Het vertrouwen in nationale instellingen is de afgelopen twee jaar in de hele Europese Unie gedaald. Onder invloed van steeds moeilijkere economische omstandigheden en onbetrouwbare nieuwsbronnen is zelfs het vertrouwen van mensen die vroeger meer vertrouwen hadden – zoals mensen met een financieel zekere positie – afgenomen.

Dat blijkt uit het rapport van de vijfde ronde van de e-enquête Living, working and COVID-19 e-survey. Meer dan 200 000 mensen deden mee in alle vijf rondes van de e-enquête die plaatsvonden vanaf voorjaar 2020 tot voorjaar 2022.

Vertrouwen instellingen

De instellingen hebben zich moeten aanpassen aan de nieuwe realiteit die door de pandemie is ontstaan. Na bijna twee jaar van beperkingen blijkt uit de resultaten van de enquête dat het vertrouwen in alle instellingen is teruggelopen.

Vertrouwen in de belangrijkste nationale instellingen is sinds het begin van de pandemie in het voorjaar van 2020 met gemiddeld 13,4% gedaald. Dit omvat daling van vertrouwen in de nationale regeringen (-24,5%), de gezondheidszorg (-10,2%) en de politie (-8,1%). Hoewel het vertrouwen in de politie in 2021 en 2022 constant bleef, werden in beide jaren lagere getallen opgetekend dan in het voorjaar van 2020.

Eindjes aan elkaar knopen

Het vertrouwen in instellingen is gedaald onder respondenten die moeite hebben om de eindjes aan elkaar te knopen en – voor het eerst sinds het begin van de enquête – onder mensen in financieel meer solide posities.

Een grafiek^*) laat de verschillende niveaus van vertrouwen in instellingen zien. Van mensen die slechts ‘met veel moeite’ kunnen rondkomen tot mensen die ‘heel gemakkelijk’ kunnen rondkomen.

De kosten van levensonderhoud in de EU stijgen in een ongekend tempo, met een gemiddeld inflatiecijfer in de 27 EU-lidstaten van bijna 8% in maart 2022.
Dat de stijgende kosten van levensonderhoud van invloed zijn op de financiële situatie van mensen blijkt uit de antwoorden: 53% van de respondenten van de enquête gaf aan dat hun huishouden in het voorjaar van 2022 moeite had om de eindjes aan elkaar te knopen – een aanzienlijke stijging ten opzichte van de 45% die in 2021 werd gemeld en de 47% bij het begin van de COVID-19-pandemie in 2020.

Vertrouwenskloof in de EU

Het verschil in vertrouwen tussen degenen die zeggen heel gemakkelijk rond te kunnen komen en degenen die dat met veel moeite doen, verschilt per instelling in de EU.
Een grafiek*) geeft een beeld van de vertrouwenskloof tussen de nationale instellingen die zich sinds het begin van de pandemie in elke EU-lidstaat heeft gevormd.

Invloed van nieuwsbron

Respondenten die de voorkeur geven aan sociale media als nieuwsbron hebben minder vertrouwen in gevestigde instellingen dan respondenten die traditionele media gebruiken.

Conclusie

De uitdagingen die de crisis met zich meebrengt, leggen een enorme druk op nationale en supranationale instellingen om de steun van hun burgers te krijgen. Een verontrustende uitkomst van de laatste ronde van de enquête is dat groepen die voorheen meer vertrouwen in regeringen hadden, zoals mensen in financieel tamelijk zekere posities, steeds minder vertrouwen hebben. Dat duidt op wijdverbreide ontevredenheid onder het electoraat.

Nu de kosten van levensonderhoud in de EU op een ongekend hoog niveau liggen en de verwoestende effecten van de oorlog in Oekraïne de sociaaleconomische onzekerheid in heel Europa blijven aanwakkeren, zal het zonder strategische acties van beleidsmakers moeilijk zijn het vertrouwen in instellingen terug te brengen tot het niveau van voor de pandemie.

Noot:
^*) Zie voor grafieken: Trust in national institutions is falling: Data behind the decline, Eurofound, 25 juli 2022: www.eurofound.europa.eu/publications/blog/trust-in-national-institutions-is-falling-data-behind-the-decline

Referenties

Trust in national institutions is falling: Data behind the decline, Eurofound, 25 juli 2022: www.mynewsdesk.com/eurofound/blog_posts/trust-in-national-institutions-is-falling-data-behind-the-decline-109336

Rapport: Fifth round of the Living, working and COVID-19 e-survey: Living in a new era of uncertainty, door Daphne Ahrendt, Michele Consolini, Massimiliano Mascherini, Eszter Sandor, Eurofound juli 2022. Publications Office of the European Union, Luxembourg: www.eurofound.europa.eu

EU Covid-19 dossier

Eurofound – Europese Stichting tot verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden – onderzoekt  in verband met COVID-19 de verreikende sociaaleconomische gevolgen van de pandemie in heel Europa, aangezien deze blijvend gevolgen hebben voor de leef- en werkomstandigheden.

De vijfde ronde van de e-enquête van Eurofound, die werd gehouden van 25 maart tot 2 mei 2022, werpt licht op de sociale en economische situatie van mensen in heel Europa, twee jaar nadat COVID-19 voor het eerst in Europa werd ontdekt. Ook wordt ingegaan op de realiteit van het leven in een nieuw tijdperk van onzekerheid, veroorzaakt door de oorlog in Oekraïne, inflatie en stijgende energieprijzen.

Het eindverslag van de e-enquête Living, working and COVID-19  is gericht op het in beeld brengen van de lange termijn-invloed van COVID-19 op de leef- en werkomstandigheden van de mensen in de EU. Tevens vindt een evaluatie plaats van de lessen die getrokken worden uit de ervaringen met de enquête. Het eindverslag wordt verwacht in december 2022.

Dossier COVID-19, augustus 2022: www.eurofound.europa.eu/topic/covid-19

Eurofound: www.eurofound.europa.eu/