdigheid en belangenbehartiging. Soms klokkenluiders verwijzen naar andere personen of instanties die hen verder kunnen helpen of hun belangen beter kunnen behartigen.
• Huidige activiteiten op het gebied van integriteit uitbouwen, zodat het Huis voor Klokkenluiders hét kennisinstituut in Nederland over integriteit wordt. Als taak vastgelegd in de wet.
• Extra investeren om sneller onderzoek te kunnen doen.
• De huidige wet versneld evalueren, zodat ervaringen van de afgelopen jaren en nieuwe Europese regels over klokkenluiden in een vernieuwde wet kunnen komen.

Deskundig advies en doorverwijzen

Klokkenluiders kunnen bij het Huis terecht voor deskundig en betrokken advies. Ook helpt het Huis Klokkenluiders op weg naar andere organisaties die kunnen ondersteunen. Adviezen van het Huis hebben niet het karakter van belangenbehartiging. Daarvoor moeten klokkenluiders ergens anders steun krijgen: juridisch, psychosociaal en soms financieel. Het Huis vindt dat er hiervoor een fonds moet komen.

Sneller onderzoek

Het Huis voor Klokkenluiders werkt nog aan onderzoeken uit het (soms verre) verleden. Van Zutphen adviseert dat het Huis nu aan de slag gaat met de aanvragen die dit jaar zijn binnengekomen. Over het verder afhandelen van oudere en lopende onderzoeken adviseren externe deskundigen aan het bestuur; de uitvoering hiervan kan de inzet van extra mensen nodig maken.

Verder adviseert Van Zutphen in de wet meer verschil te maken tussen onderzoek naar een misstand en onderzoek naar hoe een klokkenluider door zijn werkgever is behandeld (bejegeningsonderzoek). Dat onderscheid heeft ook gevolgen voor de persoonlijke betrokkenheid van de klokkenluider bij het onderzoek.

Kennisinstituut over integriteit

Het Huis voor Klokkenluiders stimuleert overheden, instellingen en bedrijven om goed om te gaan met meldingen van misstanden en integriteitsschendingen. Daar ook op voorbereid te zijn, en om integriteit in de eigen organisatie te bewaken en te versterken. Deze preventieve taak moet volgens de ombudsman in de wet worden verankerd met het Huis als centraal kennisinstituut over integriteit.

Evaluatie en nieuwe Europese regels

De minister van BZK heeft de evaluatie van de huidige wet vervroegd naar 2020. Dat geeft de mogelijkheid om de ervaringen met de huidige wet te gebruiken bij het vernieuwen van de wet. Dat moet ook gebeuren omdat in 2021 Europese regels over klokkenluiden in de Nederlandse wetgeving moeten zijn opgenomen.

Huis voor Klokkenluiders blij met advies Nationale ombudsman, 11 november 2019: https://huisvoorklokkenluiders.nl