In Nieuwsbrief De Hofvijver van het Montesquieu Instituut schrijft voormalig topambtenaar Roel Bekker dat hij sceptisch is over de aangifte door twee staatssecretarissen en een secretaris-generaal tegen de Belastingdienst wegens ‘knevelarij’ (het bewust onrechtmatig opeisen van een betaling door een ambtenaar) en ‘beroepsmatige discriminatie’.
Volgens hem is de actie van de top van het ministerie van Financiën ‘vooral’ ingegeven door ‘politieke overwegingen’:
‘Zoals wel vaker staan die nogal eens haaks op goed management”.

Prof. mr. Roel Bekker was van 1998 tot 2007 secretaris-generaal van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en van 2007 tot 2010 secretaris-generaal Vernieuwing Rijksdienst. Van 2007-2014 was hij tevens bijzonder hoogleraar Arbeidsverhoudingen in de publieke sector (Albeda Leerstoel).
Hij signaleert allerlei kronkels in de aankondiging om het Openbaar Ministerie (OM) in te schakelen. Hoe kan het zijn dat op de man wordt gespeeld binnen een organisatie die ‘institutionele vooringenomenheid’ wordt verweten? Waarom zullen [onbekende] ambtenaren worden aangeklaagd die waarschijnlijk op immuniteit kunnen rekenen?

Waarom wordt niet de ‘gewone’ procedure gevolgd? “De zaak goed uitzoeken en maatregelen nemen, beleidsmaatregelen, organisatorische maatregelen, eventueel ook disciplinaire maatregelen tegen individuele ambtenaren die in de fout zijn gegaan. En bij een vermoeden van een misdrijf: aangifte”.

Bekker concludeert dat “het niet te verwachten is dat het OM snel komt tot een uitspraak niet over te gaan tot vervolging. Dus dit gedoe kan nog jarenlang de Belastingdienst pijnigen en de basis voor echte verbeteringen ondergraven. Duidelijk is dat het vooral politieke overwegingen een rol hebben gespeeld bij deze actie. Zoals wel vaker staan die nogal eens haaks op goed management, en dat is hier ook weer aan de orde”.

Lees verder: De Belastingdienst achter de tralies?, door prof.mr. R0el Bekker, De Hofvijver, jaargang 10, no 108, mei 2020: www.montesquieu-instituut.nl/id/vl8yalnbgtz5/nieuws/de_belastingdienst_achter_de_tralies

Drie kwesties uit de parlementaire geschiedenis

Een tweede bijdrage over de aangifte is van de hand van dr. Anne Bos, onderzoeker bij het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis (CPG) van de Radboud Universiteit Nijmegen. Zij schrijft: “Er is in het nabije verleden een aantal maal gesproken over strafrechtelijke vervolging van ambtenaren of ministers, maar de zaken werden dikwijls geseponeerd of niet eens in behandeling genomen. Het is bij mijn weten niet voorgekomen dat een groep ambtenaren of een dienst van overheidswege is vervolgd, dus echt vergelijkbare gevallen ontbreken. In enkele geruchtmakende zaken uit het verleden is wel tot strafrechtelijke vervolging van individuele ambtenaren overgegaan. Ook is in enkele gevallen onderzoek gedaan naar de mogelijkheid een bewindspersoon te vervolgen”
Bos bespreekt enkele kwesties uit de parlementaire geschiedenis van de jaren tachtig en negentig:

– de APB-affaire, een zaak tegen de voormalige directeur beleggingen van het Algemeen burgerlijk pensioenfonds (ABP) betreffende steekpenningen die uitmondde in het grootste en langdurigste proces in Nederland van na de Tweede Wereldoorlog.
– de visfraude: Een oud-inspecteur beschuldigde de top van de Algemene Inspectiedienst (AID) ervan te hebben gerommeld met de vangstcijfers van schol en lapte daarmee de door de Europese Gemeenschappen ingestelde visquota aan de laars.
– de IRT-affaire. In de jacht op grootschalige criminele organisaties en drugskartels werd begin jaren negentig een speciaal rechercheteam opgericht: het Interregionaal Recherche Team Noord-Holland/Utrecht. Het team maakte gebruik van nieuwe, omstreden opsporingsmethoden.

Lees verder: Over knevelarij en de vervolging van andere ambtsmisdrijven, door dr. Anne Bos, De Hofvijver, jaargang 10, no 108, mei 2020: www.montesquieu-instituut.nl/id/vl8vkq8bajyd/nieuws/over_knevelarij_en_de_vervolging_van

Drie belangrijke oorzaken

Een derde bijdrage over de aankondiging van het strafrechtelijk onderzoek naar de Belastingdienst is van Sandra van Thiel, hoogleraar Publiek Management bij het Departement Bestuurskunde en Sociologie van de Erasmus Universiteit Rotterdam en bij de Sectie Bestuurskunde aan de Radboud Universiteit te Nijmegen.

Van Thiel gaat in op het rapport van de commissie Donner Omzien in verbazing 2 dat een uitgebreide analyse bevat en drie belangrijke oorzaken noemt van de problemen.
Aan het slot schrijft zij dat het “belangrijk is ons te realiseren dat er geen snelle of makkelijke oplossingen zijn, en dat het nog wel even gaat duren. De wetgeving is uitermate complex, er spelen diverse belangen en partijen een rol, en de Belastingdienst brengt haar eigen geschiedenis mee (met eigen problemen). In elk geval is het nodig dat de Belastingdienst wordt betrokken bij het bedenken van goede oplossingen. De dienst moet ook betrokken worden bij het maken van nieuw beleid, of het aanpassen van de huidige wetgeving; zij hebben immers de meeste expertise op dit terrein en weten waar uitvoerders en burgers tegenaan lopen. Er moet niet alleen over de dienst worden gesproken, maar vooral met. Het huidige klimaat waarin Barbertje moet hangen, ongeacht of ze schuldig is, maakt uitvoeringsorganisaties niet alleen bang om fouten te maken maar ook om ze tijdig te melden”

Lees verder: Problemen in de uitvoering van beleid: Barbertje moet hangen, door Sandra van Thiel, De Hofvijver, jaargang 10 no 108, mei 2020: www.montesquieu-instituut.nl/9353000/1/j9vvj72dlowskug/vl8tfgsebeb6?

Nieuwsbrief De Hofvijver, maandelijks nieuws en achtergronden uit Den Haag en Brussel van het Montesquieu Instituut: www.montesquieu-instituut.nl/id/vkcantko7xor/actuele_hofvijver

Het Montesquieu Instituut is een multidisciplinair instituut op het snijvlak van democratie, politiek en parlementaire besluitvorming in Nederland én Europa.