De commissie Onderwijsbevoegdheden is er niet in geslaagd in zijn geheel te voldoen aan de opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW). Over veel onderwerpen was er overeenstemming in de commissie, maar op cruciale punten bleken de tegenstellingen onoverbrugbaar. Dat heeft ertoe geleid dat de commissie haar werkzaamheden voortijdig heeft beëindigd.

Op 7 november 2018 presenteerde de Onderwijsraad haar advies Ruim baan voor leraren, waarop vervolgens het ministerie van OCW aan de commissie Onderwijsbevoegdheden onder voorzitterschap van Paul Zevenbergen de opdracht gaf te werken aan de ontwikkeling van een nieuw bevoegdhedenstelsel. De commissie bestaat uit acht vakmensen: leraren, lerarenopleiders, schoolleiders en wetenschappers.
Motivaties voor een nieuw ontwerp van het stelsel waren o.m. het aantrekkelijker maken van het beroep van leraar en het beter kunnen inspelen op de individuele behoeften van leerlingen. De regelgeving aangaande bevoegdheden was veel te complex geworden en op onderdelen rigide waardoor leraren, aankomende leraren en lerarenopleidingen in de knel kwamen.
​
De eerste rapportage van de Commissie verscheen op 26 januari 2021, getiteld Hoge lat, lagere drempels. In het Voorwoord schrijft voorzitter Zevenbergen:

“Een deel van de commissie heeft bezwaren tegen de denkrichting in dit verslag. Daarbij speelt een belangrijke rol dat naar de opvatting van deze commissieleden het idee van een eenmalige bevoegdheid te veel centraal staat. Dit deel van de commissie wijst voorts op het belang van masterniveau voor leraren die in de bovenbouw van havo en vwo lesgeven, en dat dit niveau verplicht moet zijn. De inzichten en opvattingen van dit deel van de commissie zijn in hun eigen bewoordingen opgenomen in het afsluitende hoofdstuk van dit verslag. Daarnaast wordt in de tekst op een aantal plaatsen gesproken over ‘een deel van de commissie’, om daarmee de verschillende opvattingen te markeren waar dat relevant is.
Zoals aangegeven heeft de commissie veel opgeleverd dat zeer de moeite waard is om mee verder te gaan. Dit is samengevat in de titel van dit verslag: “Hoge lat, lagere drempels”.”

Downloaden van rapport Hoge lat, lagere drempels: https://beroepseer.nl

www.onderwijsbevoegdheden.com (Website bestaat niet meer)

Vervolgtraject: beroepsgroep aan zet

In een uitgebreide brief van 14 januari 2021 aan demissionair minister Slob van Onderwijs leggen de commissieleden Renée van Eijk, Eva Naaijkens, Lisa Gaikhorst en Jasper Rijpma uit waarom er geen overeenstemming kon worden bereikt binnen de commissie. De brief is gepubliceerd op de site van het onafhankelijke vakblad Didactief.

Daarin schrijven zij dat leraren na publicatie van Ruim baan voor leraren via diverse enquêtes hebben aangegeven zich niet te kunnen vinden in het advies van de Onderwijsraad en dat er geen brede steun voor een nieuw bevoegdhedenstelsel was. Er waren duidelijke signalen die te denken hadden moeten geven. Sloeg men wel de juiste richting in? De briefschrijvers wijzen op het rapport van de commissie-Dijsselbloem die in 2008 kwam met een keihard oordeel over de onderwijsvernieuwingen en stelselwijzigingen. De overheid had veel steken laten vallen. Om dergelijke fouten te voorkomen, had de commissie-Dijsselbloem een aantal criteria opgesteld waaraan zou moeten worden voldoen bij nieuwe stelselwijzing en onderwijsvernieuwing: “We hebben er binnen de commissie voor gepleit om aan de criteria van Dijsselbloem te voldoen. Het gaat immers om een grondige herziening van het beroep van leraar. Dit moet niet overhaast gebeuren”.

Aan het slot van hun brief stellen de briefschrijvers de vraag Hoe nu verder?

“In onze optiek moet de discussie over een eventuele herziening van het bevoegdhedenstelsel beginnen bij de beroepsgroep zelf, bij de leraar. Het is immers zijn vak dat ‘in de steigers’ gaat. De herziening van de bevoegdheden biedt de beroepsgroep een prachtige kans om met elkaar de dialoog aan te gaan over wat ‘goed leraarschap’ inhoudt. Deze dialoog zou de opmaat moeten vormen voor een eventueel nieuw te ontwerpen stelsel van bekwaamheidsgebieden, dat vervolgens samen met de andere betrokken partijen – de driehoek werknemer, werkgever, opleiding – uitgewerkt dient te worden tot een geheel van bekwaamheidseisen, ondersteund door en gebaseerd op wetenschappelijke kennis. Dit is een proces dat meer tijd en inspanning vergt, maar het is de enige manier om naar een breed gedragen advies toe te werken.

We zijn ons allemaal bewust van de cruciale rol die de leraar speelt in de ontwikkeling van onze kinderen en daarmee van onze samenleving en kenniseconomie. Tegelijkertijd realiseren wij ons dat dit doel niet kan worden bereikt door leraren alleen, vele belangrijke voorwaarden dragen daaraan bij waaronder een goede samenwerking met werkgevers en een sterke opleidingsstructuur. Wij schrijven deze brief vanuit onze oprechte zorg om dit belangrijke vak. Onze doelstelling is steeds dat het beoogde advies een positief effect heeft op de kwaliteit van onderwijs. De door de verschillende commissieleden ingebrachte perspectieven konden helaas niet voldoende bij elkaar worden gebracht. Wij hopen dat u er als demissionair minister zorg voor kunt dragen om dit perspectief op het bevoegdhedenstelsel door te geven aan uw opvolgers binnen het ministerie”.

Lees de hele brief op site van Didactief: Smaldeel commissie Zevenbergen schrijft brief aan Slob, 1 februari 2021: https://didactiefonline.nl/artikel/smaldeel-commissie-zevenbergen-schrijft-brief-aan-slob

Zie ook Leraren over plannen Zevenbergen, door Masja Lebouille, Didactief, 2 februari 2021: https://didactiefonline.nl/artikel/leraren-over-plannen-zevenbergen