Er waren maar weinig orthodoxe economen die de wereldwijde financiële crisis van 2008 hebben zien aankomen. Wetenschappers wordt verweten dat ze zich al te enthousiast hebben ingezet voor de vaak ondoorzichtige financiële modellen achter de crisis.
In reactie daarop is een groeiende groep studenten bezig aan de voorbereiding van een fluwelen revolutie tegen het orthodoxe onderwijs van de vrije markt. Ze vinden dat alternatieve zienswijzen naar de marge zijn verdreven.

Studenten van de Universiteit van Manchester in Groot-Britannië hebben een “genootschap voor de economie van na de crisis” opgericht, de Post-Crash Economics Society.
De oprichters hebben kritiek op het studieprogramma dat nauwelijks ingaat op de oorzaak van het achterwege blijven van waarschuwingen voor de wereldwijde financiële crisis en het leggen van teveel nadruk op het opleiden van studenten voor een baan in de Londense City.

Volgende maand publiceert het genootschap een manifest met voorstellen voor hervorming van het studieprogramma van de Universiteit van Manchester in de hoop dat andere zullen volgen.
Woordvoerder Joe Earle van het genootschap en bijna afgestudeerd vertelde dat faculteiten “de crisis negeren” en dat, door het veronachtzamen van internationale ontwikkelingen en kritiek op de vrije markt à la Keynes en Marx, de studie economie “gevaar loopt haar betekenis in brede zin te verliezen”.

“Amerikaanse studenten hebben nog nooit gehoord van Keynes”

De Zuid-Koreaanse topeconoom Ha-Joon Chang, docent ontwikkelingseconomie aan de Universiteit van Cambridge, heeft gezegd dat hij instemde met het voorstel van het genootschap. De economiestudie heeft zich steeds meer beperkt tot geheimzinnige mathematische modellen, aldus Chang: “Studenten worden in het geheel niet voorbereid op de handel. Weinig studenten weten wat er zich afspeelt in China en hoe dat land de globale economie beïnvloedt. Of nog erger, ik heb Amerikaanse studenten ontmoet die nog nooit van Keynes hebben gehoord”.

Afgelopen juni is een netwerk van jonge economiestudenten, denkers en schrijvers gestart met de campagne Rethinking Economics om te waarschuwen tegen de heersende opvattingen over economie.
Earle vertelde dat studenten in heel Groot-Brittannië de neoklassieke economie wordt bijgebracht “alsof dat de enige theorie zou zijn. Die heeft zo’n dominante plek gekregen in onze studie dat velen niet eens beseffen dat er nog andere theorieën bestaan die de aannames, methoden en conclusies van onze opleiding economie in twijfel trekken”.
Multiple-choice en wiskundevragen domineren de eerste twee jaar van de studie. Volgens Earle heeft dat ertoe geleid dat de meeste studenten geen lessen volgen op onderdelen als de ontwikkelingsgeschiedenis van het economische denken.
Daardoor ontwikkelen economiestudenten nooit vaardigheden die nodig zijn om kritische vragen te stellen en economische theoriëen met elkaar te vergelijken en te beoordelen. Ze betreden na hun studie de arbeidsmarkt met kromme ideeën over de betekenis van economie en hebben een basiskennis die beperkt is gebleven tot de neoklassieke theorie.

Het vak economie is verdwaald in wiskundige modellen

In het decennium voorafgaand aan de crisis van 2008, wuifden veel economen de waarschuwingen omtrent de overwaardering van de huizen- en aandelenmarkten weg. Ze beweerden dat de markten het goed deden en dat ze werkten volgens economische modellen. Pas bij het uitbreken van de Amerikaanse hypotheekcrisis bleek dat banken collectief de fout waren ingegaan.
In zijn documentaire film Inside job uit 2010 toonde Charles Ferguson aan hoe Amerikaanse academici honderden rapporten hadden geschreven die de risicovolle financiële dienstverlening en schuldenopbouw hadden gesteund. De film wijst helder de oorzaken van de kredietcrisis aan: banken die steeds meer geld leenden dat vervolgens geïnvesteerd werd in steeds risicovoller producten.

Economen van naam hebben de universitaire economiestudies bekritiseerd, onder wie Nobelprijswinnaar Paul Krugman van de Universiteit van Princeton. Hij bekritiseerde de zelfgenoegzaamheid van de economiestudie in de V.S. In een artikel in de New York Times van 2009 schreef hij dat het vak economie was verdwaald. Oorzaak daarvan zijn de economen die zich als groep hebben laten verblinden door prachtige wiskundige modellen die ze voor waarheid hebben aangezien.
De vooraanstaande Amerikaanse econoom Joseph Stiglitz is aangevallen, evenals Olivier Blanchard van het Internationale Monetaire Fonds, toen zij Westerse regeringen bekritiseerden om hun bezuinigingen in reactie op de crisis.

Adam Posen, hoofd van de in Washington gevestigde denktank Peterson Institute, heeft gezegd dat universiteiten het empirische bewijs negeren dat ingaat tegen de gevestigde theorieën, louter en alleen omdat ze de “overdreven technische nonsens” zo mooi vinden.

Lees het hele artikel Economics students aim to tear up free-market syllabus – Undergraduates at Manchester University propose overhaul of orthodox teachings to embrace alternative theories, door Phillip Inman, The Guardian, 24 oktober 2013: www.theguardian.com

Post-Crash Economics Society, Manchester, Rethinking Economics: www.rethinkeconomics.org/re-group/pces/

U P D A T E

In het artikel Economics students need to be taught more than neoclassical theory, door Zach Ward-Perkins en Joe Earle schrijven beide oprichters van de Post-Crash Economics Society over de noodzaak van een breed gevarieerde economie-opleiding, 28 oktober 2013, The Guardian: www.theguardian.com